«Κατάθλιψη» των εορτών: Είναι επικίνδυνη για την ψυχική μας υγεία;

Στις περισσότερες περιπτώσεις, σύμφωνα με τους ειδικούς, η κατάσταση αυτή είναι περαστική, ωστόσο αν διαρκέσει περισσότερο μπορεί να εξελιχθεί σε Καταθλιπτική Διαταραχή.

«Ένα καταθλιπτικό επεισόδιο τις ημέρες των εορτών είναι αρκετά συνηθισμένο όταν κρατήσει μία ή δύο ημέρες και το ξεπεράσουμε μετά από λίγο. Εάν εγκατασταθεί, όμως, ως πρόβλημα και εξελιχθεί σε Καταθλιπτική Διαταραχή μπορεί να διαρκέσει πάνω από έξι μήνες», εξηγεί ο κ. Γιώργος Παπαγεωργίου, BSc MSc (Health) University of Central Lancashire, μέλος της British Psychological Society.

Σύμφωνα με τον ειδικό, δεν είναι σπάνιες οι περιπτώσεις των ατόμων που μπορεί να αντιμετωπίσουν ακόμη πιο σοβαρές συνέπειες: «Ανάλογα με την προσωπική ιστορία του κάθε ανθρώπου, υπάρχει ο κίνδυνος το 1/5 από τα άτομα που θα εμφανίσουν καταθλιπτικό επεισόδιο στις γιορτές, δηλαδή περίπου οι τρεις στους 100 ανθρώπους τελικά, να υποτροπιάσουν πολύ άσχημα και να έχουν πολύ στενάχωρες παρενέργειες στις σχέσεις τους και στην εργασία, ως συνέπεια των απωλειών που θα υποστούν μέσα στην περίοδο της κατάθλιψης», συμπληρώνει ο κ. Παπαγεωργίου.

Η «κρίση» των εορτών

Ως «κρίση των εορτών» ή πιο σωστά Εποχική Συναισθηματική Διαταραχή (με το χαρακτηριστικό ακρωνύμιο SAD -Seasonal Affective Disorder) περιγράφουμε τα συναισθήματα έντονης λύπης, που παρατηρούνται σε συγκεκριμένες εποχές του χρόνου και κυρίως τον χειμώνα, ο οποίος περιλαμβάνει και τις διακοπές των Χριστουγέννων. Η περιγραφή αυτού του φαινομένου ξεκίνησε αρχικά από τις Βόρειες χώρες της Ευρώπης και της Αμερικής, όπου η αλλαγή του ηλιακού φωτός τον χειμώνα είναι σημαντική: «Η ελλιπής ηλιακή ακτινοβολία ενοχοποιείται για την μείωση της διάθεσης, καθώς και την άνοδο των αυτοκτονιών. Αυτό πράγματι συμβαίνει. Όμως σε νότιες χώρες, όπως η Ελλάδα, αυτό το φαινόμενο δεν είναι και πολύ έντονο», επισημαίνει ο κ. Παπαγεωργίου.

Η Εποχική Συναισθηματική Διαταραχή περιλαμβάνει μια παλέτα αρνητικών συναισθημάτων, σε σκούρο φόντο: δυσθυμία και κούραση, νεύρα στο ζενίθ - διάθεση στο ναδίρ, δυσκολία να ανταποκριθεί κανείς στην καθημερινότητα, έχοντας την μόνιμη αίσθηση ότι οι υποχρεώσεις γύρω του γίνονται όλο και πιο βαριές.

Συγκεκριμένα, η SAD εμφανίζεται με τα παρακάτω συμπτώματα:

- Συναισθήματα ενοχής, απελπισίας, αναξιότητας.

- Το άτομο δεν μπορεί να απολαύσει τις εορταστικές δραστηριότητες.

- Υποφέρει από αναβλητικότητα, απόσπαση προσοχής και δυσκολία εστίασης.

- Υποφέρει από θυμό. (Ενώ ο θυμός δεν είναι ένα «παραδοσιακό» σύμπτωμα της κατάθλιψης, ορισμένα άτομα με SAD εμφανίζουν θυμό και ευερεθιστότητα Αυτό το σύμπτωμα εμφανίζεται περισσότερο στους άνδρες).

- Αλλαγές στις συνήθειες του ύπνου. Μπορεί να δυσκολεύεται κάποιος να κοιμηθεί, ή να κοιμάται περισσότερο κατά τη διάρκεια της ημέρας, νοιώθοντας συνεχώς κουρασμένος.

