Λίπος στην κοιλιά & στρες: Οι βιολογικοί μηχανισμοί που το προκαλούν & πώς θα το αποτρέψετε

Υπάρχουν πολλοί βιολογικοί μηχανισμοί που εξηγούν γιατί το στρες και το άγχος μπορούν να οδηγήσουν στην αύξηση του βάρους. Σε ορισμένες περιπτώσεις, η αύξηση του σωματικού βάρους μπορεί να γίνει πηγή στρες και στιγματισμού που τροφοδοτεί περαιτέρω την αύξηση του βάρους.

Αν και δεν μπορούμε να εξαλείψουμε κάθε πηγή άγχους από τη ζωή μας, μπορούμε να ελέγξουμε -σε κάποιο βαθμό- τον αντίκτυπο που έχει στο σώμα μας. Οι επιστήμονες ανακάλυψαν ότι υπάρχουν τρόποι για να ανακουφιστείτε από το στρες και να εκπαιδεύσετε τον εγκέφαλό σας ώστε να βελτιώσετε τη διατροφή σας και να αποτρέψετε την αύξηση βάρους που προκαλείται από το στρες.

Πώς το άγχος αυξάνει το λίπος στην κοιλιά

Το σώμα μας εξελίχτηκε για να εκκρίνει την ορμόνη του στρες κορτιζόλη όταν ο εγκέφαλός μας αντιλαμβάνεται τον κίνδυνο. Η κορτιζόλη αυξάνει τον καρδιακό ρυθμό, την αρτηριακή πίεση και τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα. Βραχυπρόθεσμα, η κορτιζόλη προστατεύει από άμεσες απειλές θέτοντας το σώμα σε κατάσταση «μάχης ή φυγής». Αλλά όταν η δουλειά, τα οικονομικά και άλλοι παράγοντες αυξάνουν τα επίπεδα του άγχους σε τακτική βάση, μπορεί να οδηγήσει σε χρόνια αύξηση της κορτιζόλης.

Μια παρενέργεια της κορτιζόλης είναι ότι ευνοεί την αύξηση του σωματικού λίπους, ειδικά στην περιοχή της κοιλιάς. Το σπλαχνικό λίπος είναι ένα ιδιαίτερα τοξικό είδος λίπους που περιβάλλει τα εσωτερικά όργανα. Μελέτες δείχνουν ότι τα άτομα με υψηλότερα επίπεδα κορτιζόλης τείνουν να έχουν υψηλότερο δείκτη μάζας σώματος.

Εάν έχετε μονίμως άγχος, το σώμα σας στέλνει σήμα για συσσώρευση λίπους, λέει η A. Janet Tomiyama, επικεφαλής του Εργαστηρίου Διατροφής, Στρες και Υγείας στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια στο Λος Άντζελες.

«Ακόμα κι αν δεν αλλάζετε τίποτα στη διατροφή σας, το γεγονός ότι είστε αγχώδεις ευνοεί τη συσσώρευση λίπους», λέει η Tomiyama, η οποία έχει μελετήσει τους μηχανισμούς πίσω από το άγχος και την παχυσαρκία.

Γιατί ένας αγχωμένος εγκέφαλος σας ωθεί να τρώτε περισσότερο

Εργαστηριακές μελέτες έχουν δείξει ότι η χορήγηση συνθετικών εκδόσεων κορτιζόλης στους ανθρώπους, τους αναγκάζει να τρώνε σημαντικά περισσότερες θερμίδες από τους ανθρώπους που λάμβαναν εικονικό φάρμακο. Αυτό οφείλεται εν μέρει στο ότι η κορτιζόλη μειώνει την ευαισθησία του εγκεφάλου στη λεπτίνη, γνωστή και ως ορμόνη κορεσμού, η οποία ρυθμίζει την όρεξη και μας κάνει να αισθανόμαστε χορτάτοι.

Μελέτη σε εργαζόμενους σε πολυκαταστήματα, έδειξε ότι οι άνθρωποι έτρωγαν περισσότερη ζάχαρη, κορεσμένα λιπαρά και θερμίδες όταν είχαν απαιτητικές βάρδιες και έπρεπε να εργαστούν πολύ, συγκριτικά με τις περιόδους που είχαν μικρότερο φόρτο εργασίας.

Ακόμη και το άγχος που προκαλούν δραστηριότητες που απολαμβάνουμε, μπορεί να οδηγήσει σε υπερκατανάλωση τροφής. Οι ερευνητές παρακολούθησαν οπαδούς ποδοσφαίρου σε διάφορες πόλεις. Διαπίστωσαν ότι οι οπαδοί των οποίων οι ομάδες έχαναν στους αγώνες, κατανάλωναν περισσότερες θερμίδες και κορεσμένα λιπαρά την επόμενη μέρα. Οι οπαδοί των ομάδων που κέρδιζαν, έτρωγαν λιγότερο φαγητό και κορεσμένα λιπαρά την επόμενη μέρα.

