Πότε οι κύστεις των ωοθηκών επηρεάζουν την γονιμότητα

Η απάντηση είναι ότι εξαρτάται από τον τύπο της κύστης. Υπάρχουν διαφορετικές μορφές κύστεων, και οι πιο συνηθισμένες είναι εκείνες που εντοπίζονται τυχαία μετά από έναν υπερηχογραφικό έλεγχο, χωρίς να έχουν προκαλέσει ενοχλήσεις ή συμπτώματα.

Ο Δρ Ιωάννης Π. Βασιλόπουλος, Ιατρός Αναπαραγωγής, Μαιευτήρας – Χειρουργός – Γυναικολόγος, Μέλος του Δ.Σ. του Institute of Life στο ΙΑΣΩ, εξηγεί τους διαφορετικούς τύπους κύστεων ωοθηκών, πώς μπορεί να επηρεάσουν τη γονιμότητα και ποιες θεραπευτικές επιλογές υπάρχουν για την διατήρηση της αναπαραγωγικής λειτουργίας.

Τι είναι οι κύστεις των ωοθηκών;

Οι κύστεις ωοθηκών είναι σάκοι που έχουν συνήθως υγρό και βρίσκονται πάνω ή μέσα στις ωοθήκες μιας γυναίκας. Οι κύστεις μπορούν να αναπτυχθούν σε οποιαδήποτε ηλικία, αλλά είναι πιο συχνές κατά τη διάρκεια των αναπαραγωγικών ετών. Αν και οι περισσότερες κύστεις ωοθηκών είναι αβλαβείς και συχνά υποχωρούν από μόνες τους, υπάρχουν κάποιες μορφές που απαιτούν περαιτέρω διερεύνηση και ιατρική αντιμετώππιση, είτε με φαρμακευτική αγωγή, είτε χειρουργικά.

Κύστεις ωοθηκών και γονιμότητα

Η γονιμότητα δεν επηρεάζεται από όλες τις μορφές κύστεων, αλλά θα πρέπει η γυναίκα να γνωρίζει τον τύπο της κύστης και αν υπάρχει περίπτωση να επηρεαστεί η αναπαραγωγική της ικανότητα.

1. Λειτουργικές Κύστεις

Οι λειτουργικές κύστεις είναι η πιο συχνή μορφή κύστης ωοθηκών που σχετίζεται με τον εμμηνορροϊκό κύκλο μιας γυναίκας. Υπάρχουν δύο τύποι λειτουργικών κύστεων: οι ωοθυλακικές κύστεις και οι κύστεις του ωχρού σωματίου.

• Οι ωοθυλακικές κύστεις σχηματίζονται όταν ένα ωοθυλάκιο στην ωοθήκη δεν απελευθερώνει το ωάριο του κατά τη διάρκεια της ωορρηξίας. Αντίθετα, το ωοθυλάκιο συνεχίζει να μεγαλώνει σε κύστη.
• Οι κύστεις του ωχρού σωματίου σχηματίζονται μετά την απελευθέρωση του ωαρίου και το άδειο ωοθυλάκιο το οποίο ονομάζεται ωχρό σωμάτιο, αρχίζει να παράγει ορμόνες. Μερικές φορές, το ωχρό σωμάτιο γεμίζει με υγρό και μετατρέπεται σε κύστη.

Και οι δύο τύποι λειτουργικών κύστεων συνήθως υποχωρούν από μόνες τους και δεν επηρεάζουν τη γονιμότητα. Μάλιστα, αυτές οι κύστεις δείχνουν ότι οι ωοθήκες λειτουργούν όπως θα έπρεπε για να υποστηρίξουν τη διαδικασία της ωορρηξίας.

Η γονιμότητα μπορεί να επηρεαστεί, μόνο αν αυτές οι κύστεις μεγαλώσουν πολύ.

2. Ενδομητριώματα

Τα ενδομητριώματα είναι κύστεις που προκαλούνται από την ενδομητρίωση. Η ενδομητρίωση είναι μια κατάσταση όπου ιστός παρόμοιος με την επένδυση της μήτρας αναπτύσσεται σε σημεία, έξω από την μήτρα, όπως στις ωοθήκες. Αυτές οι κύστεις μπορεί να βλάψουν τις ωοθήκες και κατ' επέκταση να επηρεάσουν την γονιμότητα.

Οι γυναίκες με ενδομητρίωση μπορεί να δυσκολεύονται περισσότερο να συλλάβουν επειδή τα ενδομητριώματα μπορεί να δημιουργήσουν συμφύσεις, να μπλοκάρουν τις σάλπιγγες και να παρεμποδίσουν την απελευθέρωση ωαρίων και τη γονιμοποίηση. Η ενδομητρίωση συνδέεται συχνά με τη στειρότητα, αλλά οι θεραπευτικές επιλογές όπως η χειρουργική επέμβαση ή οι μέθοδοι υποβοηθούμενης αναπαραγωγής μπορούν να βελτιώσουν τις πιθανότητες εγκυμοσύνης.

