Γιατί παχαίνουμε; Οι 8 μύθοι γύρω από τη δίαιτα

Το βάρος σαςανεβοκατεβαίνει και οι διάφορες δίαιτες βλέπετε ότι έχουν πρόσκαιρο αποτέλεσμα.Η υπόθεση «κιλά και δίαιτα» σας απασχολεί και μέχρι να βρείτε τη λύση, έχετεανέβει μέγεθος στα ρούχα σας.

Η διαιτολόγος –διατροφολόγος Μαρία Ζερβού επιχειρεί να αποσαφηνίσει τους διάφορους μύθους πουεπικρατούν, και δίνει πολύτιμες συμβουλές:

1. Έχετε δοκιμάσει «τα πάντα» αλλά δεν μπορείτε να ελέγξετε τοβάρος σας;

Αν ανήκετε στουςανθρώπους που ενδιαφέρονται για το σωματικό τους βάρος,

ίσως έχετε ήδη δοκιμάσειδιάφορες «δίαιτες», ή εξαντλητική άσκηση, ή συμβουλές που συναντάτε σεπεριοδικά, το διαδίκτυο, ή «από στόμα σεστόμα», αλλά ακόμα απορείτε γιατί δεν μπορείτε να απαλλαγείτε μόνιμα από ταπεριττά κιλά.

Μήπως τελικά φταίνε ταγονίδιά σας, ο «μεταβολισμός» σας, το περιβάλλον, διάφορα συστατικά της τροφήςή συγκεκριμένα τρόφιμα που τρώτε –ή δεν τρώτε- κ.λπ. και που σας δυσκολεύουν ναμειώσετε ή να διατηρήσετε το βάρος σας;

Τελικά...«Γιατίπαχαίνουμε»;

2. Μην κατηγορείτε «τα γονίδια»!

Η κληρονομικότητα και τα«γονίδιά» μας επηρεάζουν την πιθανότητα να γίνουμε παχύσαρκοι, ωστόσο δενκαθορίζουν το «πεπρωμένο»μας όπως αναφέρουν ερευνητές του Πανεπιστημίου τουΧάρβαρντ. Μέχρι σήμερα, οι επιστήμονες έχουν βρει τουλάχιστον 12 γονίδια που συνδέονταιμε την παχυσαρκία και το καλύτερα, ίσως, μελετημένο από αυτά φαίνεται νααυξάνει κατά 30% την πιθανότητα να γίνει κανείς παχύσαρκος. Παρόλα αυτά, δενγίνονται παχύσαρκοι όλοι οι άνθρωποι που έχουν αυτά τα γονίδια. Επιπλέον, ανκαι έχουμε τα ίδια γονίδια εδώ και χιλιάδες χρόνια, η παχυσαρκία έχει λάβειεπιδημικές διαστάσεις τα τελευταία 30 χρόνια.

Η επιστημονική κοινότητα,λοιπόν, πιστεύει ότι τα γονίδια παίζουν το ρόλο τους, αλλά ο τρόπος ζωής είναιαυτός που μας...έχει παχύνει τα τελευταία 30 χρόνια.

3. Πολυάριθμοι παράγοντες επηρεάζουν το βάρος μας

Το βάρος μας επηρεάζεταιαπό πολλούς παράγοντες, όπως είναι η γενετική προδιάθεση, ορισμένες ασθένειες,ορμονικές διαταραχές ή αλλαγές (π.χ. υποθυρεοειδισμός ή εμμηνόπαυσηαντίστοιχα), το οικογενειακό και κοινωνικό περιβάλλον, ψυχολογικοί παράγοντες,όπως η «σύνδεση» της συναισθηματικής κατάστασης με το φαγητό, η έλλειψηπροσωπικού χρόνου, το χρόνιο άγχος και οι διαταραχές ύπνου, κ.λπ.

Για αυτό άλλωστε συνήθωςφαίνεται ότι δεν αρκούν «μονοδιάστατες» λύσεις για τον έλεγχο του βάρους.

