Καρκινικοί δείκτες: Πότε η εξέταση αίματος δείχνει καρκίνο
Όταν αντιμετωπίζετε συμπτώματα που θα μπορούσαν να υποδηλώνουν καρκίνο —ή ακόμη και κατά τη διάρκεια συνήθων εξετάσεων υγείας— οι εξετάσεις αίματος είναι συχνά το πρώτο διαγνωστικό βήμα.
Ενώ ένα πλήρες πάνελ αίματος δεν μπορεί να διαγνώσει οριστικά τον καρκίνο, ορισμένοι δείκτες μπορούν να σημάνουν “καμπανάκι” και να καθοδηγήσουν τους γιατρούς σε περαιτέρω, πιο συγκεκριμένες εξετάσεις.
Αυτό το άρθρο εξηγεί πότε και πώς οι εξετάσεις αίματος μπορεί να αναδείξουν πιθανά σημάδια καρκίνου, τι μπορεί να υποδηλώνει κάθε δείκτης και ποιοι τύποι καρκίνου συνδέονται συνήθως με ανωμαλίες, που εντοπίζονται σε τυπικά και εξειδικευμένα πάνελ αίματος.
Μπορούν οι εξετάσεις αίματος να ανιχνεύσουν καρκίνο;
Οι τυπικές εξετάσεις αίματος συνήθως δεν μπορούν να επιβεβαιώσουν τον καρκίνο από μόνες τους. Ωστόσο:
- Ανιχνεύουν τυχόν μη φυσιολογικό αριθμό κυττάρων, ενζύμων και πρωτεϊνών.
- Αποκαλύπτουν δυσλειτουργίες οργάνων, που μπορεί να σχετίζονται με όγκους.
- Επισημαίνουν φλεγμονώδεις ή ανοσολογικές αποκρίσεις, που παρατηρούνται σε ασθενείς με καρκίνο.
- Βοηθούν στον εντοπισμό καρκινικών δεικτών, που μερικές φορές σχετίζονται με συγκεκριμένους καρκίνους.
Οι γιατροί χρησιμοποιούν αυτές τις πληροφορίες για να καθορίσουν εάν απαιτείται περαιτέρω απεικόνιση, βιοψίες ή εξειδικευμένος έλεγχος.
Δείκτες στις εξετάσεις αίματος που μπορεί να υποδεικνύουν καρκίνο
Δείτε πώς τα στοιχεία ενός Πλήρους Πάνελ Αίματος (Complete Blood Count - CBC) και του Συνολικού Μεταβολικού Πίνακα (Comprehensive Metabolic Panel - CMP) μπορεί να σχετίζονται με την υποψία καρκίνου:
| Ένδειξη στην εξέταση αίματος | Τι μετρά | Πιθανή καρκινική σύνδεση |
| Αριθμός λευκών αιμοσφαιρίων (WBC) | Κύτταρα που καταπολεμούν τις λοιμώξεις | Αυξημένος στην λευχαιμία. Μπορεί επίσης να αυξηθεί ως απόκριση σε όγκους |
| Αριθμός Ερυθρών Αιμοσφαιρίων (RBC) / Αιμοσφαιρίνη | Ικανότητα μεταφοράς οξυγόνου | Χαμηλός σε καρκίνους του παχέος εντέρου, του στομάχου και των νεφρών (χρόνια αιμορραγία) |
| Αριθμός αιμοπεταλίων | Κύτταρα πήξης | Αυξημένος σε καρκίνους των ωοθηκών, του πνεύμονα και του γαστρεντερικού |
| Γαλακτική αφυδρογονάση (Lactate Dehydrogenase - LDH) | Βλάβη ιστών | Υψηλή σε λέμφωμα, λευχαιμία και καρκίνο των όρχεων |
| Επίπεδα ασβεστίου | Ισοζύγιο ηλεκτρολυτών | Το υψηλό ασβέστιο μπορεί να υποδηλώνει καρκίνο του παραθυρεοειδούς ή του πνεύμονα |
| Αλκαλική Φωσφατάση (Alkaline Phosphatase - ALP) | Δραστηριότητα ήπατος ή οστών | Αυξημένη σε καρκίνο του ήπατος, των οστών, του μαστού ή του προστάτη |
| Ηπατικά ένζυμα (ALT, AST) | Βλάβη ηπατικών κυττάρων | Αυξημένα σε μεταστατικό καρκίνο του ήπατος |
| Ολική Πρωτεΐνη / Λευκωματίνη | Διατροφική & ηπατική κατάσταση | Τα χαμηλά επίπεδα μπορεί να υποδηλώνουν προχωρημένο καρκίνο ή καχεξία |
| Δείκτες όγκων (δείτε παρακάτω) | Ειδικές πρωτεΐνες ή αντιγόνα | Διαφέρουν ανά τύπο. Χρησιμοποιείται σε στοχευμένο προσυμπτωματικό έλεγχο καρκίνου του αίματος |
Αυτά τα ευρήματα πρέπει πάντα να ερμηνεύονται σε κλινικό πλαίσιο. Οι περισσότερες ανωμαλίες έχουν πολλαπλές μη καρκινικές αιτίες.
Δείκτες όγκου: Εξειδικευμένες εξετάσεις αίματος για συγκεκριμένους καρκίνους
Εκτός από τα γενικά πάνελ αίματος, ορισμένοι καρκινικοί δείκτες μπορούν να ελεγχθούν, όταν υπάρχει υποψία ή στενή παρακολούθηση καρκίνου. Αυτοί περιλαμβάνουν:
| Καρκινικός δείκτης | Συνδεόμενος καρκίνος | Σκοπός |
| PSA | Καρκίνος του προστάτη | Έλεγχος και παρακολούθηση |
| CA-125 | Καρκίνος των ωοθηκών | Διάγνωση, ανταπόκριση στη θεραπεία |
| CEA | Καρκίνος παχέος εντέρου, πνεύμονα, μαστού | Παρακολούθηση ανίχνευσης και υποτροπής |
| AFP | Καρκίνος ήπατος και όρχεων | Παρακολούθηση και εκτίμηση κινδύνου |
| Βήτα-hCG | Όγκοι γεννητικών κυττάρων | Διάγνωση και παρακολούθηση |
| CA 19-9 | Καρκίνος παγκρέατος, χοληφόρου πόρου | Συχνά χρησιμοποιείται σε συνδυασμό με απεικόνιση |
Οι καρκινικοί δείκτες ΔΕΝ είναι οριστικοί και γενικά χρησιμοποιούνται, για να συμπληρώσουν τα ευρήματα από απεικόνιση και βιοψία.
Πότε πρέπει να υποψιάζεστε καρκίνο με βάση μια εξέταση αίματος
ΠΡΟΣΟΧΗ: Δεν πρέπει ποτέ να κάνετε αυτοδιάγνωση του καρκίνου με βάση μια εξέταση αίματος!
Ωστόσο, οι γιατροί μπορούν να διερευνήσουν περαιτέρω εάν:
- Υπάρχουν επίμονα μη φυσιολογικοί αριθμοί (πολύ υψηλά ή χαμηλά WBC, RBC ή αιμοπετάλια).
- Οι καρκινικοί δείκτες είναι σημαντικά αυξημένοι πέρα από τα φυσιολογικά όρια.
- Οι δείκτες ηπατικής ή νεφρικής λειτουργίας υποδεικνύουν δυσλειτουργία οργάνων χωρίς άλλη εξήγηση.
- Τα επίπεδα LDH, ALP ή ασβεστίου είναι ασυνήθιστα υψηλά χωρίς γνωστή αιτία.
Σε τέτοιες περιπτώσεις, η εξέταση αίματος βοηθά να σχηματιστεί μέρος μιας ευρύτερης διαγνωστικής εικόνας, ακολουθούμενη συχνά από αξονικές και μαγνητικές τομογραφίες, σαρώσεις PET ή βιοψίες.
Συχνές Ερωτήσεις
Μπορεί ένα Πλήρες Πάνελ Αίματος (CBC) να ανιχνεύσει όλους τους καρκίνους;
Όχι. Το CBC μπορεί να εγείρει συναγερμό για συγκεκριμένους καρκίνους του αίματος (όπως λευχαιμία), αλλά δεν μπορεί να ανιχνεύσει όλους τους τύπους καρκίνου. Είναι ένα σημείο εκκίνησης, όχι ένα διαγνωστικό εργαλείο.
Ποιοι καρκίνοι είναι πιο πιθανό να εμφανιστούν πρώτα στις εξετάσεις αίματος;
Η λευχαιμία, το λέμφωμα, το πολλαπλό μυέλωμα και άλλοι καρκίνοι που σχετίζονται με το αίμα είναι πιο πιθανό να προκαλέσουν έγκαιρα αισθητές ανωμαλίες στο αίμα.
Πόσο γρήγορα τα αποτελέσματα των εξετάσεων αίματος αντικατοπτρίζουν τον καρκίνο;
Σε ταχέως εξελισσόμενους καρκίνους όπως η οξεία λευχαιμία, αλλαγές μπορεί να εμφανιστούν εντός ημερών. Στους συμπαγείς όγκους, οι δείκτες αίματος μπορεί να μην εμφανιστούν μέχρι τα τελευταία στάδια, ή και καθόλου.
Μπορεί να μην φανεί ο καρκίνος σε μια κανονική εξέταση αίματος;
Ναι, πολλοί καρκίνοι, ειδικά σε πρώιμα στάδια, δεν επηρεάζουν τις εξετάσεις αίματος. Μια φυσιολογική εξέταση αίματος δεν αποκλείει τον καρκίνο.
Σύνοψη
Οι εξετάσεις αίματος είναι ένα πολύτιμο κομμάτι του παζλ για την ανίχνευση του καρκίνου, αλλά σπάνια είναι ολόκληρη η ιστορία. Μπορούν να αποκαλύψουν ύποπτες τάσεις, δυσλειτουργία οργάνων ή καρκινικούς δείκτες, που καθοδηγούν τους γιατρούς για περαιτέρω εξετάσεις. Ωστόσο, μόνο μια ολοκληρωμένη ιατρική αξιολόγηση, συμπεριλαμβανομένης της απεικόνισης και της βιοψίας (όταν χρειάζεται) μπορεί να επιβεβαιώσει τη διάγνωση καρκίνου.
Εάν η εξέταση αίματος δείχνει ανωμαλίες -ή εάν έχετε επίμονα συμπτώματα- επικοινωνήστε αμέσως με τον γιατρό σας. Η έγκαιρη διερεύνηση σώζει ζωές!
Πηγές:
cancer.org
mayoclinic.org
cancer.gov
ncbi.nlm.nih.gov
labtestsonline.org
