Άγχος, φόβος, διάσπαση προσοχής: Οι επιπτώσεις της κατάχρησης του smartphone

Η εικόνα είναι γνωστή σε όλους μας. Περιμένοντας το τραμ ή μέσα στο λεωφορείο όλοι γύρω κοιτούν απορροφημένοι το smartphone τους.

Σύμφωνα με υπολογισμούς κοιτάμε κατά μέσο όρο 1.500 φορές το κινητό μας μέσα στην εβδομάδα. Αυτό σημαίνει 214 φορές μέσα στη μέρα και 9 φορές μέσα στην ώρα. Το ενδιαφέρον είναι ότι σχεδόν όλοι όσοι χρησιμοποιούμε «έξυπνα» κινητά έχουμε μαζί τους μια σχέση αγάπης-μίσους. Ενώ γνωρίζουμε πολύ καλά τις κακές συνήθειες, έχουμε την τάση να τις επαναλαμβάνουμε.

Σύμφωνα με έρευνα της ιστοσελίδας ερευνών αγοράς Statista, οι χρήστες smartphone έχουν λίγο πολύ τις ίδιες συνήθειες: το πρώτο πράγμα που κάνουν το πρωί μόλις σηκωθούν είναι να ρίξουν μια ματιά στο κινητό, ενώ το βράδυ περνούν υπερβολικά πολύ χρόνο μπροστά στη μικροσκοπική οθόνη του. Γιατί είναι όμως τόσο δύσκολο να ελέγξουμε αυτή την ενοχλητική, όπως λένε πολλοί ερωτηθέντες, συνήθεια της καθημερινότητας;

Το διαρκές κουδούνισμα του κινητού...

Η τεχνολογία των smartphone ήρθε σαν αποκάλυψη. Ποτέ άλλοτε η επικοινωνία δεν ήταν τόσο εύκολη, άμεση και γρήγορη όσο σήμερα. Έτσι στην εποχή της ψηφιοποίησης οι περισσότεροι δεν θέλουν να μένουν πίσω από τις εξελίξεις και γίνονται ένα με τις συσκευές. Ο Αλεξάντερ Μάρκοβετς, συγγραφέας και ειδικός σε θέματα Πληροφορικής από το Πανεπιστήμιο Βόννης, μελέτησε τη χρήση smartphone σε δείγμα 60.000 ανθρώπων. Τα αποτελέσματα ήταν τρομακτικά, όπως αναφέρει χαρακτηριστικά ο ίδιος, περιγράφοντας την κατάσταση ως «digital burnout». Λέει επίσης ότι ο άνθρωπος μετεξελίσσεται σε homo digitalis, αν σκεφτεί κανείς ότι κοιμόμαστε 8 ώρες και τις υπόλοιπες 16 τσεκάρουμε το κινητό μας περίπου κάθε 18 λεπτά. Κάποιοι αποκαλούν όλο αυτό multitasking, αλλά ο ίδιος το χαρακτηρίζει απλώς «διάσπαση προσοχής». Μπορεί όμως να γίνει λόγος και για εθισμό;

Σύμφωνα με Στοιχεία του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας ως εξάρτηση ορίζεται η έντονη επιθυμία με απώλεια ελέγχου στην κατανάλωση, η οποία δεν μπορεί να διακοπεί αλλά αντίθετα έχει αυξητική τάση. Ωστόσο ο ΠΟΥ αναφέρεται σε ουσίες όπως ναρκωτικά, αλκοόλ, κάπνισμα. Το 2018 καθιερώθηκε ως ιατρικός όρος το λεγόμενο gaming disorder, η εξάρτηση από τα ηλεκτρονικά παιχνίδια. Ως προς τα κινητά, μάλλον η πλειοψηφία των χρηστών δεν είναι εθισμένοι, heavy users δηλαδή κατά την αγγλική ορολογία. Ωστόσο ο μέσος άνθρωπος που διαθέτει smartphone το έχει εντάξει στη ζωή του αφιερώνοντας πολλές ώρες σε αυτό, κάτι που έχει επίδραση στην καθημερινότητά του, ακόμη και στη στάση του σώματός του. Ενδιαφέρον έχει επίσης ότι σύμφωνα με άλλη έρευνα ψυχολόγων, οι ήχοι του κινητού που κάθε τόσο κουδουνίζουν ξαφνιάζοντάς μας, επηρεάζουν τους καρδιακούς παλμούς και την αρτηριακή πίεση, διότι μπορεί να προκαλέσουν ποικίλα έντονα συναισθήματα: φόβο, άγχος, μείωση της γνωστικής απόδοσης.

Ο μύθος του multitasking

Στην ψηφιακή εποχή νομίζουμε συχνά ότι είμαστε πιο παραγωγικοί όταν επιδιδόμαστε σε multitasking. Aπαντάμε σε μηνύματα, ψάχνουμε κάτι στο ίντερνετ, παράλληλα τσεκάρουμε την εφαρμογή για τον καιρό, ανοίγουμε κι άλλο παράθυρο, κι άλλο τσατ… Ωστόσο, όπως αναφέρει ο νευροψυχολόγος Μάνφρεντ Σπίτζερ, το αδιάλειπτο multitasking μπορεί να οδηγήσει μακροπρόθεσμα σε αδυναμία συγκέντρωσης. Αυτό ήταν άλλωστε κάτι που γνώριζε ήδη η νευροεπιστήμη. Ο ανθρώπινος εγκέφαλος δεν είναι φτιαγμένος για multitasking, ενώ όταν είναι μονίμως απασχολημένος με κάτι δεν μπορεί να επεξεργαστεί σωστά τα υπόλοιπα ερεθίσματα του περιβάλλοντος. Σύμφωνα με μια διαδεδομένη θεωρία της νευροεπιστήμης προκειμένου ο ανθρώπινος εγκέφαλος να φτάσει στο απόλυτο επίπεδο λειτουργίας, εκείνο που διασφαλίζει ροή σκέψης, χρειάζεται απαραιτήτως 15 λεπτά απόλυτης συγκέντρωσης. Κάθε διακοπή, ακόμη κι αν πρόκειται για μια γρήγορη ματιά ή ένα κουδούνισμα του κινητού, αρκεί για να επηρεάσει αυτή τη ροή. Έτσι προκειμένου να αυξηθεί η συγκέντρωση κατά τη διάρκεια μιας εργασίας ή διαδικασίας θα πρέπει να μάθουμε να αντιστεκόμαστε ή να απέχουμε απλώς από το κινητό. Το κλείσιμο ή η λειτουργία πτήσης είναι ένα πρώτο βήμα που μπορεί να βοηθήσει.

Πηγή: DW

Διαβάστε επίσης:

Κινητό δίπλα στο κρεβάτι: Ποια προβλήματα προκαλεί στον ύπνο

Χρήση κινητού στην εγκυμοσύνη: Οι επιπτώσεις στη συμπεριφορά των παιδιών

Γιατί οι γονείς δεν πρέπει να ασχολούνται με το κινητό τους μπροστά στα παιδιά