Πάρκινσον: Πολύ πρώιμα σημάδια που εμφανίζονται δεκαετίες πριν τα κινητικά προβλήματα

Τα πιο εμφανή σημάδια της νόσου είναι αποτέλεσμα της βλάβης των εγκεφαλικών κυττάρων που παράγουν ένα νευροχημικό παράγοντα που ονομάζεται ντοπαμίνη. Η ντοπαμίνη βοηθά τους ανθρώπους να έχουν ομαλές, συντονισμένες μυϊκές κινήσεις, μεταδίδοντας μηνύματα στα τμήματα του εγκεφάλου που ελέγχουν την κινητικότητα.

Η βλάβη στα κύτταρα που παράγουν ντοπαμίνη μπορεί να προκαλέσει συμπτώματα, όπως:

• τρόμο
• δυσκαμψία
• βραδύτητα
• προβλήματα με το περπάτημα και την ισορροπία

«Τα σημάδια και τα συμπτώματα μπορεί να εξελίσσονται σταδιακά και συχνά εκλαμβάνονται λανθασμένα ως "φυσιολογική γήρανση". Κάποιο μέλος της οικογένειας μπορεί να παρατηρήσει περιστασιακό τρέμουλο ή τρόμο των χεριών, επιβράδυνση της βάδισης ή μειωμένη έκφραση του προσώπου», λέει η Jori Fleisher, νευρολόγος που ειδικεύεται στις κινητικές διαταραχές στο Ιατρικό Κέντρο του Πανεπιστημίου Rush.

Η βλάβη στα εγκεφαλικά κύτταρα δεν περιορίζεται σε αυτά που παράγουν ντοπαμίνη.

Μπορεί επίσης να προκαλέσει συμπτώματα όπως κατάθλιψη, άγχος, γνωστική εξασθένιση, δυσκοιλιότητα, μείωση της αρτηριακής πίεσης και κόπωση.

Ξεκλειδώνοντας τα μυστήρια της νόσου του Πάρκινσον

Επί του παρόντος, η νόσος του Πάρκινσον είναι μια χρόνια νόσος χωρίς θεραπεία. Ενώ τα συμπτώματα μπορούν να αντιμετωπιστούν με φαρμακευτική αγωγή, χειρουργικές επεμβάσεις και άλλες μορφές θεραπείας, συνεχίζουν να επιδεινώνονται με την πάροδο του χρόνου.

«Εδώ και δεκαετίες, το Rush είναι πρωτοπόρος στη μελέτη των αιτιών της νόσου του Πάρκινσον, των πολλών συναφών συμπτωμάτων και των θεραπειών για την αντιμετώπιση καθενός από αυτά», λέει η Fleisher.

Τα καλά νέα; Η Fleisher προβλέπει ότι την επόμενη δεκαετία θα υπάρξουν σημαντικές ανακαλύψεις στη θεραπεία της νόσου του Πάρκινσον και στην επιβράδυνση της εξέλιξης της νόσου.

Η πρόοδος που έχει ήδη συντελεστεί στην έρευνα για τη νόσο του Πάρκινσον, δημιουργεί ρεαλιστικές ελπίδες ότι θα μπορέσουμε να σταματήσουμε την εξέλιξή της, θα αποκαταστήσουμε τη χαμένη λειτουργία, ίσως και την προλάβουμε.

Αν και το χρονικό πλαίσιο για την επίτευξη αυτών των στόχων είναι δύσκολο να προβλεφθεί -θα μπορούσε να είναι εντός 5 έως 10 ετών- οι ερευνητές είναι αισιόδοξοι.

Η Fleisher μοιράζεται έξι πράγματα που πρέπει να γνωρίζετε για τη νόσο του Πάρκινσον.

Η έγκαιρη διάγνωση μπορεί να βελτιώσει τις μελλοντικές θεραπείες

Ένας από τους σημαντικότερους παράγοντες στην έρευνα για τη νόσο του Πάρκινσον σήμερα, είναι η διάγνωσή της πριν από την εμφάνιση των χαρακτηριστικών κινητικών συμπτωμάτων, όπως το τρέμουλο.

