Τσάι, κουρκουμάς και άλλα βότανα με ηπατοτοξική δράση - Τι να προσέχετε

Νέα έρευνα δείχνει ότι το 7% των ενηλίκων στις ΗΠΑ χρησιμοποιεί τουλάχιστον ένα από τα έξι πιο δημοφιλή βότανα, ποσοστό που αντιστοιχεί σε 15,6 εκατομμύρια ανθρώπους.

Πολλοί καταλήγουν στα νοσοκομεία λόγω ηπατοτοξικότητας, αναφέρουν οι ερευνητές.

Επειδή δεν υπάρχει σχεδόν καμία ρυθμιστική παρέμβαση και εποπτεία για τα βότανα, οι χημικές δοκιμές των προϊόντων που συνδέονται με προβλήματα του ήπατος «δείχνουν συχνές αποκλίσεις μεταξύ των ετικετών των προϊόντων και των ανιχνευόμενων συστατικών», σημείωσαν οι ερευνητές με επικεφαλής τη Δρα Alisa Likhitsup, επίκουρη καθηγήτρια γαστρεντερολογίας στο Πανεπιστήμιο του Μίσιγκαν.

Οι ερευνητές επικεντρώθηκαν στη χρήση έξι εκ των πιο δημοφιλών βοτάνων και φυτικών συμπληρωμάτων: εκχύλισμα πράσινου τσαγιού, Garcinia cambodgia, κουρκουμά, black cohosh, μαγιά κόκκινου ρυζιού (red yeast rice) και ashwagandha.

Εξετάζοντας τα δεδομένα της περιόδου 2017-2021 για σχεδόν 9.700 ενήλικες σε μια ομοσπονδιακή βάση δεδομένων υγείας, διαπίστωσαν υψηλά ποσοστά χρήσης βοτάνων.

Βρέθηκε για παράδειγμα ότι πάνω από 11 εκατομμύρια ενήλικες λαμβάνουν τακτικά συμπληρώματα κουρκουμά, πιστεύοντας ότι μπορεί να τους ανακουφίσει από τους σωματικούς πόνους ή τους πόνους της αρθρίτιδας. Για τους ίδιους λόγους, περίπου 14,8 εκατομμύρια ενήλικες λαμβάνουν κάποιο μη συνταγογραφούμενο παυσίπονο.

Δυστυχώς, «πολλές κλινικές δοκιμές απέτυχαν να αποδείξουν οποιαδήποτε αποτελεσματικότητα των προϊόντων που περιέχουν κουρκουμά στην οστεοαρθρίτιδα». Αντίθετα, η υπερβολική κατανάλωση κουρκουμά έχει συνδεθεί με σοβαρή ηπατοτοξική δράση, δήλωσαν οι ερευνητές.

Ομοίως, πάνω από 3 εκατομμύρια ενήλικες εκτιμάται ότι λαμβάνουν μια άλλη πιθανή ηπατική τοξίνη, το εκχύλισμα πράσινου τσαγιού, συνήθως για να αυξήσουν τα επίπεδα ενέργειάς τους και να βοηθηθούν στην απώλεια βάρους.

Και πάλι όμως, «πολλές μελέτες απέτυχαν να καταδείξουν αντικειμενικά στοιχεία απώλειας βάρους και διαρκούς βελτίωσης της διάθεσης ή των επιπέδων ενέργειας» με προϊόντα που περιέχουν τα ενεργά συστατικά του εκχυλίσματος πράσινου τσαγιού, σημείωσαν οι ερευνητές.

Πολλοί ακόμη ισχυρισμοί, αβάσιμοι στην πλειοψηφία τους, διατυπώνονται για άλλα βότανα: Το φυτό Garcinia cambodgia διαφημίζεται για τη συμβολή του στην απώλεια βάρους, το black cohosh για την ανακούφιση από τις εξάψεις και το ashwagandha για τη μυϊκή ενδυνάμωση.

