Γιατί οι επιστήμονες διαφωνούν για το Δείκτη Μάζας Σώματος;
Ο Δείκτης Μάζας Σώματος (Body Mass Index-BMI) είναι το πιοπολυχρησιμοποιημένο εργαλείο στην κλινική πρακτική αντιμετώπισης της παχυσαρκίας.
Ουσιαστικά, η πρώτη παρατήρηση συσχέτισης βάρους και ύψους έγινε από τονQuetelet το 1835. Σχεδόν έναν αιώνα αργότερα, ο Keys και οι συνεργάτες τουπροσπάθησαν να αξιολογήσουν τη σχέση που είχε ανακαλύψει ο Quetelet(βάρος/ύψος2). Διαπίστωσαν λοιπόν, ότι ο λόγος αυτός είχε την καλύτερησυσχέτιση, όσον αφορά τη σωματική σύσταση, με τα αποτελέσματα που έδιναν οιμετρήσεις δερματοπτυχών και άλλοι άμεσοι τρόποι μέτρησης της σωματικήςσύστασης.
Από τότε, ο Δείκτης Μάζας Σώματος (ΔΜΣ) όντας το πιο ευρύ και πρακτικό εργαλείο γιατην αξιολόγηση της σωματικής σύστασης και της παχυσαρκίας, αμφισβητήθηκεέντονα. Ο ισχυρισμός της ανεξάρτητης σχέσης βάρος/ύψος2 με το ύψος, στον οποίοστηρίχτηκαν οι προαναφερόμενοι επιστήμονες, ήταν το πρώτο κομμάτι πουσυζητήθηκε εκτενώς. Η δύναμη στην οποία πρέπει να υψωθεί το ύψος για ναδιατηρηθεί η ανεξάρτητη αυτή σχέση, φαίνεται ότι εξαρτάται από τον πληθυσμό πουκάθε φορά μελετάται (Benn index -> βάρος/ύψος^β, β->μεταβλητή πουεξαρτάται από τον μελετόμενο πληθυσμό).
Η εντονότερη όμως αμφισβήτηση ήλθε, όταν εξετάστηκε η σχέσητου Δείκτη Μάζας Σώματος με τη σωματική σύσταση και το λιπώδη ιστό. Οιδημιουργοί του δείκτη διαπίστωσαν, ότι αν θεωρήσουν τον λιπώδη ιστό ως τοπηλίκο της λιπώδους μάζας/βάρος, ο λιπώδης ιστός σχετίζεται ισχυρά με το λόγοβάρος/ύψοςβ, όταν το β είναι ίσο με 2. Η διαπίστωση όμως αυτή δεν είναι πλήρωςαποδεκτή από την επιστημονική κοινότητα. Σε συγκεκριμένες ομάδες ατόμων, όπωςοι νέοι, οι ηλικιωμένοι, οι υπέρβαροι και οι παχύσαρκοι, οι αντιφάσεις είναιέντονες. Επιπρόσθετα, ο ορισμός του Δείκτη Μάζας Σώματος υπονοεί, αν και όχιξεκάθαρα, ότι άτομα ίδιου ΔΜΣ αλλά διαφορετικού ύψους έχουν περίπου ίδια ποσάμυϊκής μάζας, οστών και όλων των υπολοίπων συστατικών του σώματος, με μόνημεταβλητή τη λιπώδη μάζα.
Η διαμάχη αυτή γύρω από το Δείκτη Μάζας Σώματος, οδήγησε σεπολυάριθμες μελέτες. Έγινε λοιπόν μια προσπάθεια αξιολόγησής του, ενώταυτόχρονα, συγκρίθηκε και με ποικίλα εργαλεία, που κατά καιρούς έχουνχρησιμοποιηθεί για την αξιολόγηση της σωματικής σύστασης.
