Καρκίνος μαστού & εγκυμοσύνη: Πώς μπορεί να διατηρηθεί η γονιμότητα

Πρόκειται για μια γυναίκα που πριν τα 35 νόσησε από καρκίνο του μαστού και αναγκάστηκε να αφαιρέσει το ένα της στήθος, να υποβληθεί σε χημειοθεραπεία, ακτινοβολία και ορμονοθεραπεία για πέντε χρόνια, καταφέρνοντας τελικά να νικήσει τον καρκίνο. Σήμερα, η συγκεκριμένη κυρία είναι πλέον μητέρα και μάλιστα θηλάζει ένα υγιέστατο αγοράκι.

Η δεύτερη γυναίκα με ιστορικό καρκίνου μαστού έφερε πρόσφατα στον κόσμο το δεύτερο παιδί της με φυσιολογικό τοκετό. Η γυναίκα διαγνώστηκε με καρκίνο μαστού στα 33 και προχώρησε άμεσα σε λήψη ωοθηκικού ιστού μετά την αφαίρεση του μαστού και πριν τη χημειοθεραπεία, λόγω επιθυμίας για την απόκτηση παιδιών μετά το τέλος της θεραπείας. Ωστόσο, η γυναίκα αυτή έμεινε έγκυος χωρίς να χρειαστεί να χρησιμοποιηθεί ο ιστός, γέννησε με φυσιολογικό τοκετό και τα δυο της παιδιά με διαφορά τριών ετών, τα οποία μάλιστα θήλασε χωρίς πρόβλημα.

«Με βάση τις επιστημονικές εξελίξεις στην Ογκολογία και την αύξηση του προσδόκιμου επιβίωσης των γυναικών με καρκίνο η εγκυμοσύνη θεωρείται ασφαλής για αυτή την κατηγορία ασθενών, που έχουν τις κατάλληλες προϋποθέσεις. Είναι σημαντική η έγκαιρη λήψη μέτρων διατήρησης γονιμότητας με στόχο μια μελλοντική εγκυμοσύνη με μεθόδους που εφαρμόζονται μόνο σε εξειδικευμένα κέντρα που διαθέτουν την ανάλογη τεχνογνωσία. Η γυναίκα που έχει περάσει καρκίνο μαστού και θέλει να τεκνοποιήσει πρέπει να ζητήσει άμεσα τη γνώμη του ειδικού μόλις μάθει για τη διάγνωση, για να διατηρήσει τη γονιμότητά της ως παρακαταθήκη για το μέλλον» αναφέρει χαρακτηριστικά ο Δρ. Ιωάννης Ζερβομανωλάκης, Μαιευτήρας-Χειρουργός Γυναικολόγος, Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Βόννης.

Στην Ελλάδα περίπου 5.000 Ελληνίδες κάθε χρόνο προσβάλλονται από καρκίνο του μαστού ενώ 1 στις 5 βρίσκεται στην αναπαραγωγική ηλικία.

Παρόλο που μέχρι σήμερα υπήρχε μια τάση να αποτρέπονται οι γυναίκες που είχαν νοσήσει από καρκίνο να αποκτήσουν παιδί, επιστημονικές μελέτες που έχουν δημοσιευθεί την τελευταία πενταετία αποδεικνύουν ότι μια εγκυμοσύνη μετά από καρκίνο του μαστού μπορεί να είναι ασφαλής και χωρίς επιπτώσεις για την υγεία της γυναίκας. «Η υγεία της γυναίκας που έχει νοσήσει από καρκίνο του μαστού δεν επηρεάζεται από την κύηση. Αν μια γυναίκα εμφανίσει υποτροπή, αυτό θα συμβεί ανεξάρτητα από το αν έχει μείνει έγκυος ή όχι. Μάλιστα υπάρχει το healthy mother effect, δηλ. τα ποσοστά επιβίωσης των γυναικών φαίνεται να είναι μεγαλύτερα αν έχουν κυοφορήσει, προφανώς γιατί αυτές έχουν καλύτερη πρόγνωση και η μητρότητα έχει για αυτές μεγαλύτερη σημασία» επισημαίνει ο Δρ. Ιωάννης Ζερβομανωλάκης.

Η διατήρηση της γονιμότητας των νεαρών γυναικών με καρκίνο μαστού

Παρόλο που η συστηματική θεραπεία για τον καρκίνο του μαστού έχει συνέπειες για τη γονιμότητα, υπάρχουν σήμερα εξειδικευμένες θεραπείες που μπορούν να συμβάλλουν στη διατήρηση της γονιμότητας των νεαρών γυναικών με καρκίνο μαστού.

Χρήση GnRH Αναλόγων

Πρόκειται για τη λήψη μιας ένεσης κάθε τέσσερις εβδομάδες κατά τη διάρκεια της θεραπείας, η οποία δρα προστατευτικά για τις ωοθήκες. Η χρήση GnRH Aναλόγων κατά τη διάρκεια της θεραπείας αποσκοπεί στην καταστολή της υπόφυσης και κατ’ επέκταση στην απουσία ανάπτυξης των πρωτογενών ωοθυλακίων, με αποτέλεσμα τα πρωτογενή ωοθυλάκια να μην εκτίθενται στην τοξικότητα της θεραπείας. Ωστόσο, η αποκλειστική χρήση GnRH Αναλόγων δεν αποτελεί εγγύηση διατήρησης γονιμότητας και πρέπει να χρησιμοποιείται συμπληρωματικά με τις μεθόδους που αναφέρονται παρακάτω.

Διέγερση με ορμόνες και ταυτόχρονη χρήση αναστολέων αρωματάσης

Σε γυναίκες με καρκίνο μαστού που επιθυμούν να προχωρήσουν σε κατάψυξη ωαρίων, η προετοιμασία με ορμόνες γίνεται με τέτοιο τρόπο, ώστε τα επίπεδα των ορμονών να παραμένουν χαμηλά σε όλη τη διάρκεια της προετοιμασίας.

Αυτό επιτυγχάνεται με την ταυτόχρονη λήψη ειδικών φαρμάκων, των αναστολέων αρωματάσης. Η διέγερση σε ασθενείς με ορμονοεξαρτώμενο καρκίνο, όπως ο καρκίνος του μαστού, που εμφανίζει θετικούς υποδοχείς σε 50% των νεαρών ασθενών αποτελεί πάντα ενδιαφέρον πεδίο συζήτησης μεταξύ των θεραπόντων ιατρών. Θεωρητικά είναι πιθανή μια επιτάχυνση της ανάπτυξης του όγκου κάτω από την επίδραση της ορμονικής διέγερσης, με αποτέλεσμα την αυξημένη πιθανότητα εμφάνισης υπολειμματικής νόσου. Κατά της θεωρίας αυτής μπορεί να ειπωθεί ότι οι νεαρές γυναίκες εμφανίζουν έτσι κι αλλιώς μια αύξηση των οιστρογόνων κατά τη διάρκεια της εμμήνου ρύσεως χωρίς προηγούμενη ορμονική διέγερση. Είναι εξαιρετικά απίθανο να προκληθεί μια επιτάχυνση της ανάπτυξης του όγκου μετά από τόσο βραχύ διάστημα διέγερσης. Επιπλέον, γυναίκες που έμειναν έγκυες μετά από καρκίνο του μαστού δεν εμφανίζουν αυξημένο κίνδυνο επανεμφάνισης του καρκίνου. Έτσι, σήμερα υποστηρίζεται η δυνατότητα διατήρησης μιας χαμηλής στάθμης οιστρογόνων κατά τη διάρκεια της διέγερσης, π.χ. σε καρκίνο μαστού με θετικούς ορμονικούς υποδοχείς, μέσω της ταυτόχρονης λήψης αναστολέων αρωματάσης. Η τεχνική αυτή θεωρείται η πλέον ασφαλής.

Κατάψυξη ωαρίων και εμβρύων

Η κατάψυξη ωαρίων και εμβρύων πριν την έναρξη της χημειοθεραπείας αποτελεί την πιο διαδεδομένη μέθοδο διατήρησης γονιμότητας, εφόσον υπάρχει ο διαθέσιμος χρόνος των περίπου δύο εβδομάδων πριν την έναρξη της θεραπείας. Η μέθοδος υαλοποίησης των αγονιμοποίητων ωαρίων υπόσχεται ακόμη μεγαλύτερα ποσοστά επιβίωσης, ιδιαίτερα μετά την ανάπτυξη ειδικών άσηπτων τεχνικών κατάψυξης. Επιπλέον, η κατάψυξη των εμβρύων που αναπτύσσονται μετά τη γονιμοποίηση έχει το πλεονέκτημα της σχετικά υψηλής πιθανότητας κύησης. Η συνολική πιθανότητα κύησης μετά από εμβρυομεταφορά όλων των εμβρύων μετά από μια ωοληψία υπερβαίνει το 50%, εφόσον η ηλικία της γυναίκας είναι κάτω των 35 τη στιγμή της ωοληψίας.

Λαπαροσκόπηση και κατάψυξη ιστών ωοθήκης για επαναμεταμόσχευση μετά το τέλος της θεραπείας

Η λήψη ωοθηκικού ιστού για κατάψυξη πριν τη χημειοθεραπεία είναι η διαθέσιμη επιλογή, εφόσον δεν υπάρχει αρκετός χρόνος μέχρι την έναρξη της θεραπείας. Η λαπαροσκόπηση και κατάψυξη ιστών ωοθήκης για επαναμεταμόσχευση μετά το τέλος της θεραπείας εφαρμόζεται με επιτυχία από το 2004.

Μετά από συνεννόηση με τους θεράποντες ογκολόγους για τη δυνατότητα υποβολής της ασθενούς στη λαπαροσκοπική επέμβαση, πραγματοποιείται ο ορμονικός έλεγχος και η γυναικολογική και υπερηχολογική εξέταση της ασθενούς. Στη συνέχεια προγραμματίζεται η αφαίρεση του 50% του ιστού της μιας ωοθήκης μέρος του οποίου καταψύχεται σύμφωνα με το αργό πρωτόκολλο κατάψυξης (πρωτόκολλο slow-freezing). Μετά την ολοκλήρωση της θεραπείας, σε περίπτωση επιθυμίας για απόκτηση παιδιών και εφόσον έχουν προηγηθεί τουλάχιστον δύο χρόνια ελεύθερα νόσου, τοποθετείται ο ωοθηκικός ιστός με ορθότοπη επαναμεταμόσχευση, είτε στην επιφάνεια της ωοθήκης ή σε μια περιτοναϊκή θήκη που δημιουργείται για το σκοπό αυτό. Με τη μέθοδο αυτή έχουν ήδη επιτευχθεί 84 τοκετοί μετά από 309 επαναμεταμοσχεύσεις ως τον Αύγουστο του 2017 χωρίς να έχει υπάρξει σε καμία ασθενή υποτροπή του καρκίνου.

Διαβάστε ακόμη:

Καρκίνος μαστού: Ακόμη και οι μικροί όγκοι μπορεί να είναι επιθετικοί

Εξωσωματική: Η καθυστέρηση της εμβρυομεταφοράς αυξάνει την επιτυχία

Καρκίνος μαστού: Νέο παράγοντα κινδύνου ανακάλυψαν Αμερικανοί επιστήμονες

Μαστογραφία: Σε ποια ηλικία πρέπει να ξεκινάει και γιατί

Καρκίνος μαστού: Ο «προστατευτικός» ρόλος της υψηλής χοληστερόλης