Ο βασικός ρόλος του ύπνου είναι… η πλύση εγκεφάλου!

Εδώ και αιώνες,οι βιολόγοι προσπαθούν να κατανοήσουν τις λειτουργίες του ύπνου. Ανέκαθενγνώριζαν ότι είναι απαραίτητος, όμως αδυνατούσαν να ανακαλύψουν ποιος είναι οβασικός ρόλος του ύπνου για τον οργανισμό.

Οι συνέπειες της έλλειψηςύπνου αποτελούν κυρίαρχο αντικείμενο μελέτης και περιλαμβάνουν την εξασθένιση τηςμνήμης, την αδυναμία μάθησης, την αναποτελεσματική λήψη αποφάσεων και τημειωμένη ικανότητα αντίδρασης, την υπέρταση, τις ημικρανίες και πολλά πολλάάλλα. Αυτή η ατελείωτη λίστα καταδεικνύει ως ένα βαθμό τη σημασία του ύπνου γιατην καλή λειτουργία του εγκεφάλου.

Ο ύπνος λοιπόνείναι σημαντικός και απαραίτητος. Το ερώτημα όμως που παραμένει αναπάντητοείναι τι συμβαίνει κατά τη διάρκεια του ύπνου ώστε να διατηρείται η φυσιολογικήλειτουργία του οργανισμού.

Μια ομάδαερευνητών από το Πανεπιστήμιο του Ρότσεστερ στη Νέα Υόρκη ίσως βρίσκεται έναβήμα πιο κοντά στην απάντηση. Έπειτα από μια σειρά πρωτότυπων πειραμάτων, οιερευνητές παρατήρησαν μια εκπληκτική αύξηση στην απομάκρυνση τοξικών αποβλήτωνκατά τη διάρκεια του ύπνου. Αυτά τα απόβλητα συσσωρεύονται στον εγκέφαλο κατάτη διάρκεια της ημέρας. Όλες οι νευροεκφυλιστικές ασθένειες σχετίζονται με τησυσσώρευση τέτοιων προϊόντων στον εγκέφαλο και ο ύπνος φαίνεται πως τονκαθαρίζει αποτελεσματικά.

Αυτή ηκυριολεκτική «πλύση εγκεφάλου» απομακρύνει τα υπο-προϊόντα του κυτταρικούμεταβολισμού. Το λεμφικό σύστημα, το οποίο βρίσκεται σε παράλληλη πορεία με τααιμοφόρα αγγεία, παρέχει το κανάλι καθαρισμού που απομακρύνει τις βλαβερέςουσίες. Σε γενικές γραμμές, όσο πιο ενεργός είναι ένας ιστός (υψηλότεροςμεταβολικός ρυθμός και μεγαλύτερη παραγωγή υπο-προϊόντων) τόσο πιο ενισχυμένηείναι η λεμφατική λειτουργία.

Ο εγκέφαλος όμως αποτελείεξαίρεση σε αυτόν τον κανόνα. Παρά τον υψηλό μεταβολικό ρυθμό του, δε διαθέτειλεμφοκύτταρα. Επειδή τα νευρικά κύτταρα παρουσιάζουν ευαισθησία στα τοξικάπροϊόντα, η απομάκρυνση των «κυτταρικών απορριμμάτων» είναι εξαιρετικάσημαντική. Μέχρι πρόσφατα, δεν ήταν σαφές πώς επιτυγχάνεται αυτό. Μελέτη που πραγματοποιήθηκε το 2012 έδειξε ότιένα λεμφοειδές σύστημα καθαρίζει τον εγκέφαλο. Πρόκειται για ένα περίπλοκοσύστημα καναλιών και διόδων που επιτρέπει στο εγκεφαλο-νωτιαίο υγρό ναεισέρχεται στον ενδοκυττάριο χώρο και να απομακρύνει τα «σκουπίδια».

Με βάση αυτά ταευρήματα, η ομάδα των ερευνητών από το Πανεπιστήμιο του Ρότσεστερ διαπίστωσεότι η ροή στο σύστημα είναι αυξημένη κατά τη διάρκεια του ύπνου. Υποθέτουν ότιη αδρεναλίνη παίζει σημαντικό ρόλο στη διαδικασία.

Τα ευρήματα της νέαςμελέτης μπορούν να εφαρμοστούν στην εύρεση καινοτόμων θεραπειών για νευροεκφυλιστικέςασθένειες, όπως το Αλτσχάιμερ. Επίσης, μπορεί να ρίξει περισσότερο φως στις παθολογικέςσυνέπειες της έλλειψης ύπνου.