Όνειρα: Οιωνοί ή αντανακλαστικό του εγκεφάλου;

Το ερώτημα αυτόαπασχολεί εδώ και πολλά χρόνια τους επιστήμονες που μελετούν την ανθρώπινησυμπεριφορά.

Από πού πηγάζει ηπαρόρμηση του ονείρου; Συνδέεται με τις περιοχές του εγκεφάλου που ελέγχουν τηναντίληψη και τη μνήμη ή με αυτές που ρυθμίζουν την αναπνοή και τη θερμοκρασία;

Τι να σημαίνουνάραγε τα αστεία, τα τρομακτικά και τα παράξενα που βλέπουμε στον ύπνο μας; Είναιοι υποσυνείδητες σκέψεις μας που αναδύονται στην επιφάνεια, όπως πίστευε οΦρόυντ; Ο εγκέφαλός μας αφομοιώνει τις πληροφορίες της ημέρας, όπως πιστεύουνοι νευροεπιστήμονες; Ή μήπως τελικά τα όνειρα δεν έχουν κανένα απολύτως νόημα;

Μελέτη πουδημοσιεύθηκε στο περιοδικό Brain υποδεικνύει ότι η παρόρμηση του ονείρουμπορεί να είναι απλώς ένα ερέθισμα που στέλνει το εγκεφαλικό στέλεχος στον αισθητικόφλοιό.

Η εμπειρία τουονείρου –τα σύνθετα σενάρια, το συναίσθημα το φόβου, η χαρά και η επιθυμία– ίσωςαπαιτεί τη συμμετοχή των ανώτερων περιοχών του φλοιού, σύμφωνα με τη νέαμελέτη. Ωστόσο, ακόμη και τα άτομα που έχουν τραυματιστεί σοβαρά στο κεφάλι είναισε θέση να δουν όνειρα.

Οι ερευνητέςαναζήτησαν σημάδια πνευματικής δραστηριότητας κατά τη διάρκεια του ύπνου –κυρίωςσκέψεις– μελετώντας μια μικρή ομάδα ασθενών. Οι 13 ασθενείς παρουσίαζαν βλάβηστο εσωτερικό του στεφανιαίου συστήματος του εγκεφάλου. Η περιοχή αυτή είναιυπεύθυνη για τις επιθυμίες και τα κίνητρα του ατόμου, όπως το σεξ, η τροφή κ.α.

Λόγω αυτής της βλάβης,οι ασθενείς έπασχαν από το σύνδρομο ελλειμματικής αυτό-ενεργοποίησης (auto-activation deficit – AAD). Αυτό σημαίνει πως ακόμη κι όταν έχουν τιςαισθήσεις τους μπορούν να παραμένουν εντελώς αδρανείς και να μη μιλούν για ώρεςεάν δεν παρακινηθούν από κάποιον. Δεν πρόκειται όμως για απλή έλλειψη κινήτρων.Όταν τους ρωτούσαν τι σκέφτονται, συχνά απαντούσαν ότι το μυαλό τους είναιεντελώς άδειο.

Τα άτομα αυτάμπορούν να δουν όνειρα; Η απάντηση στο ερώτημα αυτό μπορεί να μας βοηθήσει ναανακαλύψουμε από πού προέρχονται τα όνειρα.

Όντως τα άτομααυτά ονειρεύονται. Τουλάχιστον μερικά από αυτά ονειρεύονται, σύμφωνα με πείραμαπου συνέκρινε τη νυχτερινή πνευματική δραστηριότητα υγιών ανθρώπων με αυτή των ασθενώνμε AAD. Όταν ο ύπνοςδιακόπηκε κατά το στάδιο REM,στο οποίο τα όνειρα είναι συνηθέστερα και πιο πολύπλοκα, τέσσερις από τους ασθενείςμε AAD (ποσοστό 31%) ανέφερεδείγματα πνευματικής δραστηριότητας.

Το ποσοστό αυτόήταν βέβαια χαμηλότερο σε σύγκριση με τους υγιείς συμμετέχοντες, οι οποίοιανέφεραν την ύπαρξη ονείρων σε ποσοστό 92%.

Στους ασθενείς μεAAD, τα όνειρα ήταν πιοσπάνια, μικρότερα σε διάρκεια και πιο απλά. Οι ασθενείς ανέφεραν ότι τα όνειρά τουςείχαν σχέση με καθημερινές δραστηριότητες. Ακόμη όμως κι αυτές οι τετριμμένεςκαταστάσεις τούς τοποθετούν σε ένα πλαίσιο το οποίο δε θα μπορούσαν να σκεφτούνχωρίς προτροπή.

Οι επιστήμονεςδιαπίστωσαν με έκπληξη ότι οι ασθενείς αυτοί μπορούν να ονειρευθούν, καθώς ήτανένα αναπάντεχο εύρημα. Κατέληξαν λοιπόν ότι τα όνειρα πηγάζουν από λειτουργίες στηβάση του εγκεφάλου.

Η μελέτηπαρουσίαζε περιορισμούς ωστόσο τα αποτελέσματά της ήταν σημαντικά. Το ερώτημα λοιπόνπαραμένει ανοιχτό και απαιτεί περαιτέρω διερεύνηση.