Υποξαιμία: Αιτίες, συμπτώματα, παθήσεις - Ποια η διαφορά με την υποξία

Εάν τα επίπεδα οξυγόνου στο αίμα είναι πολύ χαμηλά, το σώμα μπορεί να μην λειτουργεί φυσιολογικά. Κάποιος με χαμηλό οξυγόνο στο αίμα θεωρείται υποξαιμικός.

Το οξυγόνο φτάνει στο αίμα μέσω των πνευμόνων. Όταν εισπνέετε, το οξυγόνο από τον αέρα φτάνει μέσω των πνευμόνων σας σε μικρούς σάκους αέρα (κυψελίδες). Τα αιμοφόρα αγγεία (τριχοειδή αγγεία) που βρίσκονται κοντά στις κυψελίδες παραλαμβάνουν το οξυγόνο. Τέλος, το οξυγόνο φτάνει μέσω του αίματος στους ιστούς.

Η υποξαιμία μπορεί να συμβεί εάν δεν μπορείτε να αναπνεύσετε αρκετό οξυγόνο ή εάν το οξυγόνο που αναπνέετε δεν μπορεί να φτάσει στο αίμα σας. Τόσο ο αέρας όσο και η ροή του αίματος είναι σημαντικά για να έχετε αρκετό οξυγόνο στο αίμα σας. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο τόσο η πνευμονοπάθεια όσο και η καρδιοπάθεια αυξάνουν τον κίνδυνο υποξαιμίας.

Ανάλογα με τη σοβαρότητα και τη διάρκειά της, η υποξαιμία μπορεί να προκαλέσει ήπια συμπτώματα αλλά να οδηγήσει ακόμη και στο θάνατο.

Τα ήπια συμπτώματα περιλαμβάνουν πονοκεφάλους και δύσπνοια. Σε σοβαρές περιπτώσεις, η υποξαιμία μπορεί να επηρεάσει τη λειτουργία της καρδιάς και του εγκεφάλου. Μπορεί να οδηγήσει σε έλλειψη οξυγόνου στα όργανα και τους ιστούς του σώματος (υποξία).

Η υποξαιμία μπορεί να έχει σύντομη διάρκεια οδηγώντας σε οξεία αναπνευστική ανεπάρκεια. Σε περιπτώσεις που διαρκεί για μήνες ή και χρόνια, αναφέρεται ως χρόνια αναπνευστική ανεπάρκεια.

Υποξαιμία vs. υποξία: Ποια είναι η διαφορά;

Ίσως ακούτε να χρησιμοποιούνται οι όροι για να περιγράψουν το ίδιο πράγμα, πρόκειται ωστόσο για διαφορετικές καταστάσεις. Και οι δύο αφορούν στα χαμηλά επίπεδα οξυγόνου, αλλά σε διαφορετικά μέρη του σώματος.

Η υποξαιμία είναι τα χαμηλά επίπεδα οξυγόνου στο αίμα και η υποξία είναι τα χαμηλά επίπεδα οξυγόνου στους ιστούς. Η υποξαιμία μπορεί να οδηγήσει σε υποξία και συχνά εμφανίζονται και οι δύο μαζί, αλλά όχι πάντα. Μπορεί να έχετε υποξαιμία αλλά όχι υποξία και το αντίστροφο.

Ποιους επηρεάζει η υποξαιμία;

Οποιαδήποτε κατάσταση μειώνει την ποσότητα οξυγόνου στο αίμα ή περιορίζει τη ροή του αίματος, μπορεί να προκαλέσει υποξαιμία.

Τα άτομα που ζουν με καρδιακές ή πνευμονικές παθήσεις, όπως συμφορητική καρδιακή ανεπάρκεια, ΧΑΠ ή άσθμα, διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο υποξαιμίας.

Ορισμένες μεταδοτικές ασθένειες, όπως η γρίπη, η πνευμονία και η COVID-19, μπορούν επίσης να αυξήσουν τον κίνδυνο υποξαιμίας.

