Γιατί άνδρες και γυναίκες αντιλαμβάνονται διαφορετικά τον πόνο

Οι ερευνητές του Πανεπιστημίου Επιστημών Υγείας της Αριζόνα, είναι οι πρώτοι που εντόπισαν λειτουργικές διαφορές μεταξύ των δύο φύλων στους υποδοχείς πόνου, τα εξειδικευμένα νευρικά κύτταρα που παράγουν πόνο.

Τα ευρήματα υποστηρίζουν την εφαρμογή μιας προσέγγισης βασισμένης στην ιατρική ακριβείας, που θεωρεί το φύλο του ασθενούς θεμελιώδες για την επιλογή της θεραπείας για τη διαχείριση του πόνου.

«Η εργασία αποτελεί βήμα μεγάλης προόδου στην κατανόηση του τρόπου με τον οποίο μπορεί να παράγεται ο πόνος σε άνδρες και γυναίκες», δήλωσε ο Frank Porreca, διευθυντής έρευνας του Κέντρου για τον Πόνο και τον Εθισμό στο πανεπιστήμιο, καθηγητής και αναπληρωτής επικεφαλής του τμήματος φαρμακολογίας στο UArizona College of Medicine-Tucson.

«Τα αποτελέσματα της μελέτης μας ήταν εντυπωσιακά συνεπή και υποστηρίζουν το συμπέρασμα ότι οι υποδοχείς πόνου, τα θεμελιώδη δομικά στοιχεία του πόνου, είναι διαφορετικά στα αρσενικά και στα θηλυκά. Αυτό δίνει την ευκαιρία να αντιμετωπίσουμε τον πόνο εξειδικευμένα και ενδεχομένως καλύτερα στους άνδρες ή στις γυναίκες».

Ο Porreca και οι συνεργάτες του εστίασαν τη μελέτη τους στη διεγερσιμότητα των κυττάρων των υποδοχέων του πόνου που βρίσκονται κοντά στο νωτιαίο μυελό στα γάγγλια της ραχιαίας ρίζας. Όταν οι υποδοχείς του πόνου ενεργοποιούνται από βλάβη ή τραυματισμό, στέλνουν ένα σήμα μέσω του νωτιαίου μυελού στον εγκέφαλο που έχει ως αποτέλεσμα την αντίληψη του πόνου. Οι υποδοχείς πόνου προσαρμόζουν την αντίδρασή τους στον τραυματισμό.

Για παράδειγμα, το άγγιγμα μιας σόμπας που καίει, είναι ένα υψηλής έντασης ερέθισμα, ενώ το τρίψιμο του κολλάρου του πουκάμισου σε ένα ηλιακό έγκαυμα στο σβέρκο, είναι χαμηλής έντασης. Και τα δύο όμως προκαλούν την αντίληψη του πόνου.

Στις περιπτώσεις τραυματισμού, όπως είναι το ηλιακό έγκαυμα, τα φάρμακα κατά του πόνου, συμπεριλαμβανομένων των μη στεροειδών αντιφλεγμονωδών φαρμάκων, όπως η ιβουπροφαίνη, δρουν ομαλοποιώντας την οδό ενεργοποίησης των υποδοχέων του πόνου, εμποδίζοντας έτσι τον πόνο που παράγεται από ερεθίσματα χαμηλής έντασης, όπως το τρίψιμο του ρούχου στο έγκαυμα.

Σε συνέχεια προηγούμενων ερευνών σχετικά με τη σχέση χρόνιου πόνου και ύπνου, οι απροσδόκητες διαφορές μεταξύ των δύο φύλων, οδήγησαν τον Porreca να επιλέξει δύο ουσίες, την προλακτίνη και την ορεξίνη Β, για την παρούσα μελέτη.

Η προλακτίνη είναι μια ορμόνη που είναι υπεύθυνη για τη γαλουχία και την ανάπτυξη των ιστών του μαστού, ενώ η ορεξίνη είναι ένας νευροδιαβιβαστής που συμβάλλει στην εγρήγορση. Τόσο η προλακτίνη όσο και η ορεξίνη έχουν πολλές άλλες λειτουργίες που τώρα ανακαλύπτουν οι επιστήμονες.