4. Το βάρος μας καθορίζεται από το «Ενεργειακό Ισοζύγιο»

Για να κατανοήσουμε τογιατί παίρνουμε, συντηρούμε ή χάνουμε βάρος, χρειάζεται να γυρίσουμε (για λίγο) στα...θρανία. Με βάση, λοιπόν, τηναρχή διατήρησης της ενέργειας, μίαθεμελιώδη αρχή της θερμοδυναμικής, το βάρος μας καθορίζεται από το «ενεργειακόισοζύγιο» ή την «ενεργειακή ισορροπία».

Όταν η ενέργεια, δηλαδήοι θερμίδες, που προσλαμβάνουμε μέσω της διατροφής μας είναι ίση με τηνενέργεια που δαπανούμε για τις μεταβολικές ανάγκες (π.χ. λειτουργία καρδιάς, πνευμόνων, εγκεφάλουκ.λπ.) και τη σωματική μαςδραστηριότητα, τότε το βάρος μας μένει σταθερό, ενώ όταν είναι περισσότερη, τοβάρος μας αυξάνεται.

5. Όλες οι θερμιδες «μετρούν»

Συχνά οι άνθρωποιαναρωτιούνται γιατί παίρνουν βάρος, ή γιατί δεν μπορούν να χάσουν, παρά το ότι«τρώνε υγιεινά» ή «προσέχουν». Η αλήθεια είναι ότι τα περισσότερα τρόφιμα καιροφήματα αποδίδουν θερμίδες (ενέργεια)και επομένως όλα μπορούν να συμβάλουν στην αύξηση του βάρους αν τα υπερκαταναλώνουμε.Αυτό, όμως, ισχύει τόσο για τρόφιμα που θεωρούμε αναγκαία συστατικά ενόςισορροπημένου διαιτολογίου (π.χ. κοτόπουλο, όσπρια ή φρούτα) όσο και για εκείναπου μας προσφέρουν «γευστική» ικανοποίηση (π.χ. σοκολάτα, ζυμαρικά, σουβλάκια ήαναψυκτικά).

Για αυτό πρέπεικαθημερινά να φροντίζουμε να παίρνουμε μεν όλα τα αναγκαία για την υγεία μαςθρεπτικά συστατικά μέσα από ένα ισορροπημένο διαιτολόγιο, αλλά και ναπροσαρμόζουμε τις θερμίδες που προσλαμβάνουμε από το σύνολο της διατροφής μαςστο επίπεδο της σωματικής μας δραστηριότητας

6. Δεν υπάρχουν τρόφιμα ή «μαγικά» συστατικά...

...που να μας«αδυνατίζουν» ή να μας «παχαίνουν»! Είναι αλήθεια ότι πολλά τρόφιμα (π.χ.φρούτα, λαχανικά, κ.λπ.) περιέχουν θρεπτικά συστατικά πολύτιμα για την υγείαμας ή ότι μας χορταίνουν για μεγαλύτεροχρονικό διάστημα ή με «λιγότερες θερμίδες» σε σύγκριση με κάποια άλλα, αλλάαυτό δεν σημαίνει ότι επιδρούν με κάποιο «μαγικό» τρόπο στο μεταβολισμό μας.Από την άλλη μεριά, πολλά τρόφιμα ή ροφήματα αποδίδουν θερμίδες (π.χ. ανάλογαπάντα με το μέγεθος και τον τρόπο μαγειρέματος, ένα μικρό κομμάτι παστίτσιοδίνει 500-600 θερμίδες και ένα κομμάτιπίτσα 300-400 θερμίδες, ή ένα ποτήρι 250ml τυπικού αναψυκτικού με ζάχαρη 100-120 θερμίδεςκαι ένα ποτήρι 250ml χυμού 100-120 θερμίδες), αλλά δεν μπορούν να μας «παχύνουν» αν τακαταναλώνουμε με μέτρο, στα πλαίσια ενός ισορροπημένου διαιτολογίου και ενόςδραστήριου τρόπου ζωής.

Στο...τέλος της μέραςείναι η διαφορά «θερμίδες που τρώμε και πίνουμε» – «θερμίδες που ξοδεύει τοσώμα μας» αυτή που θα καθορίσει το βάρος μας.

7. Θερμίδες: λιγότερες«in» - περισσότερες «out»

Οι επιστήμονες συμφωνούνότι ο έλεγχος του βάρους είναι θέμα ενεργειακής ισορροπίας. Επίσης, πολλοί ειδικοί συμφωνούν ότι πρέπεινα δημιουργήσουμε ένα φυσικό περιβάλλον που μας διευκολύνει να κάνουμε καλέςδιατροφικές επιλογές και να ασκούμαστε συστηματικά, αλλά και να εκπαιδευόμαστεκατάλληλα από την παιδική ηλικία προκειμένου να μπορούμε να διαχειριστούμε οιίδιοι το βάρος μας.

Μερικές φορές ωστόσοείναι δύσκολο να κάνουμε όλες μαζί τις απαραίτητες αλλαγές στον τρόπο ζωής μας,οπότε ειδικοί όπως ο συνιδρητής του Εθνικού Μητρώου για το Σωματικό Βάρος των ΗΠΑ προτείνουν να κάνουμε μικρέςσταδιακές αλλαγές στη διατροφή και τη σωματική μας δραστηριότητα που μπορούν ναμας βοηθήσουν να «εξοικονομήσουμε» θερμίδες ή να «κάψουμε» περισσότερεςθερμίδες.

8. Προτεινόμενες «μικρές αλλαγές»

Μικρές αλλαγές στηδιατροφή και την άσκηση μπορούν να μας «προφυλάξουν» από την αύξηση του βάρους:

• Μασάμε αργά ώστε το γεύμα να διαρκεί περισσότερο και να«μας χορταίνει» περισσότερο

• Διαβάζουμε τις ετικέτες τροφίμων: συγκρίνουμε τις θερμίδεςή αναγνωρίζουμε την ποσότητα που αντιστοιχεί σε «μία μερίδα σερβιρίσματος»

• Χρησιμοποιούμε περισσότερα λαχανικά και λιγότερο κρέας καιτυρί στα σάντουιτς και τα μπέργκερ μας

• «Μασουλάμε» φρεσκοκομμένα λαχανικά όσο ετοιμάζουμε το γεύμα μας

• Προτιμούμε λαχανικά αντί για τηγανιτές πατάτες ωςσυνοδευτικό όταν παραγγέλνουμε

• Τρώμε μικρότερη ποσότητα από το αγαπημένο μας γλυκό

• Χρησιμοποιούμε ολιγοθερμιδικά γλυκαντικά στα γλυκίσματα ήτα ροφήματά μας

• Περπατάμε μέχρι το μίνι μάρκετ αντί να πάρουμε τοαυτοκίνητο ή μέχρι το γραφείο όπου κάθεται ο συνάδελφός μας αντί να τουστείλουμε email

• Για να μειώσουμε το άγχος μιας δύσκολης μέρας «ξεσπάμε» μεένα περίπατο αντί με ένα γλύκισμα

• Φοράμε ένα βηματομετρητή και στοχεύουμε σε όλο και περισσότεραβήματα κάθε ημέρα

Βιβλιογραφία

• Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων των Η.Π.Α. ΥγιέςΒάρος: Δεν είναι δίαιτα, είναι τρόπος ζωής http://www.cdc.gov/healthyweight/calories/index.html

• Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Πληροφοριών για τα Τρόφιμα. Online οδηγός για τηνενεργειακή σορροπία και τον τρόπο ζωής http://www.eufic.org/page/en/page/energy-balance/

• ΊδρυμαAmerica on the Move http://www.americaonthemove.org/

• HillJO, Wyatt HR., Peters JC. Energy Balance and Obesity. Circulation. 2012; 126:126-132

• HillJO, Wyatt HR., Phelan S., Wing RR..The National Weight Control Registry: is ituseful in helping deal with our obesity epidemic? Journal of Nutrition Educ andBehav. 2005; 37: 206-210