Ποιες είναι οι κύριες αιτίες θανάτου παγκοσμίως
Ο αριθμός των ανθρώπων που ζουν με διαταραχές του νευρικού συστήματος ή πεθαίνουν από αυτές έχει αυξηθεί δραματικά τις τελευταίες τρεις δεκαετίες, με το 43% του παγκόσμιου πληθυσμού – 3,4 δισεκατομμύρια άνθρωποι – να πλήττεται το 2021, σύμφωνα με νέα μελέτη.
Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι οι νευρολογικές παθήσεις, όπως το εγκεφαλικό επεισόδιο, η νόσος του Πάρκινσον και η άνοια, αποτελούν πλέον την κύρια αιτία ασθένειας παγκοσμίως, προκαλώντας 11,1 εκατομμύρια θανάτους το 2021.
Το συνολικό ποσό της αναπηρίας, της ασθένειας και του πρόωρου θανάτου (γνωστό ως έτη ζωής προσαρμοσμένα στην αναπηρία, DALYs) που προκαλούνται από νευρολογικές παθήσεις έχει αυξηθεί κατά 18% από το 1990.
Πάνω από το 80% των θανάτων από νευρολογικές παθήσεις καταγράφονται σε χώρες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος και η πρόσβαση στη θεραπεία ποικίλλει σε μεγάλο βαθμό. Για παράδειγμα, οι χώρες υψηλού εισοδήματος έχουν έως και 70 φορές περισσότερους νευρολόγους ανά 100.000 άτομα σε σχέση με τις χώρες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος.
«Η μελέτη αυτή θα πρέπει να αποτελέσει επείγουσα έκκληση για ανάληψη δράσης με στόχο την κλιμάκωση των στοχευμένων παρεμβάσεων, ώστε τα άτομα που ζουν με νευρολογικές παθήσεις να έχει πρόσβαση στην ποιοτική φροντίδα, θεραπεία και αποκατάσταση που χρειάζονται. Είναι πιο σημαντικό από ποτέ να διασφαλίσουμε ότι η υγεία του εγκεφάλου γίνεται καλύτερα κατανοητή, εκτιμάται και προστατεύεται, από την πρώιμη παιδική ηλικία έως τη μετέπειτα ζωή» δήλωσε ο Γενικός Γραμματέας του Παγκοσμίου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ) Τέντρος Αντανόμ Γκεμπρεγέσους.
Οι δέκα πιο συχνές νευρολογικές παθήσεις το 2021 ήταν το εγκεφαλικό επεισόδιο, η νεογνική εγκεφαλοπάθεια (εγκεφαλική βλάβη), η ημικρανία, η άνοια, η διαβητική νευροπάθεια (νευρική βλάβη), η μηνιγγίτιδα, η επιληψία, οι νευρολογικές επιπλοκές από πρόωρο τοκετό, η διαταραχή του φάσματος του αυτισμού και οι καρκίνοι του νευρικού συστήματος.
Συνολικά, οι νευρολογικές παθήσεις προκαλούν μεγαλύτερη αναπηρία και απώλεια υγείας στους άνδρες σε σχέση με τις γυναίκες. Ωστόσο, ορισμένες παθήσεις, όπως η ημικρανία ή η άνοια, πλήττουν δυσανάλογα τις γυναίκες.
Από το 1990, ο απόλυτος αριθμός των ατόμων που ζουν με νευρολογικές παθήσεις ή πεθαίνουν από αυτές έχει αυξηθεί, ενώ τα ποσοστά DALY με βάση την ηλικία έχουν μειωθεί. Αυτό σημαίνει ότι οι αυξήσεις στους απόλυτους αριθμούς οφείλονται κυρίως στη δημογραφική αλλαγή και στο ότι οι άνθρωποι ζουν περισσότερο.
Σύμφωνα με τη μελέτη, η διαβητική νευροπάθεια ήταν η ταχύτερα αυξανόμενη νευρολογική πάθηση. Ο αριθμός των ατόμων με διαβητική νευροπάθεια έχει υπερτριπλασιαστεί παγκοσμίως από το 1990, με αποτέλεσμα να φτάσει τις 206 εκατομμύρια περιπτώσεις το 2021. Η αύξηση αυτή συμβαδίζει με την παγκόσμια αύξηση των περιστατικών διαβήτη. Άλλες παθήσεις, όπως οι νευρολογικές επιπλοκές από COVID-19 (για παράδειγμα, η γνωστική εξασθένιση και το σύνδρομο Guillain-Barré), δεν υπήρχαν προηγουμένως και τώρα αντιστοιχούν σε πάνω από 23 εκατομμύρια περιπτώσεις.
Η νευρολογική επιβάρυνση και η κακή υγεία λόγω άλλων παθήσεων μειώθηκε κατά 25% ή περισσότερο από το 1990 ως αποτέλεσμα της βελτίωσης της πρόληψης (συμπεριλαμβανομένων των εμβολίων), της περίθαλψης και της έρευνας.
Η μελέτη εξέτασε επίσης 20 τροποποιήσιμους παράγοντες κινδύνου για δυνητικά προλήψιμες νευρολογικές παθήσεις όπως το εγκεφαλικό επεισόδιο, η άνοια και η ιδιοπαθής νοητική αναπηρία. Η εξάλειψη των βασικών παραγόντων κινδύνου – με σημαντικότερους την υψηλή συστολική αρτηριακή πίεση και την ατμοσφαιρική και οικιακή ρύπανση – θα μπορούσε να αποτρέψει έως και το 84% των περιστατικών αναπηρίας από εγκεφαλικό επεισόδιο.
Ομοίως, η πρόληψη της έκθεσης σε μόλυβδο θα μπορούσε να μειώσει το φορτίο της ιδιοπαθούς νοητικής αναπηρίας κατά 63,1% και η μείωση των υψηλών επιπέδων γλυκόζης πλάσματος νηστείας θα μπορούσε να μειώσει το φορτίο της άνοιας κατά 14,6%. Το κάπνισμα συνέβαλε σημαντικά στον κίνδυνο εγκεφαλικού επεισοδίου, άνοιας και σκλήρυνσης κατά πλάκας.
Τα ευρήματα δημοσιεύτηκαν στο επιστημονικό περιοδικό The Lancet Neurology.
