Παγκόσμια Ημέρα Άσθματος: Τι πυροδοτεί τις εξάρσεις – Τρόποι αντιμετώπισης

Η Παγκόσμια Ημέρα Άσθματος διοργανώνεται την πρώτη Τρίτη κάθε Μαΐου από την Παγκόσμια Πρωτοβουλία για το Άσθμα (GINA), έναν συνεργατικό οργανισμό του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, που ιδρύθηκε το 1993.

Για τον εορτασμό της Παγκόσμιας Ημέρας Άσθματος 2024, η GINA επέλεξε το θέμα “Η Εκπαίδευση για το Άσθμα μας Ενδυναμώνει”. Η GINA τονίζει την ανάγκη να ενδυναμωθούν τα άτομα με άσθμα με την κατάλληλη εκπαίδευση για τη διαχείριση της νόσου τους και να αναγνωρίσουν πότε πρέπει να αναζητήσουν ιατρική βοήθεια. Οι επαγγελματίες υγείας καλούνται να αυξήσουν την ευαισθητοποίησή τους για μια νοσηρότητα και θνησιμότητα που μπορεί ν' αποφευχθεί.

Βασικά καθολικά ζητήματα για τα οποία απαιτείται εκπαίδευση είναι:

• η ανεπαρκής ή ανακριβής διάγνωση
• η κακή χρήση αντιφλεγμονωδών εισπνεόμενων κορτικοστεροειδών
• η υπερβολική χρήση και η υπερβολική εξάρτηση από εισπνευστήρες βραχείας δράσης βήτα-αγωνιστή (SABA) και
• η κακή αναγνώριση ασθενών που χρειάζονται ειδική αξιολόγηση και περαιτέρω διαχείριση

Σε χώρες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος, η έλλειψη διαθεσιμότητας εισπνεόμενων φαρμάκων και ιδιαίτερα εισπνεόμενων που περιέχουν κορτικοστεροειδή συμβάλλει σημαντικά στο γεγονός ότι πάνω από το 90% των θανάτων από άσθμα συμβαίνουν σε αυτές τις χώρες.

Άσθμα: Ποιοι είναι οι βασικοί παράγοντες που προκαλούν εξάρσεις

Τα ερεθίσματα που διεγείρουν κρίσεις άσθματος μπορεί να είναι πολύ διαφορετικά από άτομο σε άτομο. Γνωρίστε τα ερεθίσματα σας και μάθετε πώς να τα αποφύγετε.

Μερικοί από τους πιο συνηθισμένους παράγοντες που προκαλούν εξάρσεις άσθματος είναι:

Καπνός

Ο καπνός του τσιγάρου είναι ανθυγιεινός για όλους, ειδικά για άτομα με άσθμα. Εάν έχετε άσθμα και καπνίζετε, κόψτε το κάπνισμα. Το παθητικό κάπνισμα είναι καπνός που δημιουργείται από έναν καπνιστή και εισπνέεται από δεύτερο άτομο. Το παθητικό κάπνισμα μπορεί να προκαλέσει κρίση άσθματος.

• Κάντε το σπίτι σας μια ζώνη χωρίς καπνό.
• Εάν έχετε άσθμα, οι άνθρωποι δεν πρέπει ποτέ να καπνίζουν κοντά σας, στο σπίτι σας, στο αυτοκίνητό σας ή οπουδήποτε μπορείτε να περάσετε πολύ χρόνο.

