Βιταμίνη D: Πόση χρειαζόμαστε, ποιοι πρέπει να παίρνουν συμπληρώματα και για πόσο διάστημα

Μειώνουν τα υψηλότερα επίπεδα συμπληρωματικής χορήγησης βιταμίνης D, όπως υποστηρίζουν κάποιες μελέτες, τον κίνδυνο καρδιαγγειακών παθήσεων, καρκίνου, διαβήτη, αυτοάνοσων διαταραχών και λοιμώξεων του αναπνευστικού συστήματος; Ή μήπως τα αποδεικτικά στοιχεία είναι ακόμη πολύ περιορισμένα;

Με τη χρήση συμπληρωμάτων βιταμίνης D και τον έλεγχο των επιπέδων της βιταμίνης D να αποτελεί κοινή πρακτική σε όλα τα αναπτυγμένα κράτη, εμπειρογνώμονες της Ενδοκρινικής Εταιρείας και καθηγητές της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Tufts, εξέτασαν τις διαθέσιμες σχετικές μελέτες, προκειμένου να επικαιροποιήσουν τις συστάσεις, οι οποίες δεν είχαν επανεξεταστεί από την Ενδοκρινική Εταιρεία των ΗΠΑ εδώ και πάνω από μια δεκαετία.

Μετά από τέσσερα χρόνια μελέτης, η επιτροπή εξέδωσε νέες κατευθυντήριες οδηγίες, οι οποίες βελτιώνουν την κατανόησή μας για το πόση βιταμίνη D πρέπει να καταναλώνουν καθημερινά οι άνθρωποι σε διαφορετικές ηλικίες και στάδια της ζωής τους, τι επιπτώσεις μπορεί να έχει στην πρόληψη ασθενειών και αν οι άνθρωποι πρέπει να εξετάζουν τακτικά τα επίπεδα της βιταμίνης D.

Σύμφωνα με τον Αναστάσιο Πίττα, εκ των συντακτών των κατευθυντήριων οδηγιών και καθηγητή στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Tufts, η αυστηρή εξέταση δεκάδων μελετών σχετικά με τις επιδράσεις της βιταμίνης D δείχνει ότι για τους περισσότερους ανθρώπους που είναι κατά τα άλλα υγιείς, οι 600 IU (διεθνείς μονάδες) βιταμίνης D την ημέρα είναι επαρκείς.

Επειδή υπάρχουν σχετικά λίγες πηγές φυσικής βιταμίνης D, οι περισσότεροι άνθρωποι θα πρέπει να εξετάσουν το ενδεχόμενο χορήγησης συμπληρωμάτων για την κάλυψη των καθημερινών τους αναγκών.

Οι νέες κατευθυντήριες γραμμές συνιστούν στις έγκυες γυναίκες, τα παιδιά και τους εφήβους ηλικίας 1-18 ετών, τους ηλικιωμένους ηλικίας 75 ετών και άνω και τα άτομα με προδιαβήτη να αυξήσουν την κατανάλωση βιταμίνης D σε επίπεδα υψηλότερα από όλους τους άλλους.

Ωστόσο, οι κατευθυντήριες γραμμές δεν συνιστούν συγκεκριμένες δοσολογίες, επειδή η έρευνα μέχρι στιγμής δεν είναι επαρκής για τον σαφή προσδιορισμό της βέλτιστης δοσολογίας για οποιαδήποτε από αυτές τις ομάδες.

Η Εθνική Ακαδημία Ιατρικής είχε προηγουμένως καθορίσει τη συνιστώμενη ημερήσια δόση (RDA) σε 600 IU για άτομα ηλικίας 1-70 ετών και 800 IU για άτομα ηλικίας άνω των 70 ετών. Η συνιστώμενη ημερήσια δόση για τις γυναίκες κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης ήταν 600 IU.

Οι νέες κατευθυντήριες γραμμές αναφέρουν επίσης ότι ο τακτικός έλεγχος των επιπέδων της βιταμίνης D δεν είναι απαραίτητος για τα περισσότερα άτομα, συμπεριλαμβανομένων των τεσσάρων ομάδων που θα πρέπει να καταναλώνουν περισσότερη βιταμίνη D, καθώς δεν υπάρχουν επαρκή στοιχεία για τον προσδιορισμό του βέλτιστου επιπέδου-στόχου.

Οι νέες κατευθυντήριες γραμμές έχουν προκαλέσει διαμάχη, ιδίως σχετικά με την αποτελεσματικότητα της εξέτασης και το κατά πόσον τα στοιχεία είναι επαρκή για να πούμε ότι η βιταμίνη D παρέχει πρόσθετα οφέλη για την υγεία πέραν αυτών που προσδιορίζονται στις νέες κατευθυντήριες γραμμές. Οι συγγραφείς των νέων κατευθυντήριων γραμμών λένε ότι η ανασκόπησή τους εντοπίζει τους τομείς στους οποίους χρειάζεται ακόμη περαιτέρω έρευνα.

