Κρίση πανικού: Τα συμπτώματα, τα αίτια, η θεραπεία
Η κρίση πανικού είναι ένα αιφνίδιο επεισόδιο έντονου φόβου που πυροδοτεί έντονες σωματικές αντιδράσεις, ενώ στην πραγματικότητα δεν απειλεί το άτομο κάποιος σοβαρός κίνδυνος.
Τα άτομα που έχουν βιώσει την κρίση πανικού την περιγράφουν ως μια αίσθηση πλήρους απώλειας ελέγχου ή σαν ένα έμφραγμα.
Η κρίση πανικού μπορεί να εμφανιστεί μόνο μία ή δύο φορές κατά τη διάρκεια της ζωής του ατόμου, συνήθως λόγω κάποιου στρεσογόνου γεγονότος. Εάν οι κρίσεις πανικού είναι συχνές, προκαλώντας στο άτομο φόβο και ανησυχίες πότε θα έρθει η επόμενη, τότε ίσως πρόκειται για διαταραχή πανικού και όχι για μεμονωμένη κρίση πανικού.
Οι κρίσεις πανικού δεν αποτελούν κίνδυνο για τη ζωή, όμως προκαλούν έντονο φόβο και επηρεάζουν την ποιότητα ζωής.
Συμπτώματα κρίσης πανικού
Η κρίση πανικού συνήθως ξεκινά ξαφνικά, χωρίς προειδοποίηση. Μπορεί να εκδηλωθεί ανά πάσα ώρα και στιγμή, για παράδειγμα κατά την οδήγηση ή στον ύπνο.
Ο τρόπος που εκδηλώνεται η κρίση πανικού ποικίλλει από άτομο σε άτομο, συνήθως όμως τα συμπτώματα κορυφώνονται εντός μερικών λεπτών. Όταν υποχωρεί η κρίση, το άτομο νιώθει εξαντλημένο.
Μερικά από τα βασικότερα συμπτώματα της κρίσης πανικού είναι τα εξής:
- αίσθημα επικείμενης καταστροφής ή κινδύνου
- φόβος για την απώλεια ελέγχου ή το θάνατο
- ταχυπαλμία, δυνατοί καρδιακοί παλμοί
- εφίδρωση
- τρέμουλο
- δύσπνοια, σφίξιμο στο στήθος
- γρήγορες ανάσες (υπεραερισμός)
- ρίγη
- εξάψεις
- ναυτία
- κράμπες στην κοιλιακή χώρα
- πόνος στο στήθος
- πονοκέφαλος
- ζαλάδα και τάσεις λιποθυμίας
- κόμπος στο λαιμό και δυσκολία κατάποσης
Ένα σοβαρό πρόβλημα που αντιμετωπίζουν οι πάσχοντες είναι ο έντονος φόβος ότι θα εκδηλωθεί σύντομα μία ακόμη κρίση πανικού. Δεν αποκλείεται το άτομο να αποφεύγει καταστάσεις που έχει συνδυάσει με μια κρίση πανικού.
Πότε κρίνεται απαραίτητη η επίσκεψη στον ειδικό
Η διαταραχή πανικού δεν είναι διαχειρίσιμη χωρίς εξωτερική βοήθεια και οι κρίσεις μπορεί να επιδεινώνονται σταδιακά χωρίς θεραπεία.
Επίσης, επειδή τα συμπτώματα της κρίσης πανικού θυμίζουν άλλα σοβαρά προβλήματα υγείας, όπως το έμφραγμα, είναι σημαντικό να αξιολογούνται από γιατρό ώστε να διαπιστωθεί η ακριβής αιτία τους.
Αίτια κρίσης πανικού
Τα βαθύτερα αίτια της κρίσης πανικού και της διαταραχής πανικού παραμένουν άγνωστα. Παράγοντες που θεωρείται ότι παίζουν σημαντικό ρόλο είναι οι εξής:
- γονίδια
- έντονο στρες
- χαρακτήρας ευαίσθητος στο στρες ή προσωπικότητα επιρρεπής στα αρνητικά συναισθήματα
- μεταβολές στη λειτουργία συγκεκριμένων περιοχών του εγκεφάλου
Παράγοντες κινδύνου για την κρίση πανικού
Τα συμπτώματα της διαταραχής πανικού συχνά ξεκινούν προς τα τέλη της εφηβείας ή στα πρώτα χρόνια της ενήλικης ζωής.