Η ερευνητική ομάδα χρησιμοποίησε δείγματα ιστών από αρσενικά και θηλυκά ποντίκια, πρωτεύοντα θηλαστικά και ανθρώπους για να εξετάσει την επίδραση της προλακτίνης και της ορεξίνης Β στις οδούς ενεργοποίησης των υποδοχέων πόνου που μπορούν να επιτρέψουν σε ερεθίσματα χαμηλής έντασης να προκαλέσουν πόνο.

«Αυτό που διαπιστώσαμε είναι ότι στα αρσενικά και στα θηλυκά -ζώα ή ανθρώπους- αυτό που αλλάζει στα μονοπάτια υποδοχής του πόνου, μπορεί να είναι εντελώς διαφορετικό», δήλωσε ο Porreca. «Διαπιστώσαμε ότι η προλακτίνη ευαισθητοποιεί μόνο τα θηλυκά κύτταρα και όχι τα αρσενικά, ενώ η ορεξίνη Β ευαισθητοποιεί μόνο τα αρσενικά κύτταρα και όχι τα θηλυκά. Το εκπληκτικό συμπέρασμα από αυτές τις μελέτες είναι ότι υπάρχουν αρσενικοί και θηλυκοί υποδοχείς πόνου, κάτι που δεν γνωρίζαμε μέχρι σήμερα.

Προχωρώντας την έρευνα ένα βήμα παραπέρα, μπλόκαραν τη σηματοδότηση της προλακτίνης και της ορεξίνης Β και εξέτασαν την επίδραση στην οδό ενεργοποίησης των υποδοχέων πόνου. Όπως αναμενόταν, ο αποκλεισμός της σηματοδότησης της προλακτίνης μείωσε την ενεργοποίηση των υποδοχέων πόνου στις γυναίκες και δεν είχε καμία επίδραση στους άνδρες, ενώ ο αποκλεισμός της σηματοδότησης της ορεξίνης Β ήταν αποτελεσματικός στους άνδρες και όχι στις γυναίκες.

«Μέχρι τώρα, η υπόθεση ήταν ότι οι κινητήριοι μηχανισμοί που παράγουν πόνο είναι οι ίδιοι σε άνδρες και γυναίκες», δήλωσε ο Porreca. «Αυτό που διαπιστώσαμε είναι ότι οι βασικοί, υποκείμενοι μηχανισμοί που οδηγούν στην αντίληψη του πόνου είναι διαφορετικοί στα αρσενικά και θηλυκά ποντίκια, στα αρσενικά και θηλυκά πρωτεύοντα θηλαστικά και στους αρσενικούς και θηλυκούς ανθρώπους».

Τα ευρήματα υποδεικνύουν έναν νέο τρόπο προσέγγισης της θεραπείας των παθήσεων του πόνου, πολλές από τις οποίες πλήττουν σε μεγαλύτερο βαθμό τις γυναίκες. Η ημικρανία και η ινομυαλγία, για παράδειγμα, έχουν αναλογία γυναικών προς άνδρες 3:1 και 8 ή 9:1, αντίστοιχα.

Ο Porreca πιστεύει ότι η πρόληψη της ευαισθητοποίησης των υποδοχέων του πόνου που προκαλείται από την προλακτίνη στις γυναίκες, μπορεί να αποτελέσει μια βιώσιμη προσέγγιση για τη θεραπεία των διαταραχών του πόνου που είναι περισσότερες στις γυναίκες, ενώ η στόχευση της ευαισθητοποίησης που προκαλείται από την ορεξίνη Β μπορεί να βελτιώσει τη θεραπεία των παθήσεων πόνου που σχετίζονται με την ενεργοποίηση των υποδοχέων πόνου στους άνδρες.

«Μεταφέρουμε την έννοια της ιατρικής ακριβείας -λαμβάνοντας υπόψη τη γενετική ενός ασθενούς για το σχεδιασμό μιας θεραπείας- στη θεραπεία του πόνου», δήλωσε ο Porreca. «Η πιο βασική γενετική διαφορά είναι αν πρόκειται για γυναίκα ή άνδρα ασθενή. Ίσως αυτό θα έπρεπε να είναι το πρώτο μέλημα όταν πρόκειται για τη θεραπεία του πόνου».

Τα ευρήματα δημοσιεύτηκαν στην επιστημονική επιθεώρηση Brain.