Αύξηση των μεταμοσχεύσεων με βλαστοκύτταρα στην Ελλάδα

Το υγιές αυτομόσχευμα εξ αρχής εθεωρείτο το καλύτερο μόσχευμα για την αντιμετώπιση των κακοήθων ασθενειών.

Πριν την οργάνωση τραπεζών φύλαξης βλαστοκυττάρων κανένας ασθενής δεν διέθετε αυτομόσχευμα με αποτέλεσμα να καταφεύγει, σε όσες περιπτώσεις ήταν εφικτό, στην αναζήτηση ιστοσυμβατού αλλογενούς μοσχεύματος, στην καλύτερη των περιπτώσεων μέσα από την οικογένεια του και στη χειρότερη από άγνωστο συμβατό δότη μέσω μιας δημόσιας τράπεζας.

Οι αλλογενείς μη συγγενικές μεταμοσχεύσεις έχουν πολλαπλάσιο κόστος σε σχέση με τις αυτόλογες και με μεγάλα ποσοστά απόρριψης παρά την εργαστηριακά επιβεβαιωμένη ιστοσυμβατότητα. Ο αριθμός των αυτόλογων μεταμοσχεύσεων, ιδιαίτερα για τις λευχαιμίες και τα λεμφώματα, αυξάνει και στη χώρα μας ακολουθώντας τη διεθνή πορεία, σύμφωνα με ανακοινώσεις των πεπραγμένων μεταμοσχευτικών κέντρων στη χώρα μας.

Δημοσιευμένα στοιχεία του Παγκόσμιου Δικτύου που καταγράφει τις μεταμοσχεύσεις του ομφαλικού αίματος και του μυελού των οστών που δόθηκαν στη δημοσιότητα τον Απρίλιο του 2010 και αποτελούν κατευθυντήριες γραμμές για την πολιτική που θα ακολουθήσουν τα κράτη σχετικά με τη φύλαξη των βλαστοκυττάρων.

Τα στοιχεία αυτά δημοσιεύτηκαν από τον AlGratwohl και συν το 2010 (JAMA 2010 Apr 28;303(16):1617-24), στο επιστημονικό περιοδικό JAMA, ένα από τα εγκυρότερα διεθνή ιατρικά περιοδικά. Στη μελέτη αυτή συμμετείχαν 1.327 επιστημονικές ομάδες από 71 χώρες οι οποίες βρίσκονται σε πέντε ηπείρους. Καταγράφηκαν όλα τα είδη των μεταμοσχεύσεων, αυτόλογων και αλλογενών που πραγματοποιήθηκαν από τις συμμετέχουσες ομάδες το έτος 2006 για τη θεραπεία κακοήθων, κληρονομικών και αυτοάνοσων ασθενειών. Το έτος αυτό πραγματοποιήθηκαν 50.417 μεταμοσχεύσεις εκ των οποίων οι 28.901 (57%) ήταν αυτόλογες και οι 21.516 (43%) ήταν αλλογενείς. Από τις 21.516 αλλογενείς μεταμοσχεύσεις στις 11.928 (55,4%) τα βλαστοκύτταρα προέρχονταν μέσα από την οικογένεια και στις 9.588 (44,5%) από τη δημόσια τράπεζα. Άρα η πραγματική προσφορά της οικογένειας προς την κοινωνία το έτος 2006 στο σύνολο των μεταμοσχεύσεων ήταν 40.829 μοσχεύματα, το 86%, και της δημόσιας 9.588, το 14%.

Οι μεταμοσχεύσεις στη χώρα μας

Στο ίδιο ακριβώς ποσοστό κυμαίνονται και οι μεταμοσχεύσεις στη χώρα μας σύμφωνα με ανακοίνωση στις 8/5/2013 του Αιματολογικού Τμήματος του Νοσοκομείου Παπανικολάου. Συγκεκριμένα για τη θεραπεία της λευχαιμίας και του λεμφώματος το έτος 2012 στο Νοσοκομείο Παπανικολάου έγιναν 90 μεταμοσχεύσεις εκ των οποίων οι 57 ήταν αυτόλογες ( ποσοστό 63%), οι 19 από γονείς και αδέλφια και μόνο οι 14 (ποσοστό 15,5%) από δημόσια τράπεζα. Επομένως συνολικά το έτος 2012 το 84% των μοσχευμάτων του νοσοκομείου Παπανικολάου προήλθαν από την οικογένεια και μόνο το 14% από τη δημόσια τράπεζα, ποσοστά που συμφωνούν απόλυτα με τον υπόλοιπο κόσμο. Οι αυτόλογες μεταμοσχεύσεις έχουν το πλεονέκτημα του ότι ο ασθενής και το μόσχευμα δεν κινδυνεύουν από απόρριψη και ο ασθενής δεν λαμβάνει ανοσοκατασταλτικά φάρμακα για την προστασία του μοσχεύματος και του οργανισμού του. Εκτός από τις άμεσες επιπλοκές της μεταμόσχευσης ο ασθενής κινδυνεύει από την μακροχρόνια χρήση των ανοσοκατασταλτικών, τα οποία εκτός από το μεγάλο οικονομικό κόστος προκαλούν νέα μορφές καρκίνου, διαβήτη, υπέρταση και λοιμώξεις.

Τα επόμενα χρόνια φαίνεται ότι η κλασική μεταμόσχευση θα αποτελεί παρελθόν και θα δώσει τη θέση της στη γονιδιακή θεραπεία της λευχαιμίας και άλλων καρκίνων η οποία θα εφαρμόζεται στα λεμφοκύτταρα του ασθενούς. Ήδη η μέθοδος έχει πάρει έγκριση το 2013 από τον FDA και έχει εφαρμοστεί στις ΗΠΑ στους 150 πρώτους ασθενείς με λευχαιμία, καρκίνο του παγκρέατος και του μεσοθηλίου. Τα πρώτα αποτελέσματα είναι ενθαρρυντικά και με λιγότερες επιπλοκές για τους ασθενείς.

ΚΟΚΚΩΝΑ ΚΟΥΖΗ-ΚΟΛΙΑΚΟΥ
ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ ΙΣΤΟΛΟΓΙΑΣ ΕΜΒΡΥΟΛΟΓΙΑΣ ΑΠΘ