Γιατί ο υγιεινός τρόπος ζωής μάς προστατεύει από την άνοια

Η μελέτη βασίστηκε στις αυτοψίες εγκεφάλων 586 ανθρώπων που έζησαν κατά μέσο όρο 91 χρόνια.

Οι ερευνητές συνέκριναν τον τρόπο ζωής και τις νοητικές δεξιότητες του κάθε ατόμου στο τέλος της ζωής του με τα νευρολογικά σημάδια άνοιας, όπως είναι οι πρωτεϊνικές πλάκες στον εγκέφαλο ή οι αλλαγές στη ροή του αίματος στον εγκέφαλο.

Κανένας από αυτούς τους εγκεφαλικούς παράγοντες δεν φάνηκε να επηρεάζει σημαντικά τη θετική συσχέτιση του υγιεινού τρόπου ζωής και των νοητικών δεξιοτήτων ενός ατόμου στο τέλος της ζωής του, δήλωσαν οι ερευνητές με επικεφαλής τον Δρα Klodian Dhana από το Ιατρικό Κέντρο του Πανεπιστημίου Rush στο Σικάγο.

Αυτό σημαίνει ότι η καλή διατροφή, η τακτική άσκηση και άλλοι παράγοντες μπορεί να δημιουργούν ένα γνωστικό αποθεματικό που αντισταθμίζει τις αρνητικές αλλαγές που συμβαίνουν στον εγκέφαλο, επιτρέποντας στους ηλικιωμένους να «διατηρούν τις γνωστικές ικανότητες» με την πάροδο του χρόνου, δήλωσαν οι ερευνητές.

Είναι γνωστό εδώ και χρόνια ότι οι υγιεινές συνήθειες, όπως είναι η καλή διατροφή, η άσκηση, η αποφυγή του καπνίσματος και της μεγάλης κατανάλωσης αλκοόλ, συνδέονται με χαμηλότερα ποσοστά άνοιας.

Πώς συμβάλλει όμως ο υγιεινός τρόπος ζωής στην πρόληψη της άνοιας;

Για να το ανακαλύψουν, οι ερευνητές χρησιμοποίησαν δεδομένα από το συνεχιζόμενο πρόγραμμα Rush Memory and Aging Project.

Κατά τη διάρκεια 24 ετών, το πρόγραμμα παρακολούθησε το ιστορικό του τρόπου ζωής και τη γνωστική λειτουργία στο τέλος της ζωής 586 συμμετεχόντων, οι οποίοι πέθαναν και είχαν δωρίσει τον εγκέφαλό τους για αυτοψία.

Ο μέσος όρος ζωής των συμμετεχόντων ήταν τα 91 έτη, ενώ το 71% εξ αυτών ήταν γυναίκες.

Οι ερευνητές πραγματοποίησαν αυτοψίες εγκεφάλου που επικεντρώθηκαν στα κλασικά νευρολογικά σημάδια της άνοιας: δημιουργία πλακών β-αμυλοειδούς πρωτεΐνης και συσσωματωμάτων εντός του εγκεφαλικού ιστού, καθώς και αλλαγές στο αγγειακό σύστημα (κυκλοφορικό σύστημα) του εγκεφάλου που μπορεί να υποδηλώνουν μειωμένη ροή αίματος που προκαλείται από συμβάντα όπως εγκεφαλικά επεισόδια ή μίνι εγκεφαλικά επεισόδια.

Όπως ήταν αναμενόμενο, διαπίστωσαν ότι οι άνθρωποι που είχαν υιοθετήσει υγιεινό τρόπο ζωής, ήταν πολύ πιο πιθανό να διατηρήσουν τη γνωστική τους επάρκεια καθώς πλησίαζαν στο τέλος της ζωής τους. Κάθε αύξηση κατά μία μονάδα στη «βαθμολογία του τρόπου ζωής» ενός ατόμου σχετιζόταν με αύξηση της «συνολικής γνωστικής βαθμολογίας» στο τέλος της ζωής του, διαπίστωσαν οι ερευνητές.

Ωστόσο, το μεγαλύτερο μέρος αυτής της σχέσης είχε μικρή συσχέτιση με τις εγκεφαλικές αλλαγές που παρατηρήθηκαν στις αυτοψίες.

Με άλλα λόγια, παρόλο που στον εγκέφαλο ενός αποθανόντος που είχε ζήσει υγιεινά, μπορεί να παρατηρούνται πλάκες και θρόμβοι ή εξασθενημένη αγγείωση, οι νοητικές βαθμολογίες του ατόμου να παραμένουν υψηλές.

Η μόνη -πολύ μικρή- επίδραση παρατηρήθηκε για τη συσσώρευση αμυλοειδών πλακών στον εγκέφαλο. Οι ερευνητές υπολόγισαν ότι οι μειώσεις των αμυλοειδών πλακών, μπορεί να ευθύνονται για το 11,6% της σχέσης τρόπου ζωής και νοημοσύνης.

Όλα αυτά ενισχύουν την άποψη ότι ο υγιεινός τρόπος ζωής παρέχει στον γηράσκοντα εγκέφαλο ένα είδος «εφεδρείας», επιτρέποντάς του να λειτουργεί καλά ακόμη και όταν εκτυλίσσονται οι αλλαγές που συνήθως σηματοδοτούν άνοια.

Έτσι, «αν πάρετε δύο ανθρώπους και έχουν και οι δύο την ίδια ποσότητα αυτής της κακής πρωτεΐνης στον εγκέφαλό τους, το άτομο που έχει ακολουθήσει τον πιο υγιεινό τρόπο ζωής θα μπορέσει να έχει καλύτερη γνωστική λειτουργία», εξηγούν οι ερευνητές.

Η μελέτη δημοσιεύθηκε στην επιστημονική επιθεώρηση JAMA Neurology.