Μπορεί να δώσει αίμα κάποιος που έχει διαβήτη;
Η μετάγγιση αίματος αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα αγαθά που μπορεί να προσφέρει ένας άνθρωπος στον συνάνθρωπό του, καθώς πολύ συχνά είναι απαραίτητη για την επιβίωση (τραυματισμοί, χειρουργικές επεμβάσεις κ.λπ).
Προβλέπεται ότι το 60% του πληθυσμού θα χρειαστεί μετάγγιση ολικού αίματος ή ενός από τα στοιχεία του σε κάποια στιγμή της ζωής του. Με την αφαίρεση μίας μονάδας αίματος (450ml) ο οργανισμός αντιδρά και αρχίζει γρήγορα η αναπλήρωση των διάφορων συστατικών του αίματος. Πιο γρήγορα (10-20 λεπτά) αναπληρώνεται ο όγκος του αίματος χάρη στα υγρά που καταναλώνει ο αιμοδότης. Το πλάσμα χρειάζεται 24 ώρες για να αναπληρωθεί πλήρως, τα αιμοπετάλια 72 ώρες, τα ερυθρά αιμοσφαίρια 2-4 εβδομάδες και ο σίδηρος 12 εβδομάδες στους άντρες και 16 στις γυναίκες.
Η μετάγγιση αποτελεί δώρο ζωής, καθώς το αίμα δεν αποτελεί εμπορεύσιμο αγαθό και αυτό κατοχυρώνεται νομικά παγκοσμίως. Κάθε υγιής άνθρωπος ηλικίας 18-65 ετών μπορεί να δίνει άφοβα αίμα 2-4 φορές τον χρόνο. Στην πράξη όμως μόνο το 5% των ατόμων που θα μπορούσαν να είναι αιμοδότες δίνουν αίμα, με αποτέλεσμα να υπάρχει σημαντική έλλειψη μονάδων, ενώ οι ανάγκες διαρκώς αυξάνουν.
Με δεδομένο ότι το 7-10% των ανθρώπων παγκοσμίως πάσχουν από σακχαρώδη διαβήτη, είναι ευνόητο αλλά και επιτακτικό το ερώτημα αν οι ασθενείς με σακχαρώδη διαβήτη μπορούν να είναι αιμοδότες. Η απάντηση σε αυτό το ερώτημα όμως δεν είναι αυτονόητη.
Τα κριτήρια επιλεξιμότητας για δωρεά ολικού αίματος καθορίζονται ξεχωριστά σε κάθε χώρα από τις εθνικές ρυθμιστικές αρχές, ενώ παράλληλα υπάρχουν διεθνείς κατευθυντήριες γραμμές που καθορίζουν τα κριτήρια αποκλεισμού ή αναβολής για αιμοδοσία. Στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες (Γερμανία, Ισπανία κ.λπ.) ασθενής με διαβήτη τύπου 2 που ελέγχεται ικανοποιητικά με δίαιτα ή από του στόματος δισκία και δεν πάσχει από άλλο σοβαρό νόσημα δεν αποκλείεται κατ’ αρχήν από τη δωρεά αίματος.
Δεν συνίσταται η αιμοδοσία από άτομα με σακχαρώδη διαβήτη αν:
- η φαρμακευτική αγωγή έχει τροποποιηθεί τις τελευταίες τέσσερις εβδομάδες,
- έχουν ιστορικό λιποθυμικών επεισοδίων,
- έχουν καρδιακή ανεπάρκεια,
- έχουν νεφρική ανεπάρκεια που χρειάζεται αιμοκάθαρση,
- έχουν ή είχαν γάγγραινα/διαβητικά έλκη.
Για τη χώρα μας δεν είναι απόλυτα σαφές αν επιτρέπεται η αιμοδοσία. Ωστόσο, κάθε υποψήφιος αιμοδότης οφείλει να περάσει από μια ιατρική συνέντευξη, η οποία τελικά θα οδηγήσει στην απόφαση για το αν ο δότης είναι επιλέξιμος ή όχι να δωρίσει αίμα.
Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η αιμοδοσία είναι μια πολύ υπεύθυνη πράξη. Οι εργαστηριακές εξετάσεις που γίνονται στον αιμοδότη δεν αρκούν για να βεβαιώσουν την ασφάλεια του μεταγγιζόμενου αίματος. Για τον λόγο αυτόν, παρέχονται πληροφορίες και οδηγίες στους υποψήφιους αιμοδότες πριν δώσουν αίμα. Οι αιμοδότες πρέπει να είναι ξεκούραστοι, να μην έχουν καπνίσει ή φάει βαριά λιπαρά φαγητά, να μην έχουν πιει αλκοόλ, να μην έχουν πάρει φάρμακα και να διαβάσουν προσεκτικά τις ερωτήσεις που περιλαμβάνονται στο Δελτίο του Αιμοδότη σχετικά με το ιατρικό ιστορικό και τον τρόπο ζωής τους. Από όλα τα μέτρα ασφάλειας του αίματος που λαμβάνονται στη χώρα μας και διεθνώς, η «ασφαλής και υγιής» συμπεριφορά του δότη θεωρείται το σημαντικότερο.
Τόσο στην Ευρώπη όσο και στις ΗΠΑ δεν επιτρέπεται η αιμοδοσία σε ασθενείς με σακχαρώδη διαβήτη τύπου 1 ή τύπου 2 σε αγωγή με ινσουλίνη. Η αντίληψη αυτή βασίζεται στην πιθανότητα οι ασθενείς να έχουν λάβει κατά το παρελθόν ινσουλίνη βόειας παρασκευής και ως εκ τούτου υπάρχει ο φόβος μετάδοσης σπογγώδους εγκεφαλοπάθειας. Με δεδομένο όμως ότι η ινσουλίνη παρασκευάζεται βιοσυνθετικά από τριαντακονταετίας, ο φόβος αυτός σε ασθενείς που τέθηκαν πρόσφατα σε αγωγή με ινσουλίνη είναι αβάσιμος.
Επιπλέον, υπάρχει ο φόβος υπογλυκαιμίας με τη λήψη μιας μονάδας αίματος, λόγω αλλαγής της συγκέντρωσης ινσουλίνης, κάτι όμως που μπορεί εύκολα να αντιμετωπιστεί αν ο ασθενής είναι ενήμερος.
Κατά συνέπεια, κάποια κέντρα αιμοδοσίας λαμβάνουν μονάδες αίματος από άτομα με σακχαρώδη διαβήτη σε αγωγή με ινσουλίνη αν ο δότης συναινεί και αν φυσικά η γενική του ιατρική κατάσταση το επιτρέπει. Ενδιαφέρον δε έχει η παρατήρηση ότι οι συχνές δωρεές αίματος από ασθενείς με διαβήτη ωφελούν στη μακροπρόθεσμη ρύθμισή τους, πιθανώς λόγω της ελάττωσης του φορτίου σιδήρου.
Εν κατακλείδι, η δωρεά αίματος από άτομα με διαβήτη τύπου 2 επιτρέπεται αν οι ασθενείς ρυθμίζονται ικανοποιητικά με διατροφή ή δισκία. Στους ασθενείς που λαμβάνουν ινσουλίνη, ακόμα δεν επιτρέπεται, αν και αυτή η οδηγία τείνει να τροποποιηθεί.
Σαράντης Λιβαδάς, Ενδοκρινολόγος, Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Αθηνών, Πηγή: Πανελλήνια Ομοσπονδία Σωματείων-Συλλόγων Ατόμων με Σακχαρώδη Διαβήτη (Π.Ο.Σ.Σ.Α.Σ.ΔΙΑ.)
Δείτε κι αυτό:
Παγκόσμια Ημέρα Εθελοντή Αιμοδότη 2017: «Δώσε αίμα. Δώσε τώρα. Δίνε συχνά.»
