Νόσος του Pick: Το γονίδιο που αυξάνει τον κίνδυνο της σπάνιας νευροεκφυλιστικής πάθησης

Η πάθηση προκαλεί αλλαγές στην προσωπικότητα και τη συμπεριφορά και κάποιες φορές ακόμη και γλωσσικές διαταραχές.

Στους ασθενείς με τη νόσο, οι πρωτεΐνες tau σχηματίζουν ανώμαλες μάζες που ονομάζονται σώματα Pick, οι οποίες μπλοκάρουν την παροχή θρεπτικών συστατικών στον εγκέφαλο και προκαλούν νευροεκφυλισμό. Ο μόνος τρόπος διάγνωσης της νόσου είναι η εξέταση του εγκεφαλικού ιστού μετά το θάνατο του ατόμου.

Ερευνητές της Mayo Clinic στη Φλόριντα, του University College του Λονδίνου και συνεργάτες τους ανά τον κόσμο, δημιούργησαν τη Διεθνή Κοινοπραξία για τη νόσο Pick με σκοπό να μελετήσουν μια συγκεκριμένη παραλλαγή του γονιδίου MAPT, γνωστή ως MAPT H2, που παράγει την πρωτεΐνη tau και δρα ως οδηγός της νόσου. Διερεύνησαν τη σχέση μεταξύ του γονιδίου και του κινδύνου εμφάνισης της νόσου, της ηλικίας εμφάνισης και της διάρκειας της νόσου Pick.

Οι ερευνητές της Mayo Clinic εντόπισαν τις πρώτες μεταλλάξεις του γονιδίου MAPT για μια συμπεριφορική μορφή άνοιας το 1998 και άλλες γενετικές αλλαγές που σχετίζονται με συναφείς άνοιες το 2001, γεγονός που άνοιξε το δρόμο για την κατανόηση των μηχανισμών της νόσου που σχετίζεται με την tau. Αυτή η νέα μελέτη επιβεβαιώνει έναν γενετικό παράγοντα tau που συνδέεται ειδικά με τη νόσο του Pick και ανοίγει νέους δρόμους για τη θεραπευτική αντιμετώπισή της.

«Η έρευνά μας θα μπορούσε να συμβάλει σημαντικά στην ανάπτυξη θεραπειών για τη νόσο του Pick και άλλες συναφείς νευροεκφυλιστικές ασθένειες, συμπεριλαμβανομένης της νόσου Alzheimer και της προοδευτικής υπερπυρηνικής παράλυσης», λέει ο Owen Ross, Ph.D., νευροεπιστήμονας της Mayo Clinic και κύριος συγγραφέας της δημοσίευσης. Ο όρος «προϊούσα υπερπυρηνική παράλυση» σημαίνει ότι η ασθένεια επιδεινώνεται σταδιακά (προϊούσα) και προκαλεί αδυναμία (παράλυση) καταστρέφοντας ορισμένα μέρη του εγκεφάλου πάνω από τα συμπλέγματα νευρικών κυττάρων που ονομάζονται πυρήνες (υπερπυρηνική) που ελέγχουν τις κινήσεις των ματιών.

Η κοινοπραξία φιλοξενεί μια βάση δεδομένων με κλινικές, παθολογικές και δημογραφικές πληροφορίες για ασθενείς με τη νόσο που δώρισαν τον εγκεφαλικό ιστό τους για την επιστήμη.

Για τη διεξαγωγή της μελέτης, οι ερευνητές διερεύνησαν δείγματα εγκεφάλου 338 ασθενών που επιβεβαιώθηκε ότι πάσχουν από τη νόσο του Pick για να τα συγκρίνουν με δείγματα αίματος από 1.312 νευρολογικά υγιή άτομα. Οι ασθενείς που επιβεβαιώθηκε ότι πάσχουν από τη νόσο προήλθαν από 35 τράπεζες εγκεφάλων και νοσοκομεία στη Βόρεια Αμερική, την Ευρώπη και την Αυστραλία μεταξύ 2020 και 2023. Η τράπεζα εγκεφάλου της Mayo Clinic ήταν μεταξύ των χώρων της μελέτης που παρείχαν τη μεγαλύτερη συλλογή δειγμάτων.

Αναλύοντας το DNA από τα δείγματα αίματος και τον εγκεφαλικό ιστό, η ερευνητική ομάδα κατέγραψε βασικές πληροφορίες για τους συμμετέχοντες στη μελέτη, συμπεριλαμβανομένης της ηλικίας κατά την έναρξη της νόσου, της ηλικίας θανάτου για όσους έπασχαν από τη νόσο του Pick και του φύλου και της ηλικίας κατά τη λήψη αίματος για την ομάδα ελέγχου.

Η διάρκεια της νόσου υπολογίστηκε από τη διαφορά μεταξύ της ηλικίας κατά την έναρξη της νόσου Pick και της ηλικίας θανάτου. Επιπλέον, οι ερευνητές εξέτασαν τα κλινικά χαρακτηριστικά, όπως η κλινική διάγνωση, οι διαταραχές στη συμπεριφορά και τη γλώσσα.

«Διαπιστώσαμε ότι η γενετική παραλλαγή MAPT H2 σχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης της νόσου Pick σε άτομα ευρωπαϊκής καταγωγής», λέει ο Δρ. Ross. «Καταφέραμε να το διαπιστώσουμε αυτό μόνο λόγω της παγκόσμιας κοινοπραξίας, η οποία αύξησε σημαντικά το μέγεθος του δείγματος των παθολογικών περιπτώσεων προς μελέτη με τη νόσο του Pick».

Τα επόμενα βήματα της ομάδας είναι να επεκτείνει την κοινοπραξία στη Μέση Ανατολή, την Ασία, την Αφρική και τη Λατινική Αμερική, να διερευνήσει περαιτέρω τη γενετική αρχιτεκτονική της νόσου και να αξιολογήσει τη συγκεκριμένη γενετική παραλλαγή ως βιοδείκτη ή πιθανή εξέταση για την κλινική διάγνωση της νόσου Pick.

Επί του παρόντος δεν υπάρχει διαθέσιμη κλινική εξέταση ή διάγνωση για τη νόσο του Pick. Για πρώτη φορά, η δημιουργία της κοινοπραξίας μπορεί να επιτρέψει την ανάπτυξη μιας κλινικής εξέτασης.

Τα ευρήματα δημοσιεύτηκαν στην επιθεώρηση The Lancet Neurology.