Ομάδα αίματος: Πότε μπορεί να αλλάξει – Ποιες είναι συμβατές μεταξύ τους

Οι περισσότεροι άνθρωποι υποθέτουν ότι η ομάδα αίματος παραμένει σταθερή καθ' όλη τη διάρκεια της ζωής, αλλά ορισμένες περιστάσεις μπορεί να την μεταβάλλουν.

Η κατανόηση αυτών των σεναρίων, καθώς και η συμβατότητα της ομάδας αίματος, είναι απαραίτητες για τη διασφάλιση ασφαλών ιατρικών πρακτικών και φροντίδας των ασθενών.

Πότε μπορεί να αλλάξει η ομάδα αίματος

1. Μεταμόσχευση μυελού των οστών

• Μετάγγιση νέων βλαστοκυττάρων: Όταν ένα άτομο λαμβάνει μεταμόσχευση μυελού των οστών, τα βλαστοκύτταρα από τον δότη μπορούν να αντικαταστήσουν τα αρχικά κύτταρα μυελού των οστών του λήπτη, τα οποία είναι υπεύθυνα για την παραγωγή κυττάρων αίματος. Εάν η ομάδα αίματος του δότη είναι διαφορετική από εκείνη του λήπτη, η ομάδα αίματος του τελευταίου θα μεταβληθεί σε εκείνη του δότη.
• Θεραπείες καρκίνου: Αυτή η διαδικασία χρησιμοποιείται συχνά για τη θεραπεία καρκίνων του αίματος, όπως η λευχαιμία και το λέμφωμα, που μπορεί να περιλαμβάνουν επιθετικές θεραπείες, οι οποίες καταστρέφουν τον μυελό των οστών του ασθενούς.

2. Σπάνιες γενετικές μεταλλάξεις

• Σωματικές μεταλλάξεις: Σε πολύ σπάνιες περιπτώσεις, γενετικές μεταλλάξεις μπορεί να εμφανιστούν στα αιμοποιητικά βλαστοκύτταρα, οδηγώντας σε αλλαγή στην ομάδα αίματος. Αυτές οι μεταλλάξεις μπορούν να αλλάξουν τα αντιγόνα, που υπάρχουν στην επιφάνεια των ερυθρών αιμοσφαιρίων.
• Χιμαιρισμός: Μερικά άτομα μπορεί να έχουν δύο διαφορετικά σύνολα DNA, τα οποία μπορεί να συμβούν φυσικά ή ως αποτέλεσμα ενός διδύμου που απορροφά τον αδελφό του στην μήτρα. Αυτό μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα την παρουσία δύο διαφορετικών ομάδων αίματος σε ένα άτομο.

3. Ορισμένες ιατρικές καταστάσεις

• Λοιμώξεις και κακοήθειες: Ορισμένες λοιμώξεις ή κακοήθειες μπορεί να αλλάξουν την έκφραση των αντιγόνων στα ερυθρά αιμοσφαίρια, οδηγώντας σε αλλαγή της ομάδας αίματος.
• Αυτοάνοσα νοσήματα: Οι ασθένειες που επηρεάζουν το ανοσοποιητικό σύστημα μπορεί μερικές φορές να προκαλέσουν αλλαγές στην παραγωγή αιμοσφαιρίων ή στην έκφραση αντιγόνου, οδηγώντας σε αλλαγή της ομάδας αίματος.

4. Μεταγγίσεις αίματος

• Μαζικές μεταγγίσεις: Η λήψη μεγάλου όγκου μεταγγισμένου αίματος μπορεί να αλλάξει προσωρινά τον εμφανή τύπο αίματος ενός ατόμου, ειδικά εάν το αίμα του δότη περιέχει διαφορετικά αντιγόνα. Ωστόσο, αυτή είναι μια παροδική αλλαγή και δεν αλλάζει τη γενετική ομάδα αίματος του λήπτη.

Τι πρέπει να ξέρετε για τις ομάδες αίματος

Η κατανόηση της συμβατότητας των ομάδων αίματος είναι ζωτικής σημασίας για ασφαλείς μεταγγίσεις αίματος, μεταμοσχεύσεις οργάνων και άλλες ιατρικές καταστάσεις.

1. Ομάδες αίματος και τα αντιγόνα τους

• Α: Έχει αντιγόνα Α στην επιφάνεια των ερυθρών αιμοσφαιρίων και αντισώματα αντι-Β στο πλάσμα.
• Β: Έχει αντιγόνα Β στην επιφάνεια των ερυθρών αιμοσφαιρίων και αντισώματα αντι-Α στο πλάσμα.
• AB: Έχει αντιγόνα Α και Β στην επιφάνεια των ερυθρών αιμοσφαιρίων και δεν έχει αντισώματα αντι-Α ή αντι-Β στο πλάσμα. Αυτή η ομάδα αίματος είναι παγκόσμιος αποδέκτης ερυθρών αιμοσφαιρίων.
• O: Δεν έχει αντιγόνα στην επιφάνεια των ερυθρών αιμοσφαιρίων αλλά έχει αντισώματα αντι-Α και αντι-Β στο πλάσμα. Αυτή η ομάδα αίματος είναι παγκόσμιος δότης ερυθρών αιμοσφαιρίων.

2. Παράγοντας ρέζους (Rh)

• Θετικό (+): Έχει το αντιγόνο Rh στην επιφάνεια των ερυθρών αιμοσφαιρίων.
• Αρνητικό (-): Λείπει το αντιγόνο Rh. Τα άτομα με ρέζους-αρνητικό μπορούν να λάβουν μόνο Rh-αρνητικό αίμα, ενώ εκείνα με ρέζους-θετικό αίμα μπορούν να λάβουν και Rh-θετικό και Rh-αρνητικό αίμα.

3. Συμβατότητες ομάδων αίματος

• O-: Μπορεί να κάνει δωρεά σε όλους τους τύπους αίματος (καθολικός δότης) αλλά μπορεί να λάβει μόνο αίμα Ο-.
• O+: Μπορεί να κάνει δωρεά σε οποιονδήποτε Rh+ τύπο αίματος και μπορεί να λάβει αίμα O+ και O-.
• Α-: Μπορεί να κάνει δωρεά σε Α-, Α+, ΑΒ- και ΑΒ+ και μπορεί να λάβει αίμα Α- και Ο-.
• Α+: Μπορεί να κάνει δωρεά σε Α+ και ΑΒ+ και μπορεί να λάβει αίμα Α+, Α-, Ο+ και Ο-.
• Β-: Μπορεί να κάνει δωρεά σε Β-, Β+, ΑΒ- και ΑΒ+ και μπορεί να λάβει αίμα Β- και Ο-.
• Β+: Μπορεί να κάνει δωρεά σε Β+ και ΑΒ+ και μπορεί να λάβει αίμα Β+, Β-, Ο+ και Ο-.
• AB-: Μπορεί να κάνει δωρεά σε AB- και AB+ και μπορεί να λάβει αίμα AB-, A-, B- και O-.
• AB+: Μπορεί να λάβει αίμα από οποιονδήποτε τύπο (καθολικός λήπτης), αλλά μπορεί να δώσει μόνο σε AB+.

Πηγές: iflscience.com, ourbloodinstitute.org, clevelandclinic.org