Πώς το στρες επιταχύνει τη γήρανση της όρασης

Οι επιστήμονες πιστεύουν ότι μπορούν να σχεδιαστούν νέες θεραπείες για ασθενείς με γλαύκωμα.

Η Dorota Skowronska‐Krawczyk, επίκουρη καθηγήτρια στα Τμήματα Φυσιολογίας & Βιοφυσικής και Οφθαλμολογίας και στο Κέντρο Έρευνας Μεταφραστικής Όρασης στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια και οι συνεργάτες της περιγράφουν τις μεταγραφικές και επιγενετικές αλλαγές που συμβαίνουν στη γήρανση του αμφιβληστροειδούς.

Οι ερευνητές δείχνουν πώς το στρες, όπως αυτό που προκαλεί η αύξηση της ενδοφθάλμιας πίεσης στο μάτι, προκαλεί επιγενετικές και μεταγραφικές αλλαγές στον ιστό του αμφιβληστροειδούς, με αποτέλεσμα να υφίσταται αλλαγές, παρόμοιες με αυτές που προκαλεί η γήρανση.

Δείχνουν επίσης πώς το παρατεταμένο στρες προκαλεί στο νεαρό αμφιβληστροειδή ιστό, χαρακτηριστικά επιταχυνόμενης γήρανσης, συμπεριλαμβανομένης της επιταχυνόμενης επιγενετικής ηλικίας.

Η γήρανση είναι μια καθολική διαδικασία που επηρεάζει όλα τα κύτταρα ενός οργανισμού. Για τα μάτια αποτελεί σημαντικό παράγοντα κινδύνου για μια ομάδα νευροπαθειών που ονομάζουμε γλαύκωμα. Λόγω της αύξησης του προσδόκιμου ζωής του πληθυσμού, ο αριθμός των ανθρώπων με γλαύκωμα, ηλικίας 40-80 ετών, αναμένεται να ξεπεράσει τα 110 εκατομμύρια το 2040.

«Η δουλειά μας υπογραμμίζει τη σημασία της έγκαιρης διάγνωσης και πρόληψης, καθώς και της ειδικής διαχείρισης ασθενειών που σχετίζονται με την ηλικία, συμπεριλαμβανομένου του γλαυκώματος», δήλωσε η Skowronska-Krawczyk. «Οι επιγενετικές αλλαγές που παρατηρήσαμε, υποδηλώνουν ότι οι αλλαγές στη χρωματίνη (βασικό συστατικό του πυρήνα των κυττάρων και ιδίως των χρωμοσωμάτων) γίνονται συσωρευτικά, μετά από παρατεταμένο στρες. Αυτό μας δίνει την ευκαιρία να προλάβουμε την απώλεια της όρασης, εάν και όταν η ασθένεια διαγνωστεί εγκαίρως».

Στους ανθρώπους, η ενδοφθάλμια πίεση έχει κιρκάδιο ρυθμό. Στα υγιή άτομα κυμαίνεται συνήθως στο εύρος 12-21 mmHg και τείνει να είναι υψηλότερη περίπου στα δύο τρίτα των ανθρώπων κατά τη διάρκεια της νύχτας. Λόγω των διακυμάνσεών της, μόνο μία μέτρηση είναι συχνά ανεπαρκής για να τεκμηριωθεί η πραγματική παθολογία και ο κίνδυνος εξέλιξης της νόσου σε ασθενείς με γλαύκωμα.

Οι μακροχρόνιες διακυμάνσεις της ενδοφθάλμιας πίεσης αποτελούν ισχυρό προγνωστικό παράγοντα για την εξέλιξη του γλαυκώματος.

Η νέα μελέτη υποδηλώνει ότι η σωρευτική επίδραση των διακυμάνσεων της ενδοφθάλμιας πίεσης είναι άμεσα υπεύθυνη για τη γήρανση του ιστού.

«Η εργασία μας δείχνει ότι ακόμη και η μέτρια αύξηση της υδροστατικής πίεσης οδηγεί σε απώλεια γαγγλιακών κυττάρων του αμφιβληστροειδούς και αντίστοιχες βλάβες της όρασης σε ηλικιωμένα ζώα», δήλωσε η Skowronska-Krawczyk. «Συνεχίζουμε να εργαζόμαστε για να κατανοήσουμε τον μηχανισμό των αλλαγών στη γήρανση, προκειμένου να βρούμε πιθανούς θεραπευτικούς στόχους. Δοκιμάζουμε επίσης διαφορετικές προσεγγίσεις για να αποτρέψουμε την επιταχυνόμενη διαδικασία γήρανσης που οφείλεται στο άγχος».

Οι ερευνητές έχουν τώρα ένα νέο εργαλείο για να εκτιμήσουν τον αντίκτυπο του στρες και της θεραπείας στη γήρανση του ιστού του αμφιβληστροειδούς.

«Εκτός από τον υπολογισμό της έκπτωσης της όρασης και ορισμένων δομικών αλλαγών λόγω άγχους και πιθανής θεραπείας, μπορούμε πλέον να μετρήσουμε την επιγενετική ηλικία του ιστού του αμφιβληστροειδούς και να τη χρησιμοποιήσουμε για να βρούμε τη βέλτιστη στρατηγική για την πρόληψη της απώλειας όρασης κατά τη γήρανση», δήλωσε η Skowronska-Krawczyk.

Η μελέτη δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό έντυπο Aging Cell.