3. Σύνδρομο Πολυκυστικών Ωοθηκών (PCOS)

Παρά το όνομά του, το Σύνδρομο Πολυκυστικών Ωοθηκών (PCOS) δεν περιλαμβάνει τυπικές κύστεις ωοθηκών. Αντίθετα, οι γυναίκες με το Σύνδρομο αυτό, αναπτύσσουν πολυάριθμα μικρά, ανώριμα ωοθυλάκια που μοιάζουν με κύστεις. Το PCOS είναι μια ορμονική διαταραχή που επηρεάζει την ωορρηξία και μπορεί να οδηγήσει σε υπογονιμότητα.

Οι γυναίκες με PCOS μπορεί να εμφανίσουν ακανόνιστους εμμηνορροϊκούς κύκλους, υψηλά επίπεδα ανδρικών ορμονών (ανδρογόνων) και δυσκολία στην ωορρηξία. Εξαιτίας αυτών των παραγόντων, το PCOS μπορεί να κάνει πιο δύσκολη τη σύλληψη. Ωστόσο, θεραπείες όπως αλλαγές στον τρόπο ζωής, φάρμακα για την τόνωση της ωορρηξίας και θεραπείες γονιμότητας όπως η εξωσωματική γονιμοποίηση (IVF) μπορούν να βοηθήσουν τις γυναίκες με PCOS να επιτύχουν εγκυμοσύνη.

4. Κυσταδενώματα

Τα κυσταδενώματα είναι καλοήθεις (μη καρκινικές) κύστεις που σχηματίζονται στην επιφάνεια των ωοθηκών. Συνήθως δεν ευθύνονται για υπογονιμότητα, αλλά εάν μεγαλώσουν πολύ και εάν αφεθούν χωρίς θεραπεία, απαιτείται χειρουργική επέμβαση για την αφαίρεσή τους. Σε ορισμένες περιπτώσεις, τα μεγάλα κυσταδενώματα μπορεί να οδηγήσουν στην αφαίρεση μέρους ή ολόκληρης της ωοθήκης, γεγονός που μπορεί να επηρεάσει τη σύλληψη με φυσικό τρόπο.

Εάν τα κυσταδενώματα διαγνωστούν έγκαιρα και αντιμετωπιστούν πριν γίνουν πολύ μεγάλα, μειώνεται κατά πολύ η επίδρασή τους στη γονιμότητα.

5. Δερμοειδείς Κύστεις

Οι δερμοειδείς κύστεις είναι ασυνήθιστες και περιέχουν διαφορετικούς τύπους ιστών του οργανισμού, όπως τρίχες, δέρμα και δόντια. Αυτές οι κύστεις υπάρχουν συνήθως από την εμβρυική ζωή και τη γέννηση αλλά αναπτύσσονται αργά με την πάροδο του χρόνου. Οι δερμοειδείς κύστεις συνήθως δεν επηρεάζουν άμεσα τη γονιμότητα, αλλά αν είναι μεγάλες μπορεί να πρέπει να αφαιρεθούν με χειρουργική επέμβαση, ειδικά αν προκαλούν πόνο ή άλλες ενοχλήσεις.

Επιπρόσθετα, αν μία δερμοειδής κύστη μεγαλώνει και χρειαστεί χειρουργική επέμβαση στην ωοθήκη, τότε μπορεί να επηρεαστεί η γονιμότητα. Ωστόσο, αυτές οι περιπτώσεις είναι σπάνιες.

6. Κακοήθεις κύστεις

Ο καρκίνος των ωοθηκών μπορεί να εμφανιστεί αρχικά με τη μορφή μιας κύστης. Αυτή η μορφή καρκίνου επηρεάζει πιο πολύ τις γυναίκες μεγαλύτερης ηλικίας. Ο συχνός γυναικολογικός έλεγχος και η επίσκεψη στον γιατρό με την εμφάνιση ξαφνικών αλλαγών, συμβάλλουν στην έγκαιρη διάγνωσή του.

Αντιμετώπιση των κύστεων ωοθηκών

Η αντιμετώπιση των κύστεων ωοθηκών είναι ανάλογη με τον τύπο της κύστης, το μέγεθος και τα τυχόν συμπτώματα.

Οι διαθέσιμες επιλογές, όταν οι κύστεις πρέπει να αντιμετωπιστούν και δεν υποχωρούν από μόνες τους, είναι η φαρμακευτική θεραπεία με τη χορήγηση αντισυλληπτικών ή ορμονών ή η αφαίρεση τους με λαπαροσκοπική χειρουργική.

Γονιμότητα

Αν μία γυναίκα έχει εμφανίσει πρόβλημα γονιμότητας εξαιτίας των κύστεων ωοθηκών, η υποβοηθούμενη αναραγωγή είναι μία ασφαλής επιλογή. Με την εξωσωματική γονιμοποίηση ανακτώνται ωάρια από τις ωοθήκες, γονιμοποιούνται στο εργαστήριο με το σπέρμα του συντρόφου και τα έμβρυα που αναπτύσσονται, μεταφέρονται στη μήτρα.

Ο Δρ Ιωάννης Βασιλόπουλος συμβουλεύει τις γυναίκες να ακολουθούν το πρόγραμμα των γυναικολογικών ελέγχων και αν αισθανθούν ενοχλήσεις, συμπτώματα ή διαπιστώσουν ξαφνικές αλλαγές στην περίοδο, να απευθύνονται άμεσα στον γυναικολόγο τους, διότι η έγκαιρη παρέμβαση είναι πολλές φορές η πιο καλή θεραπεία.