Γιατί περισσότερη βιταμίνη D για ορισμένες ομάδες

Η επιτροπή κατέληξε στο συμπέρασμα ότι τα άτομα τεσσάρων συγκεκριμένων ομάδων μπορούν να επιτύχουν συγκεκριμένα οφέλη για την υγεία από τη λήψη βιταμίνης D σε δόσεις υψηλότερες από αυτές που συνιστώνται από την Εθνική Ακαδημία Ιατρικής:

Έγκυες

Οι ερευνητικές μελέτες που εξετάστηκαν παρείχαν στοιχεία που υποδηλώνουν ότι η βιταμίνη D μειώνει τον κίνδυνο προεκλαμψίας, η οποία προκαλεί πολύ υψηλή αρτηριακή πίεση και επίπεδα πρωτεϊνών στο αίμα που μπορεί να θέσουν σε κίνδυνο την υγεία της μητέρας και του εμβρύου. Η βιταμίνη D μειώνει επίσης τον κίνδυνο ενδομήτριας θνησιμότητας, πρόωρου τοκετού και νεογνικής θνησιμότητας. Οι δόσεις που χρησιμοποιήθηκαν στις μελέτες που εξετάστηκαν κυμαίνονταν από 600-5.000 IU ημερησίως, με μέσο όρο τις 2.500 IU.

Παιδιά και έφηβοι ηλικίας 1-18 ετών

Αυτή η ομάδα επωφελείται από υψηλότερες προσλήψεις βιταμίνης D για να μειώσει ενδεχομένως τον κίνδυνο αναπνευστικών λοιμώξεων. Η δοσολογία στις μελέτες που εξετάστηκαν κυμαινόταν από 300 έως 2.000 IU ημερησίως, με μέσο όρο τις 1.200 IU.

Ηλικιωμένοι 75 ετών και άνω

Αυτή η ομάδα επωφελείται από τον μειωμένο κίνδυνο πρόωρης θνησιμότητας με τη βιταμίνη D. Στις κλινικές δοκιμές που συμπεριλήφθηκαν στη συστηματική ανασκόπηση, η δοσολογία της βιταμίνης D κυμαινόταν από 400 έως 3.333 IU ημερησίως. Ο εκτιμώμενος σταθμισμένος μέσος όρος από όλες τις μελέτες ήταν περίπου 900 IU ημερησίως.

Άτομα με προδιαβήτη

Η βιταμίνη D μπορεί να αποτελέσει ένα νέο όπλο για τη μείωση του κινδύνου εξέλιξης των υψηλών επιπέδων σακχάρου στο αίμα ενηλίκων σε διαβήτη. Στις κλινικές δοκιμές που συμπεριλήφθηκαν στη συστηματική ανασκόπηση, οι δόσεις της βιταμίνης D κυμαίνονταν ευρέως από 842 έως 7.543 IU ημερησίως. Ο εκτιμώμενος σταθμισμένος μέσος όρος από όλες τις μελέτες ήταν περίπου 3.500 IU βιταμίνης D ημερησίως.
Για όλες αυτές τις ομάδες, συνιστάται η χορήγηση συμπληρωμάτων χωρίς έλεγχο των επιπέδων της βιταμίνης D.

Βιταμίνη D και προδιαβήτης

«Τα στοιχεία σχετικά με τον προδιαβήτη αποτέλεσαν έκπληξη για πολλούς», λέει ο κ. Πίττας, επικεφαλής της ενδοκρινολογίας, του διαβήτη και του μεταβολισμού στο Ιατρικό Κέντρο Tufts και ειδικός στη βιταμίνη D. «Αυτό μπορεί να αλλάξει το σχέδιο θεραπείας που συνιστούμε για τα άτομα με προδιαβήτη. Υπάρχει πολύ λίγη βιταμίνη D φυσικά στα τρόφιμα και η σύνθεση από την έκθεση στον ήλιο είναι απρόβλεπτη. Όλοι πρέπει να λαμβάνουν 400-600 IU ημερησίως για να διατηρήσουν την καλή απορρόφηση του ασβεστίου και την υγεία των οστών».

Σημείωσε ότι ένα μεγάλο μέρος των στοιχείων που αποδεικνύουν ότι η βιταμίνη D μειώνει τον κίνδυνο διαβήτη σε ενήλικες με προδιαβήτη προήλθε από τη μελέτη D2d, μια μεγάλη, πολυκεντρική κλινική δοκιμή που υποστηρίζεται από τα Εθνικά Ινστιτούτα Υγείας (NIH). Παρόμοιες κλινικές δοκιμές διεξήχθησαν στην Ιαπωνία και τη Νορβηγία και έδειξαν σχεδόν πανομοιότυπα αποτελέσματα.