Ο Δείκτης Σωματικού Λίπους
Τα τελευταία χρόνια δημιουργήθηκε ένας καινούργιος δείκτηςαξιολόγησης της λιπώδους μάζας. Ο δείκτης αυτός ονομάζεται Δείκτης ΣωματικούΛίπους (BAI - > Body Adiposity Index) και ορίζεται από την εξίσωση: ΔΣΛ =(περιφέρεια γοφών)/ (ύψος)1,5 – 18 (ΒΑΙ = (hip circumference in centimetres) /(height in metres)1.5 − 18). Στις έρευνες αυτές λοιπόν, προστέθηκε και ο ΔΣΛ.
Δυστυχώς οι μελέτες, που έχουν ασχοληθεί με την αξιοπιστίατων δεικτών, που αξιολογούν τη σωματική σύσταση χωρίς απευθείας μέτρησής της(BMI, BAI, WC, HC), καταλήγουν σε διφορούμενα συμπεράσματα. Για παράδειγμα, οιHeymsfield et al., το 2007, υποστήριξαν την αξιοπιστία του Δείκτη Μάζας Σώματοςστην έμμεση μέτρηση της σωματικής σύστασης. Οι ίδιοι ερευνητές, σε μετέπειτα έρευνάτους (Heymsfield et al., 2009), διαπίστωσαν ότι ο Δείκτης Μάζας Σώματος μπορείνα αξιολογήσει τόσο τη λιπώδη όσο και τη μυική μάζα. Παρ’ όλα αυτά, συνέστησαντην εύρεση και άλλων δεικτών που να αξιολογούν τη σωματική σύσταση.
Όσον αφορά το ΔΣΛ, οι Bergman et al., το 2011, συγκρίνονταςτις τιμές του δείκτη με τις τιμές που πήραν μετρώντας την απορρόφηση ακτίνων Χδιπλής ενέργειας (DEXA), κατέληξαν στην υπεράσπιση της αξιοπιστίας του παραπάνωδείκτη, για τη μέτρηση του ποσοστού της λιπώδους μάζας. Στον αντίποδα, οι Lόpezet al., το 2012, θεώρησαν ότι ο ΔΣΛ (Δείκτης Σωματικού Λίπους) δεν υπερισχύειέναντι του ΔΣΜ. Την ίδια χρονιά (2012), τον ισχυρισμό αυτό υποστήριξαν οιLemacks et al., και οι Geliebter et al., αφού οι μελέτες τους διαπίστωσανμειονεκτήματα στη χρήση του σε υπέρβαρες, παχύσαρκες και νοσηρά παχύσαρκεςγυναίκες. Όμως, ακόμη και έρευνες που κατέληξαν στην υπεροχή του ΔΣΛ έναντι τουΔΜΣ, δε τον θεωρούν αξιόπιστο εργαλείο στη μέτρηση λιπώδους μάζας ατόμων μεχαμηλές τιμές της.
Φαίνεται λοιπόν, πως η έρευνα στο θέμα των δεικτών πουμπορούν να χρησιμοποιηθούν για την έμμεση αξιολόγηση της σωματικής σύστασηςπρέπει να συνεχιστεί. Μέχρι τη στιγμή που οι ερευνητές θα καταλήξουν σε κάποιοαξιόπιστο δείκτη, θα ήταν συνετό, οι ήδη υπάρχοντες δείκτες να συνδυάζονται.Ίσως, ο συνδυασμός των δεικτών αυτών να μπορεί να βοηθήσει τους επιστήμονες γιατην καλύτερη αξιολόγηση στην καθημερινή πρακτική.
Πηγή: Κουστουράκη Παρασκευή, Κλινική Διατολόγος -Διατροφολόγος, M.Sc.
Διαβάστε επίσης
Το κόστος περίθαλψης αυξάνεται αναλογικά με το Δείκτη Μάζας Σώματος
Ένα μπέργκερ αυξάνει το Δείκτη Μάζας Σώματος κατά 0,03 μονάδες
