Κατάθλιψη: Αρκεί μια νύχτα αϋπνίας για να αναδιοργανώσει τον εγκέφαλο

Έχετε ξενυχτήσει ποτέ και στο τέλος αντί να νιώθετε κουρασμένοι, να είστε γεμάτοι ενέργεια και ο εγκέφαλός σας να... βγάζει σπίθες; Λοιπόν, οι επιστήμονες προσπαθούν να εκμεταλλευτούν αυτό το συναίσθημα για να δουν αν θα μπορούσε να βοηθήσει τους ανθρώπους που πάσχουν από κατάθλιψη.

Και μια νέα μελέτη σε ποντίκια αποκάλυψε εκείνες τις αλλαγές σε έναν εγκέφαλο που στερείται ύπνου, οι οποίες φαίνεται να προκαλούν ακριβώς αυτό το συναίσθημα εγρήγορσης και ενέργειας.

Για τους περισσότερους από εμάς, η σκέψη ότι πρέπει να ξενυχτήσουμε για μια δουλειά δεν είναι ευχάριστη. Όμως, όταν είναι ανάγκη να το κάνουμε, πολλοί από εμάς διαπιστώνουν ότι αισθάνονται εκπληκτικά αισιόδοξοι την επόμενη μέρα.

Αν μόλις ένα τέτοιο ξενύχτι μπορεί να έχει αυτό το είδος επίδρασης, σκέφτηκαν οι επιστήμονες, αυτό θα μπορούσε να μας βοηθήσει να κατανοήσουμε καλύτερα το πώς ο εγκέφαλος αλλάζει για να επηρεάσει τη διάθεσή μας και πώς ορισμένα αντικαταθλιπτικά, όπως η κεταμίνη, μπορούν να έχουν τόσο άμεση επίδραση.

“Οι αλλαγές στην κατάσταση της διάθεσης μετά από οξεία απώλεια ύπνου είναι τόσο πραγματικές, ακόμη και σε υγιή άτομα, όπως έχουμε βιώσει πολλοί. Αλλά οι ακριβείς μηχανισμοί στον εγκέφαλο που οδηγούν σε αυτά τα αποτελέσματα έχουν παραμείνει ελάχιστα κατανοητοί”, δήλωσε ο Mingzheng Wu, μεταδιδακτορικός συνεργάτης στο Northwestern University και πρώτος συγγραφέας μιας νέας μελέτης για τη στέρηση ύπνου.

Πώς έγινε η έρευνα

Για να μάθουν περισσότερα, ο Wu και η ομάδα του πραγματοποίησαν πειράματα σε υγιή ενήλικα ποντίκια. Επινόησαν ένα σύστημα για να κρατούν τα ζώα σε εγρήγορση, ενώ ελαχιστοποιούσαν το άγχος που αυτά υφίσταντο, χρησιμοποιώντας ένα περίβλημα με μια ανυψωμένη πλατφόρμα πάνω από μια αργά περιστρεφόμενη δοκό. Τα ποντίκια μπορούσαν είτε να “χαλαρώσουν” στην πλατφόρμα είτε να κατέβουν για μια... εξερεύνηση, αλλά έπρεπε να συνεχίσουν να κινούνται για να αποφύγουν την περιστρεφόμενη δοκό. Οι συγγραφείς δοκίμασαν τη συσκευή και διαπίστωσαν ότι όταν τα ποντίκια έμπαιναν σε αυτήν, κοιμόντουσαν σημαντικά λιγότερο.

Μετά από μια νύχτα στέρησης ύπνου, οι συγγραφείς παρατήρησαν τα ποντίκια να συμπεριφέρονται με πιο επιθετικό και υπερσεξουαλικό τρόπο. Η αιτία; Η ντοπαμίνη: ο νευροδιαβιβαστής ανταμοιβής!