Η Likhitsup και οι συνεργάτες της σημείωσαν ότι οι καταναλωτές μπορεί να λαμβάνουν υπερβολική δόση βοτάνων ή να τους παραπλανούν οι ετικέτες που δεν αντικατοπτρίζουν τα πραγματικά συστατικά των συμπληρωμάτων. Αυτό μπορεί να οδηγεί σε αύξηση των χρηστών που καταλήγουν στα επείγοντα περιστατικά.

Σύμφωνα με μια εθνική βάση δεδομένων, οι περιπτώσεις ηπατοτοξικότητας που συνδέονται με τη χρήση βοτάνων, ορισμένες από τις οποίες ήταν σοβαρές ή ακόμη και θανατηφόρες, σχεδόν τριπλασιάστηκαν μεταξύ 2004 και 2014 - από 7% στο 20%.

Αιτίες ήταν η χρήση κουρκουμά, εκχυλίσματος πράσινου τσαγιού και Garcinia cambodgia. Μια άλλη μελέτη διαπίστωσε ότι οι περιπτώσεις αυτές αυξήθηκαν από 12,5% των περιπτώσεων ηπατοτοξικότητας το 2007 σε 21,1% έως το 2015.

Ποιος χρησιμοποιεί αυτά τα βότανα; Σύμφωνα με τη νέα μελέτη, ο μέσος καταναλωτής είναι οι ευκατάστατες λευκές (75% των χρηστών) μεσήλικες (περίπου 52 ετών) γυναίκες (57% των χρηστών).

Οι άνθρωποι που έπαιρναν βότανα ήταν πιο πιθανό να αντιμετωπίζουν κάποια χρόνια πάθηση, όπως αρθρίτιδα, διαταραχές του θυρεοειδούς ή καρκίνο, σε σύγκριση με τους ανθρώπους που δεν χρησιμοποιούσαν τα συμπληρώματα.

Στα δύο τρίτα των περιπτώσεων, οι άνθρωποι έπαιρναν ένα βότανα και ταυτόχρονα ένα συνταγογραφούμενο φάρμακο, σύμφωνα με τη μελέτη.

Λόγω του κινδύνου αλληλεπιδράσεων μεταξύ φαρμάκων και βοτάνων που απειλούν την υγεία του ήπατος, οι χρήστες βοτάνων είναι απαραίτητο να ενημερώνουν τους γιατρούς τους.

Όταν γίνεται υπερβολική χρήση βοτάνων, η βλάβη στο ήπαρ «μπορεί να είναι όχι μόνο σοβαρή (ηπατοκυτταρική βλάβη με ίκτερο), αλλά και δυνητικά θανατηφόρα, οδηγώντας σε θάνατο ή ανάγκη μεταμόσχευσης ήπατος», προειδοποίησαν οι ερευνητές.

Προηγούμενη μελέτη διαπίστωσε ότι ο αριθμός των μεταμοσχεύσεων ήπατος που απαιτούνται λόγω της υπερβολικής χρήσης βοτάνων, έχει αυξηθεί κατά 70% μεταξύ 2009 και 2020.

Οι ερευνητές πιστεύουν ότι απαιτείται καλύτερη ρύθμιση και εποπτεία για την προστασία των καταναλωτών.

«Λαμβάνοντας υπόψη την ευρεία και αυξανόμενη δημοτικότητα των βοτάνων, καλούμε τις κυβερνητικές αρχές να εξετάσουν το ενδεχόμενο αύξησης της ρυθμιστικής εποπτείας σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο τα βοτανικά παράγονται, διατίθενται στην αγορά, δοκιμάζονται και παρακολουθούνται στον γενικό πληθυσμό», καταλήγουν οι ειδικοί.

Τα ευρήματα δημοσιεύτηκαν στην επιστημονική επιθεώρηση JAMA Network Open.