Ακάρεα σκόνης

Τα ακάρεα σκόνης είναι μικροσκοπικά ζωύφια που υπάρχουν σε πολλά σπίτια. Εάν έχετε άσθμα και είστε αλλεργικοί στα ακάρεα της σκόνης, μπορεί να σας προκαλέσουν κρίση άσθματος. Για την πρόληψη επιθέσεων:

• Χρησιμοποιήστε καλύμματα στρώματος και μαξιλαροθήκες ανθεκτικά στα αλλεργιογόνα για να δημιουργήσετε ένα φράγμα ανάμεσα στα ακάρεα της σκόνης και τον εαυτό σας.
• Μην χρησιμοποιείτε μαξιλάρια και παπλώματα γεμισμένα με πούπουλα.
• Πλένετε τα κλινοσκεπάσματα σας κάθε εβδομάδα και φροντίστε να στεγνώνουν πλήρως, ιδεατά με απευθείας έκθεση στον ήλιο.
• Καθαρίζετε τακτικά χαλιά, μοκέτες και δάπεδα με ηλεκτρική σκούπα με φίλτρο HEPA.
• Διατηρήστε την υγρασία στο σπίτι σε χαμηλά επίπεδα: περίπου 30-50%.

Ατμοσφαιρική ρύπανση εξωτερικού χώρου

Η ρύπανση του εξωτερικού αέρα μπορεί να προκαλέσει κρίση άσθματος. Αυτή η ρύπανση μπορεί να προέλθει από πολλές πηγές, συμπεριλαμβανομένων των εργοστασίων, των αυτοκινήτων ή του καπνού από δασικές πυρκαγιές. Ο καπνός της πυρκαγιάς από την καύση ξύλου ή άλλων φυτών αποτελείται από ένα μείγμα επιβλαβών αερίων και μικρών σωματιδίων. Η εισπνοή υπερβολικής ποσότητας αυτού του καπνού μπορεί να προκαλέσει κρίση άσθματος.

• Δώστε προσοχή στις προβλέψεις για την ποιότητα του αέρα στο ραδιόφωνο, την τηλεόραση και το διαδίκτυο
• Προγραμματίστε όσο είναι εφικτό τις δραστηριότητές σας ανάλογα με το πότε τα επίπεδα ατμοσφαιρικής ρύπανσης είναι πιο χαμηλά

Παράσιτα (π.χ. κατσαρίδες, ποντίκια)

Οι κατσαρίδες και άλλα παράσιτα βρίσκονται συχνά όπου καταναλώνεται φαγητό και αφήνονται ψίχουλα/υπολείμματα. Για να μην έχετε τέτοια προβλήματα:

• Αφαιρέστε όσες περισσότερες πηγές νερού και τροφών μπορείτε
• Πλένετε άμεσα τα πιάτα και καθαρίστε ψίχουλα και λεκέδες τροφής σε επιφάνειες
• Αποθηκεύετε τα τρόφιμα σε αεροστεγή δοχεία
• Πετάτε τα σκουπίδια σε κλειστό δοχείο/κάδο
• Τουλάχιστον κάθε 2-3 ημέρες, σκουπίστε με ηλεκτρική σκούπα ή σκουπίστε περιοχές που μπορεί να προσελκύσουν κατσαρίδες ή ποντίκια
• Διατηρείτε τους πάγκους, τους νεροχύτες, τα τραπέζια και τα δάπεδα καθαρά και απαλλαγμένα από ακαταστασία
• Σφραγίστε ρωγμές ή ανοίγματα σε ντουλάπια, τοίχους, σανίδες πατώματος και γύρω από τις υδραυλικές εγκαταστάσεις
• Χρησιμοποιήστε φυτοφάρμακα δολώματα και παγίδες σε χώρους μακριά από παιδιά και κατοικίδια, ακολουθώντας τις οδηγίες του κατασκευαστή
• Αποφύγετε τη χρήση σπρέι καθώς μπορεί να προκαλέσουν κρίσεις άσθματος

Κατοικίδια

Τα τριχωτά κατοικίδια μπορούν να προκαλέσουν κρίση άσθματος, εάν είστε αλλεργικοί σε αυτά. Εάν έχετε κατοικίδιο που σας προκαλεί πρόβλημα και δεν μπορείτε ή δεν θέλετε να το δώσετε αλλού, μειώστε την έκθεσή σας ως εξής:

• Κρατήστε το κατοικίδιο έξω από τα υπνοδωμάτια
• Τακτικό πλύσιμο του κατοικιδίου
• Χρήση φίλτρου αέρα με φίλτρο HEPA και
• Χρήση υποαλλεργικών στρωμάτων και μαξιλαριών

Τα άτομα με άσθμα δεν είναι αλλεργικά στο καθαυτό τρίχωμα του κατοικίδιου, επομένως το να του ξυρίσετε το τρίχωμα δεν θα βοηθήσει το άσθμα σας.