Παράγοντες που ενδεχομένως αυξάνουν τον κίνδυνο για κρίση πανικού ή διαταραχή πανικού είναι:
- Το οικογενειακό ιστορικό κρίσης πανικού ή διαταραχής πανικού
- Ένα στρεσογόνο συμβάν, όπως ο θάνατος ενός αγαπημένου προσώπου
- Ένα τραυματικό συμβάν, όπως ένα σοβαρό ατύχημα ή η σεξουαλική κακοποίηση
- Μεγάλες αλλαγές, όπως ένα διαζύγιο ή η γέννηση ενός παιδιού
- Κάπνισμα ή υπέρμετρη πρόσληψη καφεΐνης
- Ιστορικό παιδικής κακοποίησης (σωματικής ή σεξουαλικής)
Επιπλοκές κρίσης πανικού
Οι επαναλαμβανόμενες κρίσεις πανικού συνδέονται με:
- Φοβίες
- Επίμονες ανησυχίες για την υγεία και επακόλουθη αναζήτηση ιατρικής βοήθειας
- Αποφυγή κοινωνικών περιστάσεων
- Δυσκολίες στη δουλειά, το σχολείο, το πανεπιστήμιο
- Κατάθλιψη, άλλες αγχώδεις διαταραχές και άλλες ψυχικές διαταραχές
- Αυτοκτονικές σκέψεις και τάσεις αυτοκτονίας
- Οικονομικά προβλήματα
Επίσης, η διαταραχή πανικού είναι στενά συνυφασμένη με την αγοραφοβία, με το άτομο να αποφεύγει μέρη και καταστάσεις που προκαλούν άγχος επειδή φοβάται ότι δεν θα μπορεί να φύγει ή να βρει βοήθεια εάν πάθει κρίση.
Θεραπεία για την κρίση πανικού
Οι διαθέσιμες θεραπευτικές προσεγγίσεις μπορούν να μειώσουν τη συχνότητα και την ένταση των κρίσεων και να βελτιώσουν την ποιότητα ζωής του πάσχοντα.
Οι δύο βασικές θεραπευτικές επιλογές είναι η ψυχοθεραπεία (π.χ. γνωστική συμπεριφορική θεραπεία) και η φαρμακευτική αγωγή (π.χ. SSRIs, SNRIs). Μπορεί να επιλεγεί μία από τις δύο θεραπείες ή συνδυασμός αυτών, ανάλογα με τις προτιμήσεις του πάσχοντα, το ατομικό ιστορικό, τη σοβαρότητα των κρίσεων αλλά και τις δυνατότητες πρόσβασης σε καθεμία από αυτές.
Πόσο επιρρεπείς είστε στις κρίσεις πανικού;
Εκδηλώνετε συχνά τα παρακάτω συμπτώματα; Σημειώστε ΝΑΙ ή ΟΧΙ.
1. Ταχυπαλμία
2. Κρύος ιδρώτας
3. Τρέμουλο και ρίγη
4. Δύσπνοια
5. Πόνος/σφίξιμο στο στήθος
6. Ναυτία
7. Αδυναμία στα γόνατα
8. Ζαλάδα
9. Φόβος για το θάνατο
10 .Μούδιασμα
Όλα τα παραπάνω αποτελούν βασικές ενδείξεις της διαταραχής πανικού.
Εάν απαντήσατε θετικά σε περισσότερες από 5 ερωτήσεις, καλό θα είναι να αναζητήσετε τη συμβουλή ενός ειδικού.
Οι ενδείξεις και τα συμπτώματα που παρουσιάζονται παραπάνω περιλαμβάνονται στη διαταραχή πανικού, όπως αυτή περιγράφεται στο Διαγνωστικό και Στατιστικό Εργαλείο Ψυχικών Διαταραχών (4η έκδοση).
