Αλτσχάιμερ: Ποιο γνωστό χάπι μειώνει πάνω από 50% τον κίνδυνο

Αναλύοντας δεδομένα ιατρικής ασφάλισης παράλληλα με μια εργαστηριακή έρευνα για τις γενετικές και νευρολογικές επιδράσεις της σιλδεναφίλης (sildenafil), ενός φαρμάκου που πωλείται συνήθως με την εμπορική ονομασία Viagra, ερευνητές στις ΗΠΑ επικύρωσαν τη δυνατότητα του φαρμάκου να διατηρεί υγιείς κρίσιμες πρωτεΐνες στα νευρικά κύτταρα.

Τι ξέρουμε για τη σιλδεναφίλη και την επιρροή της στον εγκέφαλο

Μελέτες έχουν επανειλημμένα δείξει ότι κάποιοι αναστολείς ενζύμων, που ονομάζονται αναστολείς της φωσφοδιεστεράσης (PDE), όχι μόνο έχουν την ικανότητα να προάγουν τη ροή του αίματος στο πέος, αλλά θα μπορούσαν να αποτρέψουν τον νευροεκφυλισμό που είναι υπεύθυνος για την άνοια.

Τα PDEs είναι γνωστό ότι εμπλέκονται σε μονοπάτια νευρικής σηματοδότησης που επηρεάζουν τη νευροπλαστικότητα του εγκεφάλου. Προηγούμενες έρευνες σε ζωικά μοντέλα έδειξαν ότι ο αναστολέας PDE σιλδεναφίλης μειώνει την υπερβολική φωσφορυλίωση των Τ-πρωτεϊνών (tau proteins) στα νευρικά κύτταρα η οποία τις κάνει να σχηματίζουν τοξικά “νηματώδη κουβάρια”. Η μείωση σε αυτά τα “κουβάρια” πρωτεϊνών στον εγκέφαλο συμβάλλει στη βελτίωση της γνωστικής υγείας και της μνήμης.

Ωστόσο, δεν ήταν όλες οι έρευνες τόσο θετικές. Ορισμένες απέτυχαν να παρατηρήσουν κάποια επίδραση σε επίπεδο πληθυσμού. Και ενώ τα φάρμακα μπορεί να έχουν επίδραση σε νευρολογικό επίπεδο, οι μηχανισμοί πίσω από αυτήν τη διαδικασία εξακολουθούν να μην είναι πλήρως κατανοητοί.

Πώς έγινε η έρευνα

Ερευνητές στις ΗΠΑ χρησιμοποίησαν κυτταροκαλλιέργειες νευρώνων, που δημιουργήθηκαν από βλαστοκύτταρα ασθενών με Αλτσχάιμερ, για να χαρτογραφήσουν την μεταβολική και γενετική δραστηριότητα πίσω από τα θεραπευτικά αποτελέσματα της σιλδεναφίλης.

Μετά από 5 ημέρες θεραπείας, οι νευρώνες που αναπτύχθηκαν στο εργαστήριο παρήγαγαν σημαντικά χαμηλότερα επίπεδα Τ-πρωτεϊνών με υπερβολική συγκέντρωση φωσφόρου, επιβεβαιώνοντας την ικανότητα της σιλδεναφίλης να προστατεύει τα εγκεφαλικά κύτταρα.

Η ανάγνωση των μηνυμάτων που παράγονται από το DNA των κυττάρων βρήκε εκατοντάδες αλλαγές στην έκφραση των γονιδίων, πολλές από τις οποίες αφορούσαν τη φλεγμονή, τη διακοπή της επικοινωνίας μεταξύ των νεύρων και τις δομές των νευρικών κυττάρων.

Αν και θα χρειαστούν πρόσθετες μελέτες για να εντοπιστεί ακριβώς το πώς αυτές οι λεπτές επιρροές μπορεί να εμπλέκονται στην παθολογία πίσω από το Αλτσχάιμερ, η κατανόηση των κύριων οικογενειών γονιδίων που επηρεάζονται από τη σιλδεναφίλη παρείχε μια στέρεη βάση για να κατανοήσουμε τον λόγο που είναι αποτελεσματική και ίσως το γιατί ορισμένοι εγκέφαλοι εξαρχής αναπτύσσουν Αλτσχάιμερ.

Ένα δεύτερο χαρακτηριστικό της μελέτης χρησιμοποίησε Τεχνητή Νοημοσύνη για να αναζητήσει σημάδια ότι η σιλδεναφίλη λειτουργεί σε επίπεδο πληθυσμού. Προηγούμενες μελέτες έχουν χρησιμοποιήσει δεδομένα ιατρικής ασφάλισης που έδειξαν ότι η σιλδεναφίλη μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο της νόσου του Αλτσχάιμερ κατά περίπου 60%.

Ωστόσο, εκείνες οι έρευνες βασίζονταν σε μια ενιαία βάση δεδομένων ασφάλισης, χάνοντας ενδεχομένως μεταβλητές που θα μπορούσαν να αποκαλύψουν ένα διαφορετικό συμπέρασμα. Επιπλέον, αυτές οι μελέτες πρότειναν ότι οι ασθενείς που υποβλήθηκαν σε θεραπεία για υψηλή αρτηριακή πίεση στους πνεύμονες (πνευμονική υπέρταση), δεν είδαν την ίδια πτώση στον κίνδυνο άνοιας.

Οι ερευνητές συμπεριέλαβαν τέσσερις θεραπείες που συνήθως συνταγογραφούνται για την πνευμονική υπέρταση στην ανάλυση των δεδομένων τους, όχι μόνο επιβεβαιώνοντας ότι η σιλδεναφίλη μείωσε τον κίνδυνο Αλτσχάιμερ κατά περίπου 60%, αλλά βρήκαν ότι μείωσε τον κίνδυνο και σε άτομα με πνευμονική υπέρταση.

Τι είπαν οι ερευνητές

“Μετά την υπολογιστική ενσωμάτωση αυτού του μεγάλου όγκου δεδομένων, είναι ικανοποιητικό να βλέπουμε τις επιδράσεις της σιλδεναφίλης στους ανθρώπινους νευρώνες και τα αποτελέσματα των ασθενών στον πραγματικό κόσμο. Πιστεύουμε ότι τα ευρήματά μας παρέχουν τα στοιχεία που απαιτούνται για κλινικές δοκιμές για την περαιτέρω εξέταση της πιθανής αποτελεσματικότητας της σιλδεναφίλης σε ασθενείς με Αλτσχάιμερ”, είπε συνεργάτης της Cleveland Clinic και επικεφαλής συγγραφέας της μελέτης, δρ. Feixiong Cheng.

Με τη σιλδεναφίλη να έχει ήδη έγκριση ενάντια στη στυτική δυσλειτουργία, η επίδειξη της ασφάλειας και της αποτελεσματικότητάς της στην μείωση του κινδύνου Αλτσχάιμερ θα μπορούσε να προσφέρει στις υγειονομικές αρχές ένα γρήγορο μέσο αντιμετώπισης αυτής της ολοένα αυξανόμενης εκφυλιστικής εγκεφαλικής νόσου.

Αναμένεται ότι η άνοια θα διπλασιάζεται παγκοσμίως στους γηραιότερους ανθρώπους σχεδόν κάθε 20 χρόνια, από λίγο λιγότερο από 80 εκατομμύρια στο τέλος αυτής της δεκαετίας σε σχεδόν 140 εκατομμύρια μέχρι τα μέσα του αιώνα.

Η έρευνα δημοσιεύτηκε στο Journal of Alzheimer's Disease.

Πηγές: clevelandclinic.org, sciencealert.com