- Αλλαγές στο βάρος ή τις διατροφικές συνήθειες (διάθεση για κατανάλωση γλυκών).

- Αδυναμία να αντέξει κανείς το άγχος της καθημερινότητας.

«Παρότι είναι ένα γενικευμένο φαινόμενο», τονίζει ο κ. Γιώργος Παπαγεωργίου, «μας φαίνεται πάντα παράδοξο, διότι σε αυτές τις περιόδους υποτίθεται ότι αναμένουμε να είμαστε χαρούμενοι. Έχουμε μια εσωτερική προσδοκία (η οποία μας “επιβάλλεται” από την κοινωνία) να περάσουμε καλά, να αισθανόμαστε καλά, να χαρούμε, κι όσο αυτή η προσδοκία δεν γίνεται πραγματικότητα, τόσο το αίσθημα της κατάθλιψης μέσα μας γίνεται ισχυρότερο και φουντώνει», συμπληρώνει.

Όταν η εποχική κατάθλιψη γίνεται... μόνιμη

Η μελαγχολία των εορτών δεν είναι απίθανο να εξελιχθεί σε κάτι πιο σοβαρό κι αυτό μπορεί να συμβεί κυρίως σε ανθρώπους που έχουν υπόβαθρο ψυχικών νόσων ή πρόβλημα διαταραχής προσωπικότητας. Η εποχική, όπως και η μείζων κατάθλιψη ξεκινούν σχεδόν πάντα με ένα καταθλιπτικό επεισόδιο -συνήθως ξαφνικό- και μοιάζουν στα συμπτώματα τους. Η διάρκεια, όμως, είναι αυτή που καθορίζει το είδος και τη σοβαρότητα της κατάστασης.

Η εποχική διαρκεί μόνο κατά τη διάρκεια των διακοπών και όσο βρισκόμαστε έξω από το πλαίσιο της καθημερινής ρουτίνας και των υποχρεώσεών μας. «Εκτός από βάρος, οι υποχρεώσεις και η εργασία μας είναι για εμάς μια άμυνα ενάντια στην απώλεια, αφού μας κρατά μέσα σε ένα κανονιστικό και σωτήριο πλαίσιο συναισθημάτων», εξηγεί ο κ. Παπαγεωργίου και συνεχίζει: «Ένα επεισόδιο κατάθλιψης, όμως, μπορεί να διαρκέσει και τότε θα μας φέρει μπροστά σε συναισθήματα πιο βαθιά, όπως, π.χ. ότι είμαστε ανάξιοι να πάρουμε χαρά, να νοιώσουμε όμορφα ή να εισπράξουμε αναγνώριση. Αυτά τα συμπτώματα της “ανηδονίας”, όπου αρνούμαστε να προσφέρουμε και να λάβουμε ικανοποίηση, ίσως μας εισάγουν σταδιακά σε μία κατάσταση, η οποία μπορεί να περιγραφεί ως “λήθαργος διαρκείας”, δηλαδή κατάθλιψη.
Τα συμπτώματα της εποχικής κατάθλιψης, εάν συνεχιστούν και μετά τη λήξη της εορταστικής περιόδου και εμφανιστούν ακόμα και αυτοκτονικές σκέψεις, τότε θα πρέπει να σκεφτούμε σοβαρά την περίπτωση να αναζητήσουμε εγκαίρως τη βοήθεια κάποιου ειδικού».

Η ψυχοθεραπεία μπορεί να βοηθήσει το άτομο που υποφέρει;

Βοήθεια μπορεί να χρειαστεί το άτομο όταν διαπιστώσει ότι δεν μπορεί να αδράξει τις ευκαιρίες που προσφέρει η ζωή για διασκέδαση και αναψυχή, όταν το άτομο διαπιστώσει ότι δεν είναι ικανό να ζήσει χαρούμενα. «“Η φράση κλειδί είναι “ικανός” να ζήσει χαρούμενα», τονίζει ο κ. Παπαγεωργίου και εξηγεί: «Όλοι υποτίθεται θέλουμε από την γέννησή μας να ζήσουμε χαρούμενη ζωή όμως, δυστυχώς, αυτό δεν το διατηρούμε όλοι μετά τη βρεφική ηλικία. Σε αρκετούς ανθρώπους αυτό το αίσθημα επανέρχεται μόνο μετά από την ψυχοθεραπεία», καταλήγει.