«Η μετα-ανάλυση δεδομένων από τη μελέτη D2d και εκείνων από την Ιαπωνία και τη Νορβηγία, έδειξε ότι η βιταμίνη D μείωσε τον κίνδυνο εμφάνισης διαβήτη σε άτομα με προδιαβήτη κατά 15%».

Πηγές και οφέλη της βιταμίνης D

Η βιταμίνη D συμβάλλει στη ρύθμιση των επιπέδων ασβεστίου στο σώμα, τα οποία είναι απαραίτητα για την υγεία των οστών, των δοντιών και των μυών. Χωρίς αρκετή βιταμίνη D, το σώμα δεν μπορεί να απορροφήσει το διαιτητικό ασβέστιο, γεγονός που μπορεί να οδηγήσει σε παραμορφώσεις των οστών στα παιδιά και σε οστικούς πόνους στους ενήλικες.

Οι κύριες πηγές της βιταμίνης D περιλαμβάνουν τη σύνθεση στο δέρμα κατά την έκθεση στον ήλιο και σε πολλές χώρες, τρόφιμα εμπλουτισμένα με βιταμίνη D, όπως τα δημητριακά, ο χυμός πορτοκαλιού και το γάλα.

«Οι συστάσεις μας δεν λένε "μην παίρνετε συμπληρώματα βιταμίνης D"», λέει ο κ. Πίττας.

«Υπάρχει πολύ λίγη βιταμίνη D που εμφανίζεται φυσικά στα τρόφιμα και η σύνθεση από την έκθεση στον ήλιο είναι απρόβλεπτη. Λέμε ότι όλοι πρέπει να λαμβάνουν 400-600 IU την ημέρα για να διατηρήσουν την καλή απορρόφηση του ασβεστίου και την υγεία των οστών. Υπάρχει τεράστια μεταβλητότητα στο πώς οι άνθρωποι ανταποκρίνονται στη βιταμίνη D που μπορεί να λαμβάνουν από τον ήλιο. Για παράδειγμα, τα αντηλιακά και η σκουρόχρωμη επιδερμίδα μπορεί να μειώσουν την ποσότητα της βιταμίνης D που συντίθεται. Είναι απλούστερο να συμβουλεύουμε όλους να συνεχίσουν να παίρνουν ένα συμπλήρωμα με 400-600 IU την ημέρα, αλλά ορισμένες ομάδες θα ωφελούνταν από περισσότερη βιταμίνη D».

Αποδεικτικά στοιχεία για τις εξετάσεις βιταμίνης D

Οι νέες κατευθυντήριες γραμμές συνιστούν επίσης ότι η εξέταση ρουτίνας για τα επίπεδα της βιταμίνης D με τη χρήση της εξέτασης 25-υδροξυβιταμίνης D ή 25(OH)D δεν δικαιολογείται για τους υγιείς ανθρώπους, επειδή δεν υπάρχουν σαφείς επιστημονικές αποδείξεις σχετικά με το τι πρέπει να θεωρείται επαρκές αποτέλεσμα της εξέτασης.

«Δεν λέμε ότι η εξέταση είναι χωρίς αξία», λέει ο Pittas. «Αντίθετα, λέμε ότι χρειάζεται περισσότερη έρευνα για να καθοριστούν τα επίπεδα στα οποία θα πρέπει να στοχεύουμε. Ποια επίπεδα συγκεκριμένα είναι απαραίτητα για τη συνολική καλή υγεία και ποια επίπεδα σηματοδοτούν την ανάγκη για ακόμη μεγαλύτερη συμπληρωματική χορήγηση σε ορισμένες ομάδες».

Η εξέταση συνιστάται εάν υπάρχουν άλλες ειδικές κλινικές ενδείξεις, όπως η υπασβεστιαιμία ή τα χαμηλά επίπεδα ασβεστίου.

Υποκείμενα προβλήματα υγείας που μπορούν να μεταβάλουν σημαντικά τη φυσιολογία της βιταμίνης D περιλαμβάνουν φλεγμονώδη νόσο του εντέρου ή νεφρική νόσο ή καταστάσεις που μειώνουν την απορρόφηση, όπως η γαστρική παράκαμψη. Οι κατευθυντήριες γραμμές σχετικά με τη χορήγηση συμπληρωμάτων βιταμίνης D και τις εξετάσεις δεν εξετάζουν ειδικά αυτές τις καταστάσεις, επειδή οι κατευθυντήριες γραμμές προορίζονται για εφαρμογή στον γενικό πληθυσμό.

Με πληροφορίες από Tufts Now