Η σοκολάτα, τα γλυκά, τα παγωτά και άλλες τροφές που μας «παρηγορούν», μειώνουν το στρες εν μέρει μέσω της επίδρασής τους στον εγκέφαλο, καθώς ενεργοποιούν περιοχές ανταμοιβής όπως ο επικλινής πυρήνας, κατακλύζοντάς τις με ντοπαμίνη, την ορμόνη που προκαλεί ευχαρίστηση, και άλλους νευροδιαβιβαστές.

Η όρεξη κάποιων ανθρώπων που βιώνουν στρεσογόνες καταστάσεις, πέφτει κατακόρυφα. Οι επιστήμονες δεν είναι βέβαιοι γιατί το άγχος οδηγεί κάποιους στην υπερκατανάλωση ανθυγιεινών τροφών και άλλους όχι. Φαίνεται όμως ότι το βάρος παίζει ρόλο. Ορισμένες μελέτες υποδεικνύουν ότι η αντίσταση στην ινσουλίνη, πρόδρομος του διαβήτη τύπου 2, ο οποίος είναι πιο κοινός σε άτομα με παχυσαρκία, μπορεί να προκαλέσει αλλαγές στην εγκεφαλική δραστηριότητα που εντείνουν την επιθυμία για φαγητό ως αντίδραση στο στρες.

Πώς να εκπαιδεύσετε τον εγκέφαλό σας ώστε να καταπολεμήσετε τη συναισθηματική υπερφαγία

Δεν μπορείτε πάντα να αποκλείετε το άγχος στη ζωή σας, μπορείτε όμως να εκπαιδεύσετε ξανά τον εγκέφαλό σας ώστε να ζητά καλύτερα τρόφιμα όταν τρώτε υπό το καθεστώς στρες.

Η Tomiyama και οι συνεργάτες της μελέτησαν 100 ενήλικες με αυξημένα επίπεδα στρες και τους χώρισαν σε δύο ομάδες. Όλοι εκπαιδεύτηκαν να κάνουν μια καθημερινή άσκηση μείωσης του στρες διάρκειας έξι λεπτών που ονομάζεται προοδευτική μυϊκή χαλάρωση, η οποία περιλαμβάνει τέντωμα και χαλάρωση των μυών από τα δάχτυλα των ποδιών μέχρι το κεφάλι. Έχει αποδειχτεί ότι αυτή η τεχνική βαθιάς χαλάρωσης μειώνει το στρες και το άγχος.

Τα μέλη της μιας ομάδας έπρεπε να τρώνε μια μερίδα φρέσκα φρούτα, όπως ανανά, πεπόνι και αχλάδια, περίπου πέντε λεπτά μετά από κάθε συνεδρία προοδευτικής μυϊκής χαλάρωσης. Μετά από μία εβδομάδα, διαπίστωσαν ότι η κατανάλωση μόνο των φρούτων έκανε τους συμμετέχοντες να αισθάνονται λιγότερο άγχος και να έχουν καλύτερη διάθεση. Συνδυάζοντας τα φρούτα με μια άσκηση χαλάρωσης, ο εγκέφαλός τους άρχισε να βλέπει τα φρούτα ως κάτι που μείωνε τα επίπεδα άγχους τους - ουσιαστικά μετατρέποντας τα φρούτα σε «comfort food» (τροφή παρηγοριάς).

«Όποτε συμβαίνουν δύο πράγματα ταυτόχρονα, το μυαλό σας δημιουργεί μια σύνδεση μεταξύ τους», είπε η Tomiyama. «Συνδυάζοντας τη χαλάρωση και τα φρούτα, το μυαλό σας αρχίζει να τα βλέπει σαν το ίδιο πράγμα. Μετά από λίγο διάστημα, δεν θα χρειάζεται καν να κάνετε την άσκηση χαλάρωσης: Το μόνο που θα χρειαστεί να κάνετε είναι να φάτε τα φρούτα και θα έχετε το ίδιο όφελος ως προς τη χαλάρωση».

Η Tomiyama δίνει μερικές συμβουλές για όσους θέλουν να το δοκιμάσουν:

• Επιλέξτε φρούτα που δεν τρώτε συχνά, όπως ακτινίδια ή μάνγκο.
• Δοκιμάστε την άσκηση χαλάρωσης διαφορετικές ώρες της ημέρας και σε διαφορετικές τοποθεσίες στο σπίτι ή το γραφείο. Εάν την κάνετε πάντα στο τραπέζι της κουζίνας, θα λειτουργήσει μόνο εκεί.
• Όταν αισθάνεστε άγχος, επιλέξτε τα φρούτα αντί για ένα σακουλάκι πατατάκια.

Πηγή: The Washington Post