Οι έρευνες δείχνουν ότι η ντοπαμίνη αρχίζει να μειώνεται πάνω από μια δεκαετία πριν εμφανιστούν νευρολογικά συμπτώματα και ότι η βλάβη σε άλλες περιοχές του νευρικού συστήματος μπορεί να εμφανιστεί ακόμη νωρίτερα.

Τα πολύ πρώιμα σημάδια της νόσου του Πάρκινσον που μπορεί να εμφανιστούν πριν από την εμφανή κινητική επιδείνωση περιλαμβάνουν τα εξής:

• Απώλεια της αίσθησης της όσφρησης που αρχίζει περίπου 4-6 χρόνια πριν από τη δυσλειτουργία της κίνησης.
• Χρόνια δυσκοιλιότητα, η οποία μπορεί να αρχίσει έως και 12 χρόνια πριν από τα κινητικά συμπτώματα.
• Διαταραχή του ύπνου, γνωστή ως διαταραχή της συμπεριφοράς στον ύπνο με ταχεία κίνηση των ματιών (REM), που μπορεί να ξεκινήσει έως και δεκαετίες πριν από τα κινητικά συμπτώματα.

Αν και αυτά τα συμπτώματα δεν συνδέονται πάντα με τη νόσο του Πάρκινσον, οι άνθρωποι θα πρέπει να συζητούν αυτά τα θέματα με έναν γιατρό. Μελετώντας ομάδες ατόμων με πρώιμα σημάδια, οι ερευνητές αναπτύσσουν θεραπείες που στοχεύουν σε διαφορετικά μέρη του εγκεφάλου, οι οποίες θα μπορούσαν να επιβραδύνουν ή ακόμη και να σταματήσουν την εξέλιξη της νόσου.

«Στόχος μας είναι να βρούμε τρόπους να προλάβουμε την ανάπτυξη συμπτωμάτων που επηρεάζουν τη λειτουργία και την ποιότητα ζωής ενός ατόμου, και φτάνουμε σε ένα σημείο όπου αυτός ο στόχος είναι εφικτός», λέει η Fleisher.

Οι συνήθεις θεραπείες βελτιώνονται

Από τα τέλη της δεκαετίας του 1960, η λεβοντόπα (ένα φάρμακο που ο εγκέφαλος μετατρέπει σε ντοπαμίνη) είναι η πιο αποτελεσματική θεραπεία για την αντιμετώπιση των κινητικών συμπτωμάτων της νόσου του Πάρκινσον. Το πρόβλημα για ορισμένους ασθενείς είναι ότι η λεβοντόπα δεν παρέχει τη συνεχή ροή ντοπαμίνης που είναι απαραίτητη για την ομαλή λειτουργία καθ' όλη τη διάρκεια της ημέρας.

«Τα συμπτώματα των ασθενών μπορεί να ελέγχονται καλά και να λειτουργούν για πολλά χρόνια μόλις επιλεγεί το σωστό φάρμακο ή ο σωστός συνδυασμός. Καθώς περνάει ο καιρός όμως, και η νόσος του Πάρκινσον εξελίσσεται, ο εγκέφαλος παράγει όλο και λιγότερη ντοπαμίνη. Αυτό μεταφράζεται σε ανάγκη για περισσότερα φάρμακα ή συχνότερες δόσεις φαρμάκων, και καθώς τα φάρμακα εξασθενούν, τα συμπτώματα επιστρέφουν», λέει η Fleisher.

«Είναι δύσκολο για τα άτομα με Πάρκινσον και τους φροντιστές τους να ζήσουν μια φυσιολογική ζωή όταν τα συμπτώματα είναι απρόβλεπτα και κάθε μέρα είναι διαφορετική από την επόμενη».

Μόνο τον τελευταίο χρόνο έχουν εγκριθεί δύο νέες θεραπείες που παρέχουν στους ανθρώπους μια πιο σταθερή ροή φαρμάκων -πιο κοντά στον τρόπο με τον οποίο λειτουργεί κανονικά ο εγκέφαλος- για να μειωθούν οι διακυμάνσεις. Πρόκειται για ένα τεράστιο ορόσημο για τους ανθρώπους που ζουν με τη νόσο του Πάρκινσον, και πολλές ακόμη θεραπείες βρίσκονται στα σκαριά.