Συμπτώματα και αιτίες

Τα συμπτώματα της υποξαιμίας ποικίλλουν ανάλογα με τη σοβαρότητα και την υποκείμενη αιτία.

Γενικά περιλαμβάνουν:

• Πονοκέφαλο
• Δυσκολία στην αναπνοή / δύσπνοια
• Γρήγορο καρδιακό ρυθμό (ταχυκαρδία)
• Βήχα
• Συριγμό
• Σύγχυση
• Κυανό χρώμα στο δέρμα, τα νύχια και τα χείλη (κυάνωση)

Ποια είναι η πιο συχνή αιτία υποξαιμίας;

Η υποξαιμία έχει πολλές αιτίες, αλλά η πιο συχνή αιτία της είναι μια υποκείμενη ασθένεια που επηρεάζει τη ροή του αίματος ή την αναπνοή (όπως καρδιακές ή πνευμονικές παθήσεις). Ορισμένα φάρμακα μπορεί να επιβραδύνουν την αναπνοή και να οδηγήσουν σε υποξαιμία.

Η υπνική άπνοια και η ήπια πνευμονοπάθεια μπορεί να προκαλέσουν νυχτερινή υποξαιμία - όταν τα επίπεδα οξυγόνου στο αίμα πέφτουν κατά τη διάρκεια του ύπνου.

Η παραμονή σε μεγάλο υψόμετρο μπορεί επίσης να προκαλέσει υποξαιμία, γι' αυτό και μπορεί να σας είναι δύσκολο να αναπνεύσετε όταν βρίσκεστε σε βουνό.

Παθήσεις που μπορεί να οδηγήσουν σε υποξαιμία περιλαμβάνουν:

• Σύνδρομο οξείας αναπνευστικής δυσχέρειας
• Αναιμία
• Άσθμα
• Βρογχίτιδα
• Χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ)
• Συγγενείς καρδιακές ανωμαλίες
• Συμφορητική καρδιακή ανεπάρκεια
• Εμφύσημα
• Πνευμονία
• Πνευμοθώρακα (αέρας στο χώρο γύρω από τον πνεύμονα ή κατάρρευση του πνεύμονα)
• Πνευμονικό οίδημα (υγρό στους πνεύμονες)
• Πνευμονική εμβολή (θρόμβος αίματος στον πνεύμονα)
• Πνευμονική ίνωση (ουλές στους πνεύμονες)
• Πνευμονική υπέρταση

Διάγνωση υποξαιμίας

Ο γιατρός κάνει φυσική εξέταση για να ακούσει την καρδιά και τους πνεύμονές σας. Τα προβλήματα σε αυτά τα όργανα μπορεί να αποτελούν ένδειξη χαμηλού οξυγόνου στο αίμα. Μπορεί επίσης να ελέγξει αν το δέρμα, τα χείλη ή τα νύχια σας έχουν κυανό χρώμα.

Επιπλέον, μπορεί να υποβάλλει τον ασθενή σε εξετάσεις όπως:

Παλμική οξυμετρία: Ένας αισθητήρας τοποθετείται στο δάχτυλό σας και μετρά την ποσότητα του οξυγόνου στο αίμα σας. Η παλμική οξυμετρία είναι ανώδυνη και μη επεμβατική.

Εξέταση αερίων αρτηριακού αίματος: Χρησιμοποιείται μια βελόνα για τη λήψη δείγματος αίματος από τον καρπό, τον βραχίονα ή τη βουβωνική χώρα για τη μέτρηση των επιπέδων οξυγόνου στο αίμα σας.

Εξάλεπτη δοκιμασία βάδισης: Υπολογίζονται τα επίπεδα οξυγόνου κατά την άσκηση και πόσο μακριά μπορείτε να περπατήσετε σε επίπεδη επιφάνεια σε έξι λεπτά. Αυτή η εξέταση βοηθά στην αξιολόγηση της λειτουργίας των πνευμόνων και της καρδιάς.

