Ποια είναι τα διατροφικά έθιμα των Χριστουγέννων στην Ελλάδα

Η εισβολή ξένων προτύπων και οι αλλαγές στις διατροφικές συνήθειες των Ελλήνων συντέλεσαν ώστε να «ξεθωριάσουν» οι παραδοσιακές συνταγές.

Ας τρυπώσουμε όμως στο γιορτινό τραπέζι των παππούδων μας κι ακόμη παλιότερα, για να δούμε τι συνήθιζαν να τρώνε κάποτε, πριν η αστική γαλοπούλα με κουκουνάρι και κάστανα μονοπωλήσει τις γιορτινές συνταγές.

Εξέχουσα θέση στο ελληνικό χριστουγεννιάτικο τραπέζι κατείχε το κρέας και ιδιαίτερα το χοιρινό. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι τα παλαιότερα χρόνια το κρέας αποτελούσε «είδος πολυτελείας», το οποίο καταναλωνόταν στις γιορτές. Ωστόσο, η σφαγή και η κατανάλωση του χοιρινού τα Χριστούγεννα είναι έθιμο το οποίο έχει τις ρίζες του στην αρχαιότητα, μιας και οι γεωργοί θυσίαζαν τα χοιρινά στον Κρόνο και στη θεά Δήμητρα για την προαγωγή της ευφορίας και της ευκαρπίας της γης και τον εξαγνισμό του ίδιου του σπιτικού από το κακό και τα δαιμόνια όλου του χρόνου. Έτσι, κάθε περιοχή ανά την Ελλάδα ανέπτυξε τη δική της παραδοσιακή συνταγή:

• Επτάνησα: «Πουτρίδα» (χοιρινό με κουνουπίδι και λάχανο)
• Εύβοια: «Μπάμπες»: βρασμένο παχύ έντερο γεμιστό με συκώτι, σπλήνα και μπαχαρικά, όπου το χρώμα της σπλήνας συμβόλιζε αν ήταν καθαρός, ήταν καλός οιωνός, αν ήταν κίτρινος και χαραγμένος, ήταν δυσοίωνο σημάδι.
• Ήπειρος: στα Ζαγοροχώρια της Ηπείρου τα Χριστούγεννα έφτιαχναν τα "Σπάργανα" (τηγανίτες), τα οποία συμβόλιζαν τα σπάργανα του Χριστού στη Φάτνη.
• Δωδεκάνησα: Τα παραδοσιακά «γιαπράκια», δηλαδή ντολμαδάκια, όπου το τύλιγμα του λάχανου γύρω από τον κιμά συμβόλιζε το φάσκιωμα του Χριστού.
• Θράκη: Την παραμονή στο τραπέζι υπήρχαν εννιά διαφορετικά φαγητά, άβραστα και νηστίσιμα, ώστε να υπάρχει αφθονία φαγητών όλο τον χρόνο.

Επιπλέον, χαρακτηριστικό χριστουγεννιάτικο ελληνικό έθιμο σε όλες τις περιοχές αποτελεί το χριστόψωμο. Το ευλογημένο ψωμί του Χριστού ζυμώνεται πάντα με τα εκλεκτότερα υλικά (λεπτοκοσκινισμένο σιταρένιο αλεύρι, ξηρούς καρπούς, σησάμι, μπαχαρικά) και πλουμίζεται με ξεχωριστά στολίδια που συμβολίζουν τη θεϊκή του δύναμη. Ανήμερα τα Χριστούγεννα σε κάθε σπίτι ο νοικοκύρης έριχνε στο χριστόψωμο κρασί και λάδι, ευχόμενος αφθονία αγαθών στο σπίτι. Χαρακτηριστική είναι η ρήση: «όσο νερό έχει η θάλασσα τόσο κρασί και λάδι στο σπίτι μας».

Τα γλυκίσματα δεν έλειπαν από το χριστουγεννιάτικο ελληνικό τραπέζι. Κυρίαρχος ήταν οι τηγανίτες με μέλι και κρασί, όπου το μέλι συμβόλιζε την αφθονία των αγαθών για τον υπόλοιπο χρόνο και το κρασί την ευχή «να μεγαλώνει και να «απλώνει» η οικογένεια σαν την κληματαριά». Τέλος, φρούτα όπως τα ρόδια και τα μήλα υπήρχαν πάντα στο τραπέζι, έτσι ώστε η οικογένεια να έχει το «ροδοκόκκινο» χρώμα της υγείας.

Αξίζει να σημειωθεί ότι τα Χριστουγεννιάτικα διατροφικά ελληνικά έθιμα εκτός από τη συμβολή τους στην παράδοση ξεχωρίζουν και για την υψηλή τους διατροφική αξία:

• Χοιρινό: Ένα τρόφιμο για... «σιδηρά» υγεία! Το χοιρινό κρέας αποτελεί μία από τις πλουσιότερες πηγές σιδήρου, απαραίτητος για τη σύνθεση της αιμοσφαιρίνης και την πρόληψη της σιδηροπενικής αναιμίας. Επιπλέον, παρέχει υψηλής βιολογικής αξίας πρωτεΐνες, οι οποίες είναι αναγκαίες για ένα καλοσχηματισμένο μυϊκό σύστημα.
• Μέλι: Διακρίνεται για την αντισηπτική και αντιμικροβιακή του δράση.
• Ξηροί καρποί (καρύδια, σουσάμι): πλούσια σε ω-3 λιπαρά οξέα, λιγνάνες και βιταμίνη Ε μας προσφέρουν ισχυρή αντιφλεγμονώδη, αντιοξειδωτική, αντιθρομβωτική δράση και μας προστατεύουν από πολλά χρόνια νοσήματα.
• Χριστόψωμο: πλούσιο σε σύνθετους υδατάνθρακες και βιταμίνες του συμπλέγματος Β, προσφέρει τόνωση στο μεταβολισμό, ενώ η υψηλή του περιεκτικότητα σε φυτικές ίνες βελτιώνει τη λειτουργία του πεπτικού συστήματος!
• Ρόδι: Το «φρούτο της καρδιάς»: πλούσιο σε βιταμίνες C, Α, Ε, σίδηρο, κάλιο αντιοξειδωτικές (π.χ. πολυφαινόλες), φυτικές ίνες μειώνει τις καταστροφικές επιδράσεις της κακής χοληστερόλης LDL και την πιθανότητα εμφάνισης καρκίνου του προστάτη.

Έτσι, λίγες μέρες πριν την προετοιμασία του χριστουγεννιάτικου τραπεζιού προλαβαίνουμε να επιστρέψουμε στα ελληνικά διατροφικά έθιμα, τα οποία όχι μόνο μας θυμίζουν την παράδοσή μας αλλά συμβάλλουν και στην καλύτερη υγεία!!!

Με την συνεργασία της Γεωργίας Καπώλη, Κλινικής Διαιτολόγου- Διατροφολόγου, ΜSc Επιστημονική Διευθύντρια Κέντρου Διαιτολογικής Υποστήριξης & Μεταβολικού Ελέγχου ΛΟΓΩ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ Νεμέας, Αντιπροέδρου Ελληνικής Διατροφολογικής Εταιρείας, www.logodiatrofis.gr

Διαβάστε ακόμη:

Γιατί πρέπει να έχετε γλυκοπατάτες στο χριστουγεννιάτικο τραπέζι

Βρετανικός Σύλλογος Διαιτολογίας: Αυτές είναι οι πιο επικίνδυνες δίαιτες