Η χειρουργική επέμβαση μειώνει τις διακυμάνσεις και καταπραΰνει τα συμπτώματα

Τα άτομα που ανταποκρίνονται καλά στα φάρμακα αλλά αντιμετωπίζουν διακυμάνσεις κατά τη διάρκεια της ημέρας, μπορεί να είναι επιλέξιμα για εν τω βάθει εγκεφαλική διέγερση (DBS), μια χειρουργική θεραπεία κατά την οποία ένας νευροδιεγέρτης παρέχει μικροσκοπικά ηλεκτρικά σήματα σε περιοχές του εγκεφάλου που ελέγχουν την κίνηση.

«Η DBS αλλάζει την ηλεκτρική δραστηριότητα του εγκεφάλου, όπως ένας βηματοδότης. Οι άνθρωποι μπορούν να παρουσιάσουν σημαντική βελτίωση της δυσκαμψίας, του τρόμου και της βραδύτητάς τους με αυτή τη θεραπεία», λέει η Fleisher. «Παρόλο που η DBS δεν είναι κατάλληλη για όλους όσους πάσχουν από Πάρκινσον, μπορεί να αλλάξει τη ζωή πολλών».

Ενώ η DBS σπάνια σημαίνει ότι ένα άτομο θα μπορέσει να σταματήσει εντελώς όλα τα φάρμακα, είναι μια καλή επιλογή για τους κατά τα άλλα υγιείς ανθρώπους που τα φάρμακά τους δεν λειτουργούν κατά περιόδους.

Τα τελευταία χρόνια εφαρμόζεται μια θεραπεία που ονομάζεται μαγνητικά καθοδηγούμενος εστιασμένος υπέρηχος, ο οποίος μπορεί να βοηθήσει στην ανακούφιση από τον τρόμο των χεριών που είναι ανθεκτικός στη φαρμακευτική αγωγή.

Αυτή η διαδικασία επιτρέπει σε έναν νευροχειρουργό να στοχεύσει με ακρίβεια το σημείο στον εγκέφαλό που ελέγχει τον τρόμο στη διάρκεια μόνο μίας συνεδρίας, χωρίς τομές ή αναισθησία. Με τη βοήθεια υπερήχων ο χειρουργός δημιουργεί μια μικροσκοπική ουλή στον εγκέφαλο, παράγοντας θεραπευτικό αποτέλεσμα.

Αν και δεν θεραπεύει την υποκείμενη νόσο ούτε επιβραδύνει την εξέλιξη της νόσου, έχει αποδειχθεί ότι ο εστιασμένος υπέρηχος βελτιώνει σημαντικά την ποιότητα ζωής. Η μείωση του τρόμου των χεριών αποκαθιστά την ικανότητα των ανθρώπων να γράφουν, να τρώνε και να πίνουν και να κάνουν άλλες εργασίες που είχαν καταστεί δύσκολες ή αδύνατες.

Η άσκηση μπορεί να βελτιώσει τη λειτουργία

Εκτός από τις γνωστές επιδράσεις της στην επιβράδυνση της γνωστικής παρακμής και στην ενίσχυση της λειτουργίας της καρδιάς και των πνευμόνων, η άσκηση μπορεί να συμβάλει στη βελτίωση της βάδισης, της ισορροπίας, του τρόμου, της ευλυγισίας, της δύναμης της λαβής και του κινητικού συντονισμού σε άτομα με νόσο του Πάρκινσον.

Προηγούμενες και τρέχουσες μελέτες εξετάζουν επίσης πώς μπορεί η άσκηση -συμπεριλαμβανομένης της αερόβιας- να επιβραδύνει την εξέλιξη της νόσου.

Τέτοιες μορφές άσκησης είναι το περπάτημα σε διάδρομο, η ποδηλασία, ο χορός, το tai chi, η γιόγκα και η προπόνηση δύναμης και ευλυγισίας. Η Fleisher είναι επικεφαλής έρευνας για το καράτε και τη νόσο του Πάρκινσον και οι συμμετέχοντες σε αυτή έχουν βελτιώσει τα συμπτώματά τους.