Πώς αντιμετωπίζεται η υποξαιμία;

Ανάλογα με την υποκείμενη αιτία της υποξαιμίας, τα φάρμακα ή άλλες θεραπείες μπορούν να βοηθήσουν στην αύξηση των επιπέδων οξυγόνου στο αίμα σας. Για να βοηθηθείτε στην αύξηση των επιπέδων οξυγόνου, ο γιατρός μπορεί να σάς χορηγήσει συμπληρωματικό οξυγόνο μέσω φιαλών ή συμπυκνωτών οξυγόνου. Αυτά μπορεί να χρειάζονται συνεχώς ή μόνο κατά την άσκηση, ανάλογα με τη σοβαρότητα της νόσου.

Σε περίπτωση σοβαρής υποξαιμίας, ιδίως σε σύνδρομο οξείας αναπνευστικής δυσχέρειας, ο γιατρός μπορεί να σάς συστήσει τη χρήση μηχανήματος. Εάν η υποξαιμία δεν υποχωρήσει, μια κατάσταση γνωστή ως ανθεκτική υποξαιμία, μπορεί να χρησιμοποιηθούν πρόσθετα φάρμακα ή θεραπείες.

Οι θεραπείες, οι οποίες επικεντρώνονται στην υποκείμενη αιτία, μπορεί να περιλαμβάνουν:

• Εισπνευστήρες με βρογχοδιασταλτικά ή στεροειδή για να βοηθηθούν άτομα με πνευμονοπάθεια, όπως η ΧΑΠ.
• Φάρμακα που βοηθούν στην αποβολή της περίσσειας υγρού στους πνεύμονες (διουρητικά).
• Μάσκα συνεχούς θετικής πίεσης των αεραγωγών (CPAP) για τη θεραπεία της υπνικής άπνοιας.
• Συμπληρωματικό οξυγόνο μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την αντιμετώπιση ενός συνεχιζόμενου κινδύνου υποξαιμίας. Οι συσκευές οξυγόνου ποικίλλουν.

Πώς μπορώ να διαχειριστώ τα συμπτώματα της υποξαιμίας;

Εάν παρουσιάζετε συμπτώματα όπως σύγχυση, δύσπνοια ή ταχυκαρδία ή εάν παρατηρήσετε ότι τα νύχια, τα χείλη ή το δέρμα σας φαίνονται γαλαζωπά, θα πρέπει να αναζητήσετε αμέσως ιατρική βοήθεια. Μπορείτε επίσης να ελέγξετε τα επίπεδα οξυγόνου σας με ένα παλμικό οξύμετρο στο σπίτι. Η υποξαιμία πρέπει να αντιμετωπιστεί αμέσως για να αποφευχθεί η βλάβη των οργάνων σε σοβαρές περιπτώσεις.

Η ΧΑΠ, η υπνική άπνοια και άλλες παθήσεις μπορεί να προκαλέσουν χρόνια ή διαλείπουσα υποξαιμία με λιγότερο σοβαρά ή καθόλου συμπτώματα. Μιλήστε με τον γιατρό σας για τη διαχείριση της συγκεκριμένης πάθησης, ώστε να μειώσετε τα συμπτώματα και τον κίνδυνο να πέσουν πολύ χαμηλά τα επίπεδα οξυγόνου.

Ποιες είναι οι επιπλοκές ή οι παρενέργειες της υποξαιμίας;

Εάν το αίμα έχει χαμηλά επίπεδα οξυγόνου, δεν μπορεί να μεταφέρει αρκετό οξυγόνο στα όργανα και τους ιστούς που το χρειάζονται για να συνεχίσουν να λειτουργούν (υποξία). Αυτό μπορεί να βλάψει την καρδιά ή τον εγκέφαλο εάν επιμένει με την πάροδο του χρόνου (για παράδειγμα, με τη νυχτερινή υποξαιμία που προκαλείται από την άπνοια ύπνου). Οι οξείες περιπτώσεις υποξαιμίας μπορεί να είναι θανατηφόρες.

Πώς μπορώ να μειώσω τον κίνδυνο υποξαιμίας;

Ο καλύτερος τρόπος για να μειώσετε τον κίνδυνο υποξαιμίας είναι να διαχειριστείτε υποκείμενα προβλήματα υγείας που μπορεί να μειώσουν τα επίπεδα οξυγόνου στο αίμα σας.

Εάν έχετε πάθηση των πνευμόνων ή της καρδιάς, συζητήστε με τον γιατρό σας τις ανησυχίες σας και τους πιθανούς τρόπους μείωσης του κινδύνου.

Πώς μπορώ να αυξήσω τα επίπεδα οξυγόνου;

Η διαχείριση τυχόν υποκείμενων παθήσεων είναι ο καλύτερος τρόπος για να διατηρήσετε το οξυγόνο στο αίμα σας σε ασφαλή επίπεδα και να μειώσετε τον κίνδυνο υποξαιμίας.

Μην αγνοείτε τα νέα συμπτώματα. Εμπιστευτείτε τον εαυτό σας εάν αισθάνεστε ότι κάτι δεν πάει καλά. Επικοινωνήστε με γιατρό ή πηγαίνετε στα επείγοντα περιστατικά.

Εάν ο γιατρός σάς συνταγογραφήσει οξυγόνο, χρησιμοποιήστε το σύμφωνα με τις οδηγίες.

Προσέχετε τους πνεύμονές σας. Εάν έχετε ΧΑΠ ή άσθμα, πρέπει να γνωρίζετε τους παράγοντες που μπορούν να προκαλέσουν κρίση και να βεβαιώνεστε ότι έχετε πάντα μαζί σας μια συσκευή εισπνοών, εάν σας έχει συνταγογραφηθεί. Να εκτελείτε τις ασκήσεις αναπνοής και να ακολουθείτε οποιεσδήποτε άλλες συστάσεις για την υγεία των πνευμόνων έχετε λάβει από τον γιατρό σας.

Σταματήστε το κάπνισμα. Εάν καπνίζετε, η διακοπή του καπνίσματος μπορεί να βοηθήσει στην αύξηση της λειτουργίας των πνευμόνων ώστε να εισέρχεται περισσότερο οξυγόνο στους πνεύμονές σας. Η διακοπή του καπνίσματος συμβάλλει επίσης στην πρόληψη περαιτέρω βλάβης των πνευμόνων σας.

Μην παραλείπετε να παίρνετε τα φάρμακα που σάς έχει συνταγογραφήσει ο γιατρός σας.

Αποφεύγετε τα ταξίδια σε μεγάλο υψόμετρο. Ακόμα και όσοι δεν πάσχουν από καρδιακές ή πνευμονικές παθήσεις μπορεί να έχουν πρόβλημα αναπνοής σε μεγάλα υψόμετρα. Δώστε στον εαυτό σας αρκετό χρόνο για να προσαρμοστείτε, αν χρειαστεί, και φροντίστε να έχετε μαζί σας τυχόν επιπλέον εξοπλισμό ή φάρμακα που μπορεί να χρειαστείτε.

Πότε πρέπει να πάω στα επείγοντα;

Η υποξαιμία μπορεί να γίνει απειλητική για τη ζωή, αλλά είναι αντιμετωπίσιμη με άμεση ιατρική φροντίδα.

Πηγαίνετε στα επείγοντα εάν:

• Έχετε οποιαδήποτε συμπτώματα υποξαιμίας ή αν άλλοι παρατηρήσουν μια ξαφνική αλλαγή στη συμπεριφορά ή την αντίληψή σας (ανησυχία, σύγχυση, πρόβλημα συνείδησης).
• Έχετε μια χρόνια πάθηση και τα συνήθη συμπτώματά σας επιδεινώνονται ξαφνικά ή εμφανίζετε νέα συμπτώματα που πιστεύετε ότι μπορεί να είναι υποξαιμία.

Με πληροφορίες από Cleveland Clinic