Οι συγγραφείς μπόρεσαν να δουν ότι η σηματοδότηση ντοπαμίνης ήταν αυξημένη στον εγκέφαλο των ζώων, αλλά δεν ήταν σίγουροι εάν αυτό ήταν συγκεκριμένο για ορισμένες περιοχές ή ήταν ένα αποτέλεσμα σε ολόκληρο τον εγκέφαλο. Έριξαν μια πιο προσεκτική ματιά σε τέσσερις περιοχές (προμετωπιαίο φλοιό, επικλινή πυρήνα, υποθάλαμο και ραχιαίο ραβδωτό σώμα) παρακολουθώντας τες για απελευθέρωση ντοπαμίνης και στη συνέχεια τις “σίγησαν” μία προς μία.

Τι έδειξε το πείραμα

“Το αντικαταθλιπτικό αποτέλεσμα παρέμεινε εκτός από την περίπτωση που 'αποσιωπήσαμε' τις εισροές ντοπαμίνης στον προμετωπιαίο φλοιό. Αυτό σημαίνει ότι ο προμετωπιαίος φλοιός είναι μια κλινικά σημαντική περιοχή κατά την αναζήτηση θεραπευτικών στόχων. Αλλά ενισχύει επίσης την ιδέα που έχει αναπτυχθεί πρόσφατα στο πεδίο: οι νευρώνες ντοπαμίνης παίζουν πολύ σημαντικούς αλλά πολύ διαφορετικούς ρόλους στον εγκέφαλο. Δεν πρόκειται για έναν μονοδιάστατο πληθυσμό νευρώνων που απλώς καθοδηγεί το σύστημα ανταμοιβής του εγκεφάλου”, εξήγησε η ανώτερη συγγραφέας, Yevgenia Kozorovitskiy.

Αυτό το σημείο σχετικά με τους θεραπευτικούς στόχους είναι βασικό. Η κατάθλιψη επηρεάζει εκατομμύρια ενήλικες και τα αντικαταθλιπτικά φάρμακα χρησιμοποιούνται ευρέως. Ενώ μερικοί άνθρωποι έχουν διαπιστώσει ότι τα παραδοσιακά αντικαταθλιπτικά είναι σωτήρια για την περίπτωσή τους, δεν λειτουργούν για όλους και μπορεί να έχουν σημαντικές παρενέργειες. Οι μελέτες διερευνούν τις δυνατότητες νέων προσεγγίσεων, όπως τα ψυχεδελικά, για τις πιο δύσκολες περιπτώσεις, αλλά υπάρχει πάντα ανάγκη για βελτιωμένη κατανόηση που θα μπορούσε να οδηγήσει σε νέες θεραπείες.

Μην βιάζεστε να το ρίξετε στο ξενύχτι

Αυτό δεν σημαίνει, ωστόσο, ότι η Kozorovitskiy θα συνιστούσε να ξεκινήσετε τα ξενύχτια ως μια γρήγορη λύση στα καταθλιπτικά συμπτώματα. Οι άνθρωποι μπορεί να εξέλιξαν αυτήν την πρωτόγονη κατάσταση αυξημένης επίγνωσης για περιόδους κατά τις οποίες η καθυστέρηση του ύπνου και η επαγρύπνηση θα μπορούσαν να τους προστατεύσουν από κινδύνους (ζώα θηρευτές) και άλλες απειλές. Αλλά με την πάροδο του χρόνου τα προβλήματα της χρόνιας στέρησης ύπνου θα αρχίσουν γρήγορα να αντισταθμίζουν αυτά τα οφέλη.

Είναι, ωστόσο, μια σημαντική νέα οδός εξερεύνησης για τους επιστήμονες.

“Βρήκαμε ότι η απώλεια ύπνου προκαλεί ισχυρό αντικαταθλιπτικό αποτέλεσμα και επανασυνδέει τον εγκέφαλο. Αυτή είναι μια σημαντική υπενθύμιση του πώς οι περιστασιακές μας δραστηριότητες, όπως μια άγρυπνη νύχτα, μπορούν να αλλάξουν θεμελιωδώς τον εγκέφαλο μέσα σε λίγες ώρες”, είπε η Kozorovitskiy.

Η μελέτη δημοσιεύεται στο περιοδικό Neuron.