10 τρόποι να σταματήσετε την κρίση πανικού εν τη γενέσει της
Η Therese Borchard, ιδρύτρια του Project Beyond Blue, μιας διαδικτυακής κοινότητας για άτομα με χρόνια κατάθλιψη και άγχος, παρουσιάζει 10 τρόπους να σταματήσετε μια κρίση πανικού εν τη γενέσει της.
1. Πάρτε βαθιές αναπνοές: Κάθε τεχνική χαλάρωσης που μετριάζει την αντίδραση του οργανισμού στο στρες βασίζεται στη σωστή αναπνοή και ιδιαίτερα στις βαθιές εισπνοές.
2. Ρίξτε νερό στο πρόσωπό σας: Έρευνες δείχνουν ότι το κρύο νερό ενεργοποιεί το παρασυμπαθητικό σύστημα, πυροδοτώντας βιολογικές μεταβολές που μειώνουν τους παλμούς της καρδιάς, ενεργοποιούν το πεπτικό και το ανοσοποιητικό σύστημα και προωθούν τη χαλάρωση.
3. Κάντε ένα μπάνιο με άλατα Epsom: Η εμβύθιση του σώματος στο νερό καταπραΰνει την αντίδραση του οργανισμού στο στρες. Όταν διαλύονται σε ζεστό νερό, τα άλατα απελευθερώνουν μαγνήσιο, το οποίο στη συνέχεια απορροφάται από το δέρμα και βοηθά να επέλθει η χαλάρωση.
4. Κάντε μασάζ στο κεφάλι: Είναι γνωστό πως το μασάζ είναι απολαυστικά χαλαρωτικό. Έχει αποδειχθεί στο πλαίσιο επιστημονικών μελετών ότι μεταβάλλει τη βιολογική σύσταση του ίδιου του σώματος ώστε να υποχωρήσει η επίδραση της κορτιζόλης (ορμόνη του στρες). Το μασάζ στο κεφάλι συγκεκριμένα διευκολύνει την αιμάτωση του εγκεφάλου και απομακρύνει την ένταση από τους μύες του αυχένα.
5. Κουνηθείτε: Ακολουθήστε το παράδειγμα των ζώων. Όταν ένα πιθανό θήραμα καταφέρνει να ξεφύγει από τα δόντια του σαρκοφάγου, αρχίζει να κινείται ασταμάτητα. Πρόκειται για μια απλή αλλά εξαιρετικά αποτελεσματική τεχνική αποβολής του φόβου.
6. Προσευχηθείτε: Δεν χρειάζεται να έχετε βαθιά θρησκευτική πίστη για να το κάνετε. Επαναλάβετε λέξεις ή φράσεις που σας δίνουν κουράγιο, ακόμη και κάτι πολύ απλό, όπως η λέξη «γαλήνη». Η διαδικασία αυτή ηρεμεί το παρασυμπαθητικό σύστημα και προωθεί τη χαλάρωση.
7. Κάντε τη στάση του κουνελιού (γιόγκα): Όλες οι μορφές άσκησης, αλλά κυρίως η γιόγκα και το πιλάτες, έχουν αποδεδειγμένη δράση ενάντια στο στρες και τα αρνητικά συναισθήματα. Η στάση του κουνελιού απελευθερώνει τη συσσωρευμένη ένταση από τον αυχένα, τους ώμους και την πλάτη. Επίσης, βοηθά να διοχετευθεί περισσότερο αίμα στον εγκέφαλο.
8. Ακούστε ήχους της φύσης: Οι ήχοι της φύσης, όπως το θρόισμα των φύλλων, το κελάηδισμα των πουλιών και ο ήχος των κυμάτων, χαρίζουν αβίαστα την ηρεμία που τόσο χρειάζεστε.
