Ενδοσκοπική Κάψουλα: Η μοναδική μη επεμβατική μέθοδος απεικόνισης και διερεύνησης του λεπτού εντέρου

Γράφει ο Ηλίας Σκοτινιώτης, Γαστρεντερολόγος, Γαστρεντερολογικό Τμήμα ΥΓΕΙΑ

Συγκαταλέγεται στις νεότερες απεικονιστικές τεχνικές, έχοντας λάβει έγκριση από τον F.D.A. (Οργανισμός Ελέγχου Φαρμάκων και Τροφίμων των ΗΠΑ) τον Αύγουστο του 2001. Με τη χρήση της ενδοσκοπικής κάψουλας, έχει βελτιωθεί σημαντικά η δυνατότητα διάγνωσης παθήσεων του λεπτού εντέρου.

Η εντεροσκόπηση με την ασύρματη κάψουλα (video capsule endoscopy, VCE) είναι ένα από τα πιο εντυπωσιακά τεχνολογικά επιτεύγματα στον τομέα του διαγνωστικού ελέγχου του λεπτού εντέρου, ένα ανατομικό κομμάτι δύσκολα προσεγγίσιμο στην ενδοσκόπηση. Με τη βοήθεια της ασύρματης κάψουλας, δίνεται η δυνατότητα να ληφθούν εικόνες με μεγέθυνση έως 1:8, η οποία είναι υψηλότερη της κοινής ενδοσκόπησης. Ωστόσο, με τη μέθοδο αυτή δεν παρέχεται η δυνατότητα λήψης βιοψίας ή κάποιας θεραπευτικής προσέγγισης.

Τι είναι η ενδοσκοπική κάψουλα;

Το σύστημα αποτελείται από ασύρματη πλαστική κάψουλα, μίας χρήσης, με διαστάσεις 11x26 mm και βάρος 3,7 gr, και μπαταρία που διαρκεί οχτώ έως δώδεκα ώρες. Ο ασθενής καταπίνει την κάψουλα και η προώθησή της επιτυγχάνεται αυτόματα, δηλαδή με τον φυσικό εντερικό περισταλτισμό. Αποβάλλεται από το έντερο διά της φυσικής οδού, ενώ κατά τη δίοδό της καταγράφει δύο εικόνες ανά δευτερόλεπτο. Η κάψουλα διαθέτει σύστημα ψηφιακής καταγραφής, με οχτώ αισθητήρες που επικολλώνται στην κοιλιακή χώρα του ασθενούς και μια ειδικά σχεδιασμένη ζώνη, που φέρει θήκες για τη συσκευή καταγραφής. Οι εικόνες στέλνονται ασύρματα σε ηλεκτρονικό υπολογιστή με ειδικό λογισμικό για την ανάλυση και επεξεργασία των δεδομένων. Με τον τρόπο αυτό, απεικονίζεται όλη η έκταση του λεπτού εντέρου και διαγιγνώσκονται πιθανές εστίες κρυφής αιμορραγίας.

Προετοιμασία

Η διαδικασία πραγματοποιείται σε νοσηλευόμενους ή και εξωτερικούς ασθενείς. Ο εξεταζόμενος πρέπει να είναι νηστικός για οχτώ έως δώδεκα ώρες και να μην έχει λάβει κανένα φάρμακο τις τελευταίες δύο ώρες. Την προηγούμενη ημέρα της εξέτασης, χορηγούνται στον ασθενή καθαρτικά φάρμακα. Η εξέταση δεν περιλαμβάνει μέθη ή κάποια μορφή καταστολής. Η κάψουλα καταπίνεται με ένα ποτήρι νερό, επιτρέπεται η λήψη υγρών μετά από δύο ώρες, ενώ φαγητό και φάρμακα μετά από τέσσερις ώρες. Ο εξεταζόμενος πρέπει να παραμείνει μακριά από οποιαδήποτε πηγή ηλεκτρομαγνητικού πεδίου. Η διάρκεια της εξέτασης είναι περίπου εννέα ώρες. Στο διάστημα αυτό, ο εξεταζόμενος ακολουθεί το καθημερινό του πρόγραμμα και δεν χρειάζεται να παραμείνει στο νοσοκομείο. Η κάψουλα αναμένεται να αποβληθεί με τα κόπρανα σε μία έως τρείς ημέρες.

Ενδείξεις Απόλυτες:

- Απώλεια αίματος από το γαστρεντερικό σωλήνα αδιευκρίνιστης αιτιολογίας. Αυτό σημαίνει ότι έχει προηγηθεί ενδοσκοπική διερεύνηση του άνω πεπτικού (οισοφάγος, στομάχι, δωδεκαδάκτυλο) και του παχέος εντέρου, χωρίς να αναδειχθεί εστία αιμορραγίας.

- Νόσος Crohn (διάγνωση, εκτίμηση έκτασης και βαρύτητας).

- Εντεροπάθεια και έλκη από μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα.

- Όγκοι του λεπτού εντέρου.

Σχετικές:

- Κοιλιοκάκη (διάγνωση, επιπλοκές).

- Διάγνωση απόρριψης μετά από μεταμόσχευση λεπτού εντέρου.

- Διάγνωση GVHD μετά από μεταμόσχευση μυελού των οστών.

- Σύνδρομα πολυποδίασης (οικογενής αδενωματώδης πολυποδίαση, Peutz-Jeghers, οικογενής νεανική πολυποδίαση).

- Σύνδρομο Lynch

Αντενδείξεις Απόλυτες:

- Ύπαρξη στενώσεων στο γαστρεντερικό σωλήνα λόγω κινδύνου παγίδευσης και συνακόλουθης ανάγκης για χειρουργική αφαίρεση.

- Κύηση.

Σχετικές:

= Βηματοδότης ή απινιδωτής.

- Διαταραχές γαστρεντερικής κινητικότητας.

- Εκκόλπωμα Zenker στον υποφάρυγγα (λόγω της αδυναμίας του ασθενούς να καταπιεί την κάψουλα, αλλά υπάρχει δυνατότητα ενδοσκοπικής τοποθέτησης της κάψουλας στο δωδεκαδάκτυλο).

Ποιες είναι οι επιπλοκές;

Σε ποσοστό 15-20% η λειτουργία της κάψουλας σταματά πριν από την είσοδο στο τυφλό, λόγω εξάντλησης των ενεργειακών αποθεμάτων της μπαταρίας, αφήνοντας ημιτελή την επισκόπηση του λεπτού εντέρου. Ο εγκλωβισμός της κάψουλας σε στενωμένη περιοχή του εντερικού αυλού για πάνω από δύο εβδομάδες μπορεί να συμβεί σε ύπαρξη συμφύσεων, στενώσεις σε νόσο Crohn, σε μετακτινική εντερίτιδα, σε εντεροπάθεια από μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη ή σε νεοπλάσματα. Παρότι η παραμονή της κάψουλας κεντρικότερα μιας στένωσης δεν προκαλεί πλήρη απόφραξη, