Παγκόσμια Ημέρα κατά του Πάρκινσον 2025: Τι τεστ υπάρχουν για έγκαιρη διάγνωση

Η νόσος του Πάρκινσον επηρεάζει περισσότερους από 10 εκατομμύρια ανθρώπους παγκοσμίως, ωστόσο, η κατανόηση του κοινού παραμένει περιορισμένη. Η ασθένεια συχνά εξελίσσεται σιωπηλά -μη ανιχνεύσιμη και παρεξηγημένη- έως ότου τα συμπτώματα επηρεάσουν σημαντικά την καθημερινή ζωή.

Διαβάστε επίσης: 6 απλές και πολύ βοηθητικές ασκήσεις κινητικότητας για ασθενείς Πάρκινσον [βίντεο]

Για ακόμα μια χρονιά, η Παγκόσμια Ημέρα για τη Νόσο του Πάρκινσον 2025 προσκαλεί τα εθνικά συστήματα υγείας, τις κυβερνήσεις και τον καθένα μας ξεχωριστά να προβληματιστούν σχετικά με ένα κεντρικό ερώτημα: Κάνουμε αρκετά για να εντοπίσουμε εγκαίρως και να αντιμετωπίσουμε τη νόσο του Πάρκινσον;

Κατανόηση της νόσου του Πάρκινσον: Κάτι περισσότερο από μια διαταραχή κίνησης

Η νόσος του Πάρκινσον είναι μια προοδευτική νευροεκφυλιστική διαταραχή, που επηρεάζει την κίνηση, την ψυχική διάθεση και τη γνωστική λειτουργία. Προκύπτει κυρίως από τη σταδιακή απώλεια των νευρώνων, που παράγουν ντοπαμίνη στον εγκέφαλο, ιδιαίτερα σε μια περιοχή που ονομάζεται substantia nigra (βρίσκεται στον μεσεγκέφαλο πίσω από τις ίνες του εγκεφαλικού μίσχου). Η ασθένεια είναι ανίατη, αλλά η έγκαιρη ανίχνευση και η σφαιρική αντιμετώπιση μπορούν να επιβραδύνουν σημαντικά την εξέλιξή της και να βελτιώσουν την ποιότητα ζωής.

Τα κοινά συμπτώματα περιλαμβάνουν:

1. Κινητικά συμπτώματα: Τρόμος, μυϊκή ακαμψία, βραδυκινησία και προβλήματα ισορροπίας.
2. Μη κινητικά συμπτώματα: Διαταραχές ύπνου, δυσκοιλιότητα, κατάθλιψη, άγχος, απώλεια όσφρησης και γνωστικές αλλαγές.

Το Πάρκινσον δεν είναι μια ομοιόμορφη ασθένεια. Η έναρξη μπορεί να συμβεί πριν από την ηλικία των 50 ετών (πρώιμο Πάρκινσον) και τα συμπτώματα ποικίλλουν ευρέως από ασθενή σε ασθενή.

Το παγκόσμιο βάρος και οι ανισότητες στη θεραπεία του Πάρκινσον

Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, ο αριθμός των ανθρώπων που ζουν με τη νόσο του Πάρκινσον έχει διπλασιαστεί τα τελευταία 25 χρόνια, καθιστώντας το Πάρκινσον την ταχύτερα αναπτυσσόμενη νευρολογική διαταραχή στον κόσμο. Παρά την αύξηση αυτή, η πρόσβαση σε νευρολόγους, φάρμακα και φροντίδα αποκατάστασης παραμένει άνιση, ειδικά σε χώρες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος.

Σε πολλές περιοχές, οι άνθρωποι περιμένουν χρόνια για μια διάγνωση. Άλλοι λαμβάνουν λανθασμένη διάγνωση λόγω έλλειψης κλινικής εκπαίδευσης ή κατάλληλων υποδομών. Ακόμη και σε χώρες υψηλού εισοδήματος, η καθυστερημένη διάγνωση και η κατακερματισμένη περίθαλψη παραμένουν συχνές.

Η φετινή εκστρατεία προτρέπει τις κυβερνήσεις να ενσωματώσουν τη νόσο του Πάρκινσον στα εθνικά σχέδια για τις μη μεταδοτικές ασθένειες, να βελτιώσουν την πρόσβαση σε οικονομικά προσιτά φάρμακα, όπως η λεβοντόπα, και να επενδύσουν στη δημόσια εκπαίδευση για τη βελτίωση της αναγνώρισης των συμπτωμάτων.

Έγκαιρη ανίχνευσης και διάγνωση Πάρκινσον: Τι είναι διαθέσιμο το 2025

Σε αντίθεση με άλλες ασθένειες, δεν υπάρχει κανένα μεμονωμένο τεστ που να μπορεί να διαγνώσει οριστικά τη νόσο του Πάρκινσον, ειδικά στα αρχικά της στάδια. Ωστόσο, η έγκαιρη ανίχνευση είναι κρίσιμη. Όσο νωρίτερα εντοπιστούν τα συμπτώματα, τόσο πιο γρήγορα η αντιμετώπιση μπορεί να αρχίσει να επιβραδύνει την εξέλιξη και να επιμηκύνει την καλή ποιότητα ζωής.

Οι τρέχουσες προσεγγίσεις για την έγκαιρη ανίχνευση περιλαμβάνουν:

1. Νευρολογική εξέταση: Οι νευρολόγοι αξιολογούν κινητικά σημάδια όπως τρόμος, μυϊκή δυσκαμψία, βάδισμα και συντονισμός. Αυτές οι εξετάσεις παραμένουν ο ακρογωνιαίος λίθος της κλινικής διάγνωσης.
2. Έλεγχος μη κινητικών συμπτωμάτων: Έρευνες δείχνουν ότι τα πρώιμα μη κινητικά συμπτώματα -όπως απώλεια όσφρησης, διαταραχή συμπεριφοράς ύπνου REM, δυσκοιλιότητα ή ανεπαίσθητες αλλαγές διάθεσης- μπορεί να προηγούνται των κινητικών συμπτωμάτων κατά πολλά χρόνια. Εργαλεία ανίχνευσης, όπως το Ερωτηματολόγιο για τα Μη Κινητικά συμπτώματα (NMSQ) κερδίζουν έδαφος.
3. Απεικόνιση DaTscan (Σάρωση Μεταφορέα Ντοπαμίνης): Αυτό το εξειδικευμένο τεστ απεικόνισης εγκεφάλου μπορεί να ανιχνεύσει απώλεια νευρώνων ντοπαμίνης. Αν και δεν προβλέπεται σε προληπτικό έλεγχο ρουτίνας, είναι πολύτιμο για την επιβεβαίωση πρώιμων ή αβέβαιων διαγνώσεων.
4. Οσφρητικός έλεγχος: Η απώλεια όσφρησης (ανοσμία) μπορεί να είναι ένας πρώιμος δείκτης Πάρκινσον. Απλά τεστ αναγνώρισης οσμών χρησιμοποιούνται τώρα πιλοτικά ως εργαλεία ελέγχου χαμηλού κόστους, ιδιαίτερα σε ερευνητικά περιβάλλοντα.
5. Γενετικός έλεγχος: Περίπου το 10-15% των περιπτώσεων Πάρκινσον συνδέονται με γενετικές μεταλλάξεις (π.χ. στα γονίδια LRRK2, PARK7 και PINK1). Ο γενετικός έλεγχος προσφέρεται κυρίως σε οικογένειες με γνωστό ιστορικό Πάρκινσον ή σε ερευνητικές δοκιμές.
6. Ψηφιακοί βιοδείκτες και εργαλεία υποβοηθούμενα από Τεχνητή Νοημοσύνη: Φορητές συσκευές και εφαρμογές για smartphone μελετώνται για την παρακολούθηση μοτίβων κινητήρα (όπως το χτύπημα των δακτύλων, ο τρόμος της φωνής και οι αλλαγές στο βάδισμα) που μπορεί να υποδηλώνουν πρώιμη νόσο του Πάρκινσον, προτού καν ο ασθενής αντιληφθεί αυτά τα συμπτώματα.

Αν και αυτά τα εργαλεία δεν είναι ακόμη τυποποιημένα για πληθυσμιακό προσυμπτωματικό έλεγχο, αντικατοπτρίζουν μια αλλαγή προς την έγκαιρη, προληπτική νευρολογική φροντίδα.

Παγκόσμια Ημέρα κατά του Πάρκινσον: Η σημασία της διεπιστημονικής φροντίδας και υποστήριξης

Η διαχείριση της νόσου του Πάρκινσον δεν αφορά αποκλειστικά τη φαρμακευτική αγωγή. Η βέλτιστη φροντίδα απαιτεί μια ολοκληρωμένη ομάδα από νευρολόγους, φυσιοθεραπευτές, λογοπαθολόγους, διαιτολόγους, εργοθεραπευτές και επαγγελματίες ψυχικής υγείας. Δυστυχώς, η πρόσβαση σε τέτοια ολοκληρωμένη υποστήριξη παραμένει σπάνια στα περισσότερα εθνικά συστήματα υγείας.

Η Παγκόσμια Ημέρα κατά του Πάρκινσον 2025 πιέζει για:

• Επέκταση των δικτύων φροντίδας στην κοινότητα
• Εκπαίδευση γιατρών πρωτοβάθμιας περίθαλψης στην καλύτερη αναγνώριση του Πάρκινσον
• Εκστρατείες δημόσιας υγείας που μειώνουν το στίγμα και δίνουν έμφαση στην έγκαιρη αναφορά συμπτωμάτων
• Καλύτερη υποστήριξη για τους φροντιστές, οι οποίοι συχνά περνούν “αόρατοι” και χωρίς υποστήριξη

Σύνοψη

Η Παγκόσμια Ημέρα κατά του Πάρκινσον 2025 είναι μια στιγμή για να αυξήσουμε την ευαισθητοποίηση, να προωθήσουμε την ανίχνευση και να υποστηρίξουμε την ισότητα. Το Πάρκινσον δεν μπορεί ακόμη να θεραπευτεί, αλλά η πορεία της νόσου μπορεί να αλλάξει ευνοϊκά, ειδικά όταν διαγνωστεί έγκαιρα και αντιμετωπιστεί ολιστικά.

Επενδύοντας σε εργαλεία έγκαιρου προσυμπτωματικού ελέγχου, επεκτείνοντας την πρόσβαση σε φάρμακα και υποστηρίζοντας τους ασθενείς και τους φροντιστές με αξιοπρέπεια, πλησιάζουμε πιο κοντά σε έναν κόσμο όπου η νόσος του Πάρκινσον δεν θα αντιμετωπίζεται απλώς, αλλά θα κατανοείται, θα υποστηρίζεται και τελικά θα προλαμβάνεται.

Σήμερα δεν μιλάμε απλώς για το Πάρκινσον, το αντιμετωπίζουμε. Με επιστήμη, με αλληλεγγύη και με μια παγκόσμια φωνή που αρνείται να μείνει σιωπηλή.

Πηγές:
parkinson.org
who.int
ninds.nih.gov
epda.eu.com
michaeljfox.org