«Οι άνθρωποι ρωτούν τι μπορούν να κάνουν για να επιβραδύνουν την εξέλιξη της νόσου του Πάρκινσον ή πώς μπορούν να μειώσουν τον κίνδυνο άνοιας του Πάρκινσον. Η απάντηση και στα δύο: άσκηση. Συνιστώ 150 λεπτά μέτριας έντασης άσκηση κάθε εβδομάδα, ιδίως αερόβια άσκηση, σε όλους τους ασθενείς μου και τις οικογένειές τους. Αν κάποιος κάνει ήδη τόση άσκηση, αυτό είναι θαυμάσιο! Προσθέστε μια νέα μορφή άσκησης ή αυξήστε την ένταση - συνεχίστε να προκαλείτε τον εαυτό σας. Αν κάποιος είναι αδρανής, είναι σημαντικό να ξεκινήσει από μικρός. Βρείτε οποιαδήποτε δραστηριότητα σάς αρέσει και συνεχίστε να την κάνετε, ιδανικά με έναν σύντροφο ή φίλο σας. Τα οφέλη είναι τεράστια, τόσο τώρα όσο και στο μέλλον σας».

Η διαχείριση της διάθεσής σας είναι ζωτικής σημασίας

Μια χρόνια, προοδευτική πάθηση μπορεί να επιβαρύνει σοβαρά τη συναισθηματική κατάσταση των ασθενών και των οικείων τους. Η κατάθλιψη και το άγχος είναι κοινά συμπτώματα της νόσου του Πάρκινσον, με έως και το 60% των ατόμων που πάσχουν από τη νόσο να εμφανίζουν ήπια ή μέτρια καταθλιπτικά συμπτώματα.

«Η κατάθλιψη είναι ένας από τους μεγαλύτερους ενόχους που κλέβει την ποιότητα ζωής των ατόμων με νόσο του Πάρκινσον. Συχνά ξοδεύουμε τόσο πολύ χρόνο μιλώντας για τα πιο προφανή συμπτώματα -όπως ο τρόμος ή οι πτώσεις- αλλά αν δεν αντιμετωπίσουμε τη διάθεση, χάνουμε ένα μεγάλο κομμάτι του παζλ. Η κατάθλιψη και το άγχος στη νόσο Πάρκινσον σχετίζονται με χημικές αλλαγές στον εγκέφαλο - όπως ακριβώς ο τρόμος και η μυϊκή δυσκαμψία. Διαθέτουμε αποτελεσματικές θεραπείες για όλα αυτά τα συμπτώματα και θα πρέπει να τις χρησιμοποιούμε για να βοηθήσουμε τους ανθρώπους με Πάρκινσον να ζήσουν με πληρότητα τη ζωή τους» λέει η Fleisher.

Πολλοί ασθενείς ωφελούνται από την ψυχολογική συμβουλευτική, τη γνωσιακή-συμπεριφορική θεραπεία ή/και τη λήψη φαρμάκων που βοηθούν στη βελτίωση της διάθεσής τους. Οι ομάδες υποστήριξης μπορούν επίσης να βοηθήσουν τα άτομα με νόσο του Πάρκινσον να μάθουν πώς να ευημερούν παρά τη διάγνωσή τους.

«Η κοινωνική απομόνωση είναι ένα μεγάλο πρόβλημα για τα άτομα με Πάρκινσον και η σύνδεση με άλλους που "τους καταλαβαίνουν", σε έναν χώρο όπου μπορούν να αφήσουν το στίγμα του Πάρκινσον στην πόρτα, είναι πολύ ισχυρή. Η εύρεση κοινότητας για το Πάρκινσον, μπορεί να γίνει σε μία ή περισσότερες ομάδες υποστήριξης, μαθήματα άσκησης ή ακόμη και σε πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης» προσθέτει.

Μην ξεχνάτε τους φροντιστές

Οι φροντιστές και τα μέλη των οικογενειών των ατόμων με Πάρκινσον, αντιμετωπίζουν επίσης υψηλά ποσοστά επιβάρυνσης των φροντιστών, κατάθλιψης και κοινωνικής απομόνωσης.

«Αυτά τα άτομα είναι εξίσου σημαντικό να εκπαιδεύονται, να ενδυναμώνονται και να ενθαρρύνονται να φροντίζουν τη δική τους σωματική και ψυχική υγεία και να συνδέονται με άλλους ανθρώπους που αντιμετωπίζουν παρόμοιες προκλήσεις», λέει η Fleisher.

Πηγή: Medical Express