9. Ζεστάνετε τα χέρια σας: Όταν έχουμε στρες, η θερμοκρασία των χεριών μειώνεται ελαφρώς επειδή διοχετεύεται περισσότερο αίμα σε σημεία του σώματος όπου υπάρχει ένταση, όπως οι ώμοι και οι γοφοί. Τρίβοντας τα χέρια σας, πλησιάζοντας το τζάκι ή ακόμη και τυλίγοντας τα δάχτυλά σας γύρω από μια ζεστή κούπα καφέ, πυροδοτείται η χαλάρωση από το παρασυμπαθητικό σύστημα.
10. Φάτε μαύρη σοκολάτα: Δεν υπάρχει τίποτα που να μην «διορθώνεται» με λίγη μαύρη σοκολάτα! Φροντίστε η περιεκτικότητα της σοκολάτας σε κακάο να είναι τουλάχιστον 85%. Η μαύρη σοκολάτα είναι πλούσια σε μαγνήσιο, το οποίο επιδρά χαλαρωτικά στον οργανισμό.
Τι να πείτε σε ένα φίλο που χάνει εύκολα την ψυχραιμία του
Εάν δεν αντιμετωπίζετε εσείς πρόβλημα με κρίσεις πανικού, αλλά είναι επιρρεπής σε αυτές κάποιος που γνωρίζετε, δείτε τι μπορείτε να πείτε για να βοηθήσετε.
Αρχικά, βγάλτε τη λέξη «Ηρέμησε» από το λεξιλόγιό σας. Είναι το τελευταίο πράγμα που θέλει να ακούσει ένα άτομο σε κατάσταση κρίσης. Μια τέτοια προτροπή εκλαμβάνεται ως απόρριψη, καθώς το άτομο αισθάνεται πως το πρόβλημά του θεωρείται από τους άλλους αμελητέο, ασχέτως αν οι λόγοι ανησυχίας μοιάζουν αμελητέοι.
Λέγοντας δυνατά και απότομα «Ηρέμησε» θέλουμε προφανώς να καθησυχάσουμε ένα άτομο που βρίσκεται σε πανικό, μιλά γρήγορα και ακατανόητα, κλαίει ή αισθάνεται απελπισία, όμως αυτή η αντίδραση στην πραγματικότητα δε βοηθά.
Τι μπορείτε να πείτε αντ' αυτού;
- «Μίλησέ μου»: Μερικές φορές το μόνο που χρειάζεται να κάνετε είναι να ακούσετε. Κάθε άνθρωπος έχει την ανάγκη να ακουστεί, χωρίς να αναζητά απαραιτήτως μια λύση ή συμβουλή. Η ανοιχτή έκφραση των συναισθημάτων βοηθά να καταλαγιάσουν οι ανησυχίες και να εξωτερικευθεί η ένταση.
- «Τι μπορώ να κάνω για να βοηθήσω;»: Μπορεί η απάντηση στην ερώτηση αυτή να είναι «Τίποτα», όμως η προσφορά βοήθειας μερικές φορές αρκεί.
- «Είμαι εδώ για σένα»: Η φυσική παρουσία μπορεί να εκτιμηθεί περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη μορφή βοήθειας. Άλλωστε, η μοναξιά μπορεί να εντείνει τα αρνητικά συναισθήματα.
- «Πάρε μια ανάσα»: Όσο απλό κι αν ακούγεται, μερικές φορές το ξεχνάμε. Μερικές βαθιές ανάσες είναι η ιδανική παύση για ένα άτομο σε κατάσταση κρίσης.
Τα συμπτώματα της κρίσης πανικού σε ένα βίντεο με πραγματικές μαρτυρίες
Στο βίντεο που ακολουθεί, θα ακούσετε τις πραγματικές μαρτυρίες ανθρώπων που εκδηλώνουν κρίσεις πανικού. Τα λόγια τους μπορούν ίσως να δώσουν μια σαφέστερη εικόνα για το τι ακριβώς είναι η κρίση πανικού.
{youtube}uPlhgtQqA6c{/youtube}
Πηγή: Mayo Clinic, Anxiety and Depression Association of America, Everydayhealth, Psychology Today
Διαβάστε επίσης:
