Γήρανση & κοινωνική ανισότητα, βόμβα στα θεμέλια του Ευρωπαϊκού Νότου

Της Νατάσσας Ν. Σπαγαδώρου

Και τι σημαίνει πολύ απλά η ραγδαία αύξηση της γήρανσης; Σημαίνει περισσότερες συντάξεις, περισσότερα φάρμακα και θεραπείες, περισσότερες ημέρες νοσοκομειακής περίθαλψης, και φυσικά μεγάλο κόστος για τα συστήματα υγείας, τα οποία έτσι και αλλιώς ζουν με περιορισμένους δημοσιονομικά πόρους.

Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, όπως προκύπτει από την έκθεσή του, αναμένει για τα επόμενα χρόνια, σημαντικές οικονομικές επιπτώσεις στις αδύναμες χώρες της Ευρωζώνης, όπως η Ελλάδα, η Ισπανία, η Πορτογαλία και η Ιταλία, εξαιτίας των δημογραφικών προβλημάτων.

Ειδικότερα, στην ειδική έκθεση για το εργατικό δυναμικό των χωρών της Ευρωζώνης, το Ταμείο προειδοποιεί ότι η γήρανση του πληθυσμού θα επιφέρει μείωση της παραγωγικότητας τα επόμενα χρόνια - ένα πρόβλημα, το οποίο καθίσταται άκρως ανησυχητικό, δεδομένης της υψηλής ανεργίας και του μεγάλου δημόσιου χρέους. Ας μην ξεχνάμε ότι στην Ελλάδα η συντριπτική πλειοψηφία των ανέργων, είναι νέοι άνθρωποι.

Βάσει των στοιχείων του ΔΝΤ, η μέση ηλικία του ευρωπαϊκού πληθυσμού θα αυξάνεται καθ’ όλη τη διάρκεια των επόμενων 20 ετών, έχοντας ως αποτέλεσμα:

- Πρώτον, το ποσοστό των συνταξιούχων (65 και άνω) να σημειώνει άνοδο με ρυθμό δυσανάλογα μεγαλύτερο έναντι του ποσοστού του εργατικού δυναμικού (ηλικίας 15 - 64).

- Δεύτερον, η μέση ηλικία του εργατικού δυναμικού να αυξηθεί σημαντικά, καθώς το ποσοστό των εργαζόμενων ηλικίας 55 - 64 ετών εκτιμάται ότι θα διαμορφωθεί στο 33% τα επόμενα 20 χρόνια, έναντι 15% - 20% σήμερα.

Σύμφωνα με τα εμπειρικά δεδομένα - προστίθεται στη σχετική έκθεση - η αύξηση του ποσοστού των εργαζόμενων, ηλικίας 55 - 64, κατά 5 ποσοστιαίες μονάδες, συνεπάγεται τη μείωση της εργατικής παραγωγικότητας κατά 3 ποσοστιαίες μονάδες.

Επομένως, τονίζει το ΔΝΤ, η ηλικιακή αύξηση των εργαζομένων θα επιφέρει δυσμενείς επιπτώσεις στην παραγωγικότητα της ευρωπαϊκής οικονομίας.

Ένα ακόμη μείζον πρόβλημα συνίσταται στον άνισο καταμερισμό των επιπτώσεων τις προαναφερθείσας εξέλιξης στις χώρες - μέλη της Ευρωζώνης. Τα αδύναμα κράτη - όπως η Ελλάδα, η Ισπανία, η Πορτογαλία και η Ιταλία - θα υποστούν μεγαλύτερη «ζημιά», εξαιτίας των εξασθενημένων αμυντικών δυνάμεων που διαθέτουν. Το υψηλό χρέος και το μηδαμινό δημοσιονομικό περιθώριο συνιστούν ανασταλτικούς παράγοντες στην αντιμετώπιση του προβλήματος, καταλήγει ενδεικτικά, η έκθεση του ΔΝΤ.

Σύμφωνα με εκτιμήσεις του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, το 8,5% του παγκόσμιου πληθυσμού σήμερα (617 εκατ. άνθρωποι) είναι άνω των 65 ετών, με τον αριθμό να εκτιμάται πως θα φτάσει στο 1,6 δισ. (ποσοστό 17% ) του παγκόσμιου πληθυσμού μέχρι το 2050.

Εκτός από την γήρανση και κοινωνική ανισότητα

Την ίδια ώρα, μία άλλη μελέτη, αυτή του γερμανικού Ινστιτούτου Bertelsmann, καταγράφει την κοινωνική ανισότητα στις βιομηχανικές χώρες, η οποία επιδεινώνεται διαρκώς.
Τα προβλήματα «οξύνθηκαν εν μέρει δραματικά» τα τελευταία δύο χρόνια, επισημαίνεται στη σχετική έρευνα που δημοσιεύθηκε χθες και εστιάζει στις μελλοντικές προοπτικές 41 χωρών που Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ) και της ΕΕ.

Καλύτερες «επιδόσεις» στη σχετική αξιολόγηση σημείωσαν οι σκανδιναβικές χώρες, με πρωτοπόρο τη Σουηδία, ενώ ακολουθούν η Ελβετία και η Γερμανία. Ωστόσο, ακόμη και οι ισχυρές χώρες του ευρωπαϊκού Βορρά αρχίζουν να εμφανίζουν αστάθεια, υπογραμμίζεται στη μελέτη. Η οικονομία της Νορβηγίας πλήττεται από τις πτωτικές τιμές του πετρελαίου. Το αυξημένο προσφυγικό ρεύμα έφερε τη Σουηδία στα όρια των δυνατοτήτων υποδοχής ανθρώπων, ενώ και η ανεργία των νέων στη χώρα είναι υψηλή. Επίσης, σημειώνει το Ίδρυμα Bertelsmann, τόσο στη Σουηδία όσο και στη Δανία αυξήθηκε αισθητά η ανισότητα στο πεδίο των εισοδημάτων.

Πολύ σοβαρότερα προβλήματα διακρίνουν πάντως οι συντάκτες της μελέτης στις νότιες χώρες της ευρωζώνης. Όπως διαπιστώνουν, οι συνέπειες της χρηματοοικονομικής κρίσης και η λιτότητα που επιβλήθηκε επί σειρά ετών «παραμένουν εκεί ακόμη τεράστιες».

Η μελέτη υπογραμμίζει ότι τα ποσοστά των χρόνια ανέργων και η παιδική φτώχεια κυμαίνονται σε διψήφιο αριθμό. Τα παιδιά που ζουν κάτω από το όριο της φτώχειας στην Ισπανία ανέρχονται σε ποσοστό 23%, ενώ και στην Ελλάδα πλήττεται ένα στα πέντε παιδιά. Και στις δύο χώρες σχεδόν οι μισοί νέοι είναι άνεργοι, επισημαίνεται.

Η μελέτη του γερμανικού ιδρύματος στηλιτεύει την αδυναμία των βιομηχανικών χωρών να επιλύσουν τα υπάρχοντα προβλήματα. Όπως επισημαίνεται, έχουν σκληρύνει τα μέτωπα στην ΕΕ εξαιτίας της μεγαλύτερης μετακίνησης προσφύγων μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο. «Το εγχείρημα της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης κινδυνεύει να αποτύχει», προειδοποιεί το Ίδρυμα Bertelsmann, επισημαίνοντας ότι σε πολλά κράτη της ΕΕ και του ΟΟΣΑ ο «εθνικιστικός λαϊκισμός» προελαύνει. Αυτά τα κινήματα θέτουν «τα μεμονωμένα εθνικά συμφέρονται πάνω από τον στόχο της εξεύρεσης κοινών διεθνών λύσεων για τα προβλήματα», επισημαίνει η μελέτη.

Διαβάστε ακόμη:

Σε πορεία γήρανσης ο παγκόσμιος πληθυσμός

Η οικονομική κρίση έφερε περισσότερους θανάτους από καρκίνο

Ανδρέας Ξανθός στον Economist: Η λιτότητα υποχωρεί οριακά και το σύστημα υγείας σταθεροποιείται

Βαθαίνει η φτωχοποίηση των Ελλήνων - Δραματικά στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