Δάκρυα: Πού οφείλεται και πώς αντιμετωπίζεται η δακρύρροια

Η δακρύρροια είναι ένα πολύ συχνό πρόβλημα. Τα μάτια μας μπορεί να δακρύσουν είτε επειδή ερεθίστηκαν είτε επειδή βγήκαμε στο κρύο είτε επειδή κάποια κρέμα ή κάποιο ξένο σώμα βρίσκεται στην περιοχή των βλεφάρων, βρέθηκε μέσα στο μάτι, είτε επειδή τα σκουπίσαμε ή μπήκε κάποιο ξένο σώμα, κάποιο έντομο. Πολλές φορές τρίβοντας τα μάτια μας μπορεί ένα ξένο σώμα που βρίσκεται στα βλέφαρά μας να τραυματίσει την επιφάνεια του κερατοειδή.

Γενικά, πολλές φορές, ακόμα κι εμείς οι οφθαλμίατροι βρισκόμαστε σε δίλλημα του τι προκαλεί τη δακρύρροια καθώς αυτό, όπως καταλαβαίνετε, μπορεί να προβληθεί κυρίως από τρεις παράγοντες. Ο πρώτος παράγοντας είναι η αντιδραστική δακρύρροια, η δακρύρροια στην οποία εκκρίνεται πολύ έντονη ποσότητα δακρύου από το μεγάλο δακρυϊκό αδένα που έχουν τα μάτια μας κάτω από το επάνω βλέφαρο. Δεν είναι ο αδένας που εκκρίνει δάκρυα καθ’ όλο το εικοσιτετράωρο, αλλά όταν τα μάτια μας ερεθίζονται ή όταν ερεθίζονται συναισθηματικά, από συγκίνηση, σε αυτές τις περιπτώσεις η δακρύρροια φυσικά σταματάει όταν σταματήσει ο παράγοντας ο οποίος την προκαλεί.

Δακρύρροια, επίσης, μπορούμε να έχουμε εάν υπάρχει κακή αποχέτευση των δακρύων. Εάν οι δακρυϊκοί πόροι, που ο λαός ονομάζει «βρύση», που βρίσκονται στη γωνία του βλεφάρου προς τη μύτη, δύο πολύ μικρές τρυπούλες στο χείλος ακριβώς του βλεφάρου, μία στο κάτω βλέφαρο και μία στο επάνω, αντίστοιχα στο δεξί και στο αριστερό μας μάτι, είναι τα «σιφώνια» από τα οποία αποχετεύεται το δάκρυ κάθε φορά που ανοιγοκλείνουμε τα μάτια μας και φτάνει έτσι στο εσωτερικό της μύτης. Γι’ αυτό, πολλές φορές, όταν βάζουμε σταγόνες, μπορεί να γευτούμε μία πικρή γεύση στο φάρυγγά μας από τη δίοδο αυτή των δακρύων μέσα από τη μύτη και έως το φάρυγγα.

Η κακή αποχέτευση των δακρύων είναι ένα πρόβλημα που εμφανίζεται αρκετά συχνά σε πολλά μικρά παιδιά. Αυτό προκαλείται κυρίως από ατρησία του αγωγού αυτού που συνδέει το μέσα μέρος του βλεφάρου με το εσωτερικό της μύτης, συνήθως αυτό ανοίγει μόνο του με τη χρήση ίσως κάποιων κομπρεσών και κάποιας αλοιφής. Αν δεν ανοίξει μόνο του στα μικρά παιδιά, περίπου στην ηλικία του ενός με δύο ετών, μπορεί να γίνει μία μικροπαρέμβαση και να έχουμε επιτυχή διάνοιξη αυτής της ατρησίας. Μετά την παιδική ηλικία, λόγοι για τους οποίους κλείνει το δακρυϊκό μας αποχετευτικό σύστημα είναι κυρίως λόγοι φλεγμονής, χρόνιες φλεγμονές των βλεφάρων, κάποιες μολύνσεις ή κάποιες παρακεντήσεις που μπορεί να γίνουν στο δακρυϊκό σύστημα εάν θεωρηθεί ότι αυτό δεν είναι ανοικτό και ανοιχτεί, μπορεί να το τραυματίσουμε μόνιμα και έτσι να κλείσει το δακρυϊκό μας σύστημα. Σε αυτές τις περιπτώσεις, εάν είναι συμπτωματικό και δεν μπορεί να θεραπευτεί με κάποιο άλλο τρόπο, μπορεί να χρειαστεί να γίνει μία αρκετά πολύπλοκη επέμβαση, η δακρυορινοστομία, στην οποία δημιουργείται ένας καινούριος αγωγός, η οποία δείχνει να έχει πολύ μεγάλη επιτυχία, παρότι, βέβαια, χρησιμοποιείται μόνο αν εξαλειφθούν όλες οι υπόλοιπες μη παρεμβατικές λύσεις.

Τέλος, η δακρύρροια και ο πιο συχνός λόγος είναι παράγοντες της ξηροφθαλμίας. Η ξηροφθαλμία, όσο παράξενο και να μας ακούγεται, ερεθίζει τα μάτια. Αυτό, στη συνέχεια, προκαλεί αντιδραστική έκκριση δακρύων και αυτό εισπράττεται από τον κάθε παθόντα ή παθούσα, σαν δάκρυσμα. Οπότε είναι πολύ συχνό το βλέμμα απορίας από ασθενείς στο οφθαλμολογικό ιατρείο όταν τους εξηγείται ότι στη δακρύρροια πρέπει να χρησιμοποιούν έξτρα δάκρυα, συνθετικά δάκρυα, για να μειωθεί, νομίζοντας ότι η δακρύρροια οφείλεται για κάποιο άλλο λόγο.

Η συντριπτική πλειοψηφία της δακρύρροιας στην ενήλικη ηλικία είναι από τέτοιους λόγους, από παροδική μόνιμη ξηροφθαλμία και άρα όλοι αυτοί οι παράγοντες θα πρέπει να μελετηθούν από το χειρουργό οφθαλμίατρο, τόσο στην κλινική εξέταση με τη σχισμοειδή λυχνία, αλλά και με πολλές ιατρικές εξετάσεις που υπάρχουν πια, που μπορούν να τεκμηριώσουν το επίπεδο της ξηροφθαλμίας, το επίπεδο της δακρύρροιας και ποια θα είναι η θεραπεία, είτε αυτό αφορά ζεστές κομπρέσες είτε αυτό αφορά μία σύντομη χρήση σκευάσματος αλοιφής με κορτιζόνη και αντιβιοτικό στο χείλος των βλεφάρων, είτε αυτό αφορά κάποια δάκρυα αντικατάστασης. Υπάρχει τεράστια γκάμα τέτοιων συνθετικών δακρύων, που άλλα ταιριάζουν σε μερικούς άλλα ταιριάζουν σε άλλους, ανάλογα με τη βάση και την πυκνότητα των λιπαντικών ουσιών που περιέχουν, είτε κάποιες πιο ριζικές θεραπείες, όπως είναι η θεραπείες με τη κυκλοσπορίνη ή το tacrolimus που προκαλούν μείωση της συμφόρησης των μικρών δακρυϊκών αδένων από λεμφοκύτταρα, από χρόνιες φλεγμονές δηλαδή, και μετά από μερικούς μήνες μπορεί να προκαλέσουν καλύτερη φυσική παραγωγή δακρύων και άρα λιγότερη δακρύρροια που επέρχεται από την ξηροφθαλμία που μπορεί να έχουν όλοι αυτοί οι ασθενείς.

Άρα, ένα πολύ απλό σύμπτωμα όπως είναι το δάκρυσμα, μπορεί να έχει πολλαπλούς λόγους προέλευσης. Τελευταία, είναι και η συνεχής ενόχληση των ματιών μας από εμάς τους ίδιους. Το διαρκές σκούπισμα των ματιών από την παραγωγή ή την εναπόθεση δακρύου στο βλέφαρό μας, μπορεί χωρίς να το καταλαβαίνουμε να τραυματίζει συνέχεια το μάτι και να το προκαλεί να παράγει ακόμα περισσότερα δάκρυα, έτσι εμπλεκόμαστε σε ένα φαύλο κύκλο, ο οποίος δεν μπορεί να σταματήσει εάν δε τιθασεύσουμε την πολλές φορές εκνευριστική ανάγκη να σκουπίσουμε τα μάτια μας, έως ότου αυτή φέρει μία εξισορρόπηση στην παραγωγή βλέννης ή δακρύων από τα μάτια μας και έτσι τη μείωση της δακρύρροιας.

Αναστάσιος Κανελλόπουλος, καθηγητής Οφθαλμολογίας στο Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης