Κάτι καινούριο στην αντισύλληψη για την Ελλάδα: Το χάπι χωρίς οιστρογόνο

Ο προγραμματισμός, η χορήγηση και η χρήση αντισύλληψης ονομάζονται οικογενειακός προγραμματισμός. Mέθοδοι αντισύλληψης χρησιμοποιούνται από την αρχαιότητα, αποτελεσματικές όμως και ασφαλείς μέθοδοι έγιναν διαθέσιμες μόνο κατά τον 20ό αιώνα. Σήμερα στην Ευρώπη το 69,2% των γυναικών χρησιμοποιεί κάποιο είδος αντισύλληψης, με το ποσοστό των Ελληνίδων να ανέρχεται στο 68,7%. Αυτό όμως που έχει ιδιαίτερη σημασία είναι η αξιοπιστία της κάθε αντισυλληπτικής μεθόδου που χρησιμοποιείται.

Τα από του στόματος αντισυλληπτικά αποτελούν την πιο κοινή μέθοδο αντισύλληψης στις περισσότερες χώρες της Ευρώπης, με ποσοστό χρήσης 21,9%, ενώ στην Ελλάδα το ποσοστό ανέρχεται μόλις στο 4,8%. Φαίνεται λοιπόν ότι η χρήση των φαρμακευτικών αντισυλληπτικών μεθόδων στη χώρα μας παραμένει ιδιαίτερα χαμηλή, πιθανότατα λόγω του φόβου που επικρατεί γύρω από τις ανεπιθύμητες ενέργειες των οιστρογόνων αλλά κυρίως λόγω της ελλιπούς ενημέρωσης σε θέματα αντισύλληψης και οικογενειακού προγραμματισμού.

Τα πρώτα συνδυασμένα αντισυλληπτικά δισκία (COCs), που διατέθηκαν στην αγορά των Ηνωμένων Πολιτειών το 1960 και το 1961, περιείχαν δύο έως πέντε φορές περισσότερο οιστρογόνο και πέντε έως δέκα φορές περισσότερο προγεσταγόνο σε σχέση με τα αντίστοιχα δισκία νέας γενιάς. Οι δόσεις του οιστρογόνου και του προγεσταγόνου μειώθηκαν γρήγορα, λόγω ανησυχίας για την ασφάλειά τους και επειδή η μείωση των δόσεων δεν ελάττωσε την αντισυλληπτική τους αποτελεσματικότητα. Επιπλέον, η εμφάνιση πολλών ανεπιθύμητων ενεργειών (ακόμα και σε περιόδους που δεν γινόταν χρήση των COCs) που προκαλούνταν κυρίως από τα οιστρογόνα, όπως ναυτία, κεφαλαλγία, μαστοδυνία, γενικευμένο οίδημα και αυξημένη συχνότητα θρομβοεμβολικών επεισοδίων, τα κατέστησαν μη ανεκτά από αρκετές γυναίκες, με αποτέλεσμα την αναζήτηση εναλλακτικών τρόπων αντισύλληψης.

Έτσι, το 1970 κυκλοφόρησαν τα πρώτα αντισυλληπτικά δισκία τα οποία περιείχαν μόνο προγεσταγόνο (Progestogen Only Pills - POPs), τα κύρια χαρακτηριστικά των οποίων ήταν η έλλειψη οιστρογόνου, η χαμηλότερη δόση του προγεσταγόνου σε σχέση με τα COCs και η δυνατότητα χρήσης τους κατά τη διάρκεια του θηλασμού. Ο πολύπλοκος όμως μηχανισμός δράσης τους που καθιστούσε επιτακτική την ανάγκη ενός αυστηρού δοσολογικού σχήματος (καθημερινά, εντός 3 ωρών από την καθορισμένη ώρα λήψης), είχε ως αποτέλεσμα την αποτυχία αναστολής της ωοθυλακιορρηξίας έως και 50% σε σχέση με τα COCs, την εμφάνιση ανεπιθύμητων ανδρογονικών επιπλοκών (ακμή, δασυτριχισμό), εξωμητρίων κυήσεων και τον επακόλουθο περιορισμό της χρήση τους.

Λύση στα παραπάνω προβλήματα ήρθε να δώσει η ανακάλυψη της νέας γενιάς POPs, τα οποία περιέχουν 75μg δεσογεστρέλης και κυκλοφόρησαν πρόσφατα για πρώτη φορά στη χώρα μας. Ο πρωταρχικός μηχανισμός δράσης της δεσογεστρέλης είναι η αναστολή της ωοθυλακιορρηξίας, ενώ δευτερευόντως αλλάζει το ιξώδες της τραχηλικής βλέννης, ενισχύοντας το αντισυλληπτικό αποτέλεσμα σε σχέση με τα κλασικά ΡΟΡs. Παράλληλα, καθίσταται πιο ευέλικτο το δοσολογικό σχήμα, παρέχοντας αποτελεσματικότερη αντισυλληπτική κάλυψη, αφήνοντας μεγαλύτερο περιθώριο καθυστέρησης λήψης έως και δώδεκα ώρες.

Δεδομένου ότι ένας μεγάλος αριθμός γυναικών, όπως καπνίστριες, παχύσαρκες, θηλάζουσες, ηλικίας άνω των 35 ετών ή πάσχουσες από ημικρανίες, υπέρταση, ή αγγειακά προβλήματα, αποκλείονται λόγων πολλών ανεπιθύμητων ενεργειών από τη χρήση των συνδυασμένων αντισυλληπτικών δισκίων, οδηγούμαστε στο συμπέρασμα ότι τα νέας γενιάς POPs αποτελούν μονόδρομο.

Η ανακάλυψη των συγκεκριμένων δισκίων που περιέχουν 75μg δεσογεστρέλης αποτελούν μια ιδιαίτερα αποτελεσματική εναλλακτική μέθοδο αντισύλληψης, παρουσιάζοντας συγκρίσιμα ποσοστά αντισύλληψης με εκείνα των COCs, παρακάμπτοντας ταυτόχρονα τις ανεπιθύμητες ενέργειες των οιστρογόνων που για χρόνια ταλαιπωρούν ένα μεγάλο ποσοστό του γυναικείου πληθυσμού.

Ιερώνυμος Σ. Βοσκάκης MD, MPH, PhD
Μαιευτήρας - Χειρουργός Γυναικολόγος
Διδάκτωρ Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών
Master of Public health
Ε : ieronymos@hotmail.com / W : www.voskakis.gr

Δείτε εδώ ολόκληρο το αφιέρωμα του Onmed για την Παγκόσμια Ημέρα Αντισύλληψης 2018