Μούχλα

Η εισπνοή σποριών μούχλας μπορεί να προκαλέσει κρίση άσθματος, είτε είστε αλλεργικοί, είτε όχι στην μούχλα. Η ανάπτυξη μούχλας σε εσωτερικούς χώρους εντοπίζεται συχνά σε σημεία με υγρασία, όπως κουζίνες, μπάνια και υπόγεια ή σε περιοχές όπου έχει σημειωθεί ζημιά από το νερό. Υπάρχουν πολλά είδη μούχλας που μπορούν να βρεθούν σε οποιοδήποτε κλίμα. Απαλλαγείτε από την μούχλα στο σπίτι σας για να μειώσετε τις κρίσεις άσθματος.

Για να μειώσετε την έκθεση σε μούχλα στο σπίτι σας:

• Στεγνώστε τα υγρά ή βρεγμένα αντικείμενα μέσα σε 1-2 ημέρες για να αποτρέψετε την ανάπτυξη μούχλας.
• Διορθώστε διαρροές νερού, όπως διαρροές υδραυλικών εγκαταστάσεων, οι οποίες αφήνουν μούχλα να αναπτυχθεί πίσω από τοίχους και κάτω από τα δάπεδα.
• Αντικαταστήστε απορροφητικά υλικά, όπως πλακάκια και χαλιά, εάν υπάρχει μούχλα.
• Χρησιμοποιήστε κλιματιστικό ή αφυγραντήρα για να διατηρήσετε χαμηλά την υγρασία εσωτερικού χώρου.
• Πάρτε ένα υγρόμετρο για να ελέγχετε τα επίπεδα υγρασίας και να τα διατηρείτε όσο πιο χαμηλά μπορείτε (το πολύ 50%). Τα επίπεδα υγρασίας αλλάζουν κατά τη διάρκεια της ημέρας, επομένως ελέγχετε περισσότερες από μία φορές την ημέρα.
• Τρίψτε/καθαρίστε την μούχλα από σκληρές επιφάνειες με απορρυπαντικό και νερό. Στεγνώστε εντελώς.
• Αδειάζετε και καθαρίζετε τακτικά την αποχέτευση του ψυγείου, του αφυγραντήρα και του κλιματιστικού.
• Λειτουργείτε τακτικά τον εξαεριστήρα του μπάνιου ή ανοίγετε συχνά το παράθυρο αφότου κάνετε ντους.

Καθαρισμός και απολύμανση

Τα απολυμαντικά μπορούν να προκαλέσουν κρίση άσθματος. Τα άτομα με άσθμα θα πρέπει να προσπαθούν να μένουν μακριά, όταν χρησιμοποιούνται καθαριστικά ή απολυμαντικά στον χώρο και αμέσως μετά τη χρήση τους. Ακολουθήστε τις παρακάτω προφυλάξεις κατά τον καθαρισμό ή την απολύμανση χώρων, όπου άτομα με άσθμα ενδέχεται να περνούν χρόνο, όπως σπίτια, σχολεία ή χώροι εργασίας:

1. Αποφύγετε την υπερβολική χρήση καθαριστικών προϊόντων

2. Χρησιμοποιήστε ασφαλέστερα προϊόντα. Οποιοδήποτε απολυμαντικό μπορεί να προκαλέσει κρίση άσθματος, αλλά μπορείτε να λάβετε μέτρα για να μειώσετε τις πιθανότητες να συμβεί αυτό:

• Χρησιμοποιήστε σαπούνι και νερό ή καθαριστικά με επισήμανση ενάντια στις αλλεργίες για τον καθαρισμό επιφανειών.
• Καθαρίστε εμφανώς βρώμικες επιφάνειες πριν την απολύμανση.
• Ποτέ μην αναμιγνύετε απολυμαντικά προϊόντα.
• Επιλέξτε προϊόντα για απολύμανση που είναι λιγότερο πιθανό να προκαλέσουν κρίση άσθματος, όπως προϊόντα με υπεροξείδιο του υδρογόνου (συγκέντρωση έως 3%) ή αιθανόλη (αιθυλική αλκοόλη). Βεβαιωθείτε ότι τα προϊόντα με υπεροξείδιο του υδρογόνου ή αιθανόλη δεν περιέχουν άλλες χημικές ουσίες που μπορεί να προκαλέσουν κρίση άσθματος, όπως υπεροξυοξικό οξύ ή υπεροξικό οξύ.
• Αποφύγετε τη χρήση λευκαντικού (υποχλωριώδες νάτριο) ή ενώσεων τεταρτοταγούς αμμωνίου σε κλειστούς χώρους και περιορίστε τη χρήση τους.
• Αποφύγετε προϊόντα με αρώματα. Τα αρώματα μπορούν να προκαλέσουν κρίσεις άσθματος.

3. Βεβαιωθείτε ότι όλοι οι χώροι αερίζονται επαρκώς και τακτικά

• Ανοίξτε τις πόρτες και τα παράθυρα για να εισέλθει καθαρός αέρας, εάν είναι ασφαλές να το κάνετε.
• Βελτιώστε τον αερισμό ενεργοποιώντας τυχόν εξαεριστήρες. Η απάντληση του αέρα (φυσώντας τον έξω) είναι ο πιο αποτελεσματικός τρόπος για την απομάκρυνση των απολυμαντικών αναθυμιάσεων.

4. Χρησιμοποιήστε τα προϊόντα με ασφάλεια και σωστά

• Ακολουθείτε πάντα τις οδηγίες στην ετικέτα του προϊόντος. Μην αναμιγνύετε χημικά προϊόντα μαζί.
• Φοράτε προστατευτικό εξοπλισμό, όπως γάντια και γυαλιά.
• Ψεκάστε σε ένα πανί καθαρισμού ή χαρτοπετσέτα αντί να ψεκάζετε το προϊόν απευθείας στην επιφάνεια (αν το επιτρέπει η ετικέτα του προϊόντος) για να περιορίσετε την έκθεση.

5. Αποφύγετε να ανασηκώνετε σκόνη όταν καθαρίζετε/σκουπίζετε

Άλλοι παράγοντες που προκαλούν κρίσεις άσθματος

Λοιμώξεις που συνδέονται με τη γρίπη, τα κρυολογήματα και τον αναπνευστικό συγκυτιακό ιό (RSV) μπορούν να προκαλέσουν κρίσεις άσθματος. Οι λοιμώξεις των ρινικών κόλπων, οι αλλεργίες, η γύρη, η εισπνοή ορισμένων χημικών ουσιών και η παλινδρόμηση οξέος μπορούν επίσης να προκαλέσουν εξάρσεις.

Σωματική άσκηση, μερικά φάρμακα, κακές καιρικές συνθήκες (καταιγίδες ή υψηλή υγρασία), αναπνοή σε κρύο, ξηρό αέρα και ορισμένα τρόφιμα και αρώματα μπορούν επίσης να προκαλέσουν κρίσεις άσθματος.

Τα έντονα συναισθήματα μπορεί να οδηγήσουν σε πολύ γρήγορη αναπνοή (υπεραερισμός), που μπορεί επίσης να προκαλέσει κρίση άσθματος.

Πηγές: ginasthma.org, cdc.gov