Βιταμίνη D: Πώς επηρεάζει την ψυχική υγεία της εγκύου

Η βιταμίνη D είναι μια λιποδιαλυτή βιταμίνη που συντίθεται στο σώμα και βρίσκεται σε ζωικά και φυτικά προϊόντα και σε εμπλουτισμένα τρόφιμα.

Τα επαρκή επίπεδα βιταμίνης D κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, είναι απαραίτητα τόσο για την υγεία της μητέρας όσο και του εμβρύου, καθώς οι υψηλές απαιτήσεις του εμβρύου σε ασβέστιο απαιτούν αυξημένα επίπεδα ενεργού βιταμίνης D στον ορό της μητέρας.

Πρόσφατες μελέτες ωστόσο, δείχνουν ότι το 10% των εγκύων παρουσιάζουν σοβαρή ανεπάρκεια βιταμίνης D, το 60% μέτρια ανεπάρκεια και μόνο το 1,6% έχουν επαρκή επίπεδα.

Η έλλειψη βιταμίνης D, που ορίζεται ως επίπεδα κάτω των 20 ng/mL (50 nmol/L), και η ανεπάρκεια, που ορίζεται ως επίπεδα μεταξύ 20-30 ng/mL, συνδέονται με κινδύνους μειωμένης ενδομήτριας ανάπτυξης, χαμηλού βάρους γέννησης, αποβολής και αυξημένης πιθανότητας κατάθλιψης και άγχους της μητέρας.

Τα επίπεδα της βιταμίνης D επηρεάζονται από διάφορους παράγοντες του τρόπου ζωής και γεωγραφικούς παράγοντες, συμπεριλαμβανομένης της διατροφής, του γεωγραφικού πλάτους, της εποχής, του χρόνου παραμονής στην ύπαιθρο, της κάλυψης του δέρματος, της φυλής, του σωματικού βάρους και άλλων προβλημάτων υγείας.

Ψυχική υγεία και βιταμίνη D

Το άγχος και η κατάθλιψη είναι κοινά φαινόμενα κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και της περιόδου μετά τον τοκετό, με παράγοντες κινδύνου την κατανάλωση αλκοόλ, το κάπνισμα, προηγούμενα προβλήματα ψυχικής υγείας, συζυγικό ή κοινωνικό στρες, αρνητικές σκέψεις, οικονομικό στρες, χαμηλότερο μορφωτικό επίπεδο και εθνικότητα.

Οι θεωρίες γύρω από την κατάθλιψη που σχετίζεται με την εγκυμοσύνη περιλαμβάνουν ορμονικές ανισορροπίες, φλεγμονή και αλλαγές στον άξονα υποθαλάμου-υπόφυσης-επινεφριδίων (HPA).

Είναι γνωστό ότι η βιταμίνη D έχει αντιφλεγμονώδεις και αντιοξειδωτικές ιδιότητες και εμπλέκεται στη σύνθεση νευροδιαβιβαστών όπως η σεροτονίνη, η ντοπαμίνη και η νοραδρεναλίνη. Οι υποδοχείς της βιταμίνης D είναι επίσης παρόντες σε περιοχές του εγκεφάλου που είναι υπεύθυνες για τη ρύθμιση της διάθεσης.

Έτσι, πιστεύεται ότι η βιταμίνη D διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στις νευροψυχολογικές διεργασίες που επηρεάζουν τη διάθεση και την ψυχική υγεία.

Η παρούσα ανασκόπηση ενσωματώνει πρόσφατες μελέτες από το 2020 και μετά για να επικαιροποιήσει τα ευρήματα σχετικά με αυτή τη συσχέτιση και να εντοπίσει μεθοδολογικούς περιορισμούς που θα μπορούσαν να καθοδηγήσουν τη μελλοντική έρευνα.

Σχετικά με τη μελέτη

Οι ερευνητές συμπεριέλαβαν μελέτες που μετρούσαν τις συγκεντρώσεις βιταμίνης D σε ενήλικες έγκυες και επιλόχειες γυναίκες, χρησιμοποιώντας επικυρωμένα εργαλεία για την αξιολόγηση της παρουσίας άγχους ή/και κατάθλιψης.

Η κατάθλιψη και το άγχος εμφανίστηκαν στο 7%-49% των εγκύων και στο 12,4%-37,8% των γυναικών μετά τον τοκετό, ενώ η έλλειψη ή η ανεπάρκεια της βιταμίνης D ήταν παρούσα στο 15,7%-82,6% των γυναικών.

Επτά μελέτες διαπίστωσαν συσχέτιση μεταξύ χαμηλών επιπέδων βιταμίνης D και κατάθλιψης κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και εννέα διαπίστωσαν παρόμοιες συσχετίσεις μετά τον τοκετό.

Κατά μέσο όρο, τα επίπεδα βιταμίνης D ήταν σημαντικά χαμηλότερα (κατά περίπου 4,6 ng/mL) στις γυναίκες με επιλόχειο κατάθλιψη. Αυτή η τάση ήταν ιδιαίτερα αξιοσημείωτη στις μελέτες που χρησιμοποίησαν την κλίμακα κατάθλιψης του Κέντρου Επιδημιολογικών Μελετών, η οποία έδειξε μια μέση διαφορά -7,66 ng/mL μεταξύ εκείνων με και χωρίς κατάθλιψη, αν και αυτή η διαφορά δεν παρατηρήθηκε με την κλίμακα μεταγεννητικής κατάθλιψης του Εδιμβούργου.

Παρομοίως, η επιλόχεια κατάθλιψη συσχετίστηκε με μικρότερη μείωση των επιπέδων της βιταμίνης D (περίπου -2,4 ng/mL), σύμφωνα με την κλίμακα Beck Depression Inventory Scale, αν και η κλίμακα μεταγεννητικής κατάθλιψης του Εδιμβούργου δεν αποκάλυψε σημαντική διαφορά. Μετά την προσαρμογή για άλλες μεταβλητές, διαπιστώθηκε ότι ο κίνδυνος κατάθλιψης μετά τον τοκετό ήταν διπλάσιος σε άτομα με ανεπάρκεια βιταμίνης D.

Η ανασκόπηση διαπίστωσε μια αντίστροφη συσχέτιση μεταξύ των επιπέδων βιταμίνης D κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και της περιόδου μετά τον τοκετό και της πιθανότητας εμφάνισης καταθλιπτικών συμπτωμάτων. Ωστόσο, τα στοιχεία που συνδέουν τις συγκεντρώσεις βιταμίνης D στον ορό με τα συμπτώματα άγχους κατά την περίοδο πριν από τον τοκετό, παραμένουν ασαφή.

Πρωτοβουλίες δημόσιας υγείας που προωθούν τη συμπληρωματική χορήγηση βιταμίνης D κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και μετά τον τοκετό, καθώς και προγράμματα για την αύξηση της ευαισθητοποίησης σχετικά με τον ρόλο της βιταμίνης D, θα μπορούσαν να συμβάλουν στη βελτίωση της σωματικής και ψυχικής υγείας της μητέρας, μειώνοντας παράλληλα το κόστος της υγειονομικής περίθαλψης, αναφέρουν μεταξύ άλλων οι ερευνητές.

Τα ευρήματα δημοσιεύονται στο επιστημονικό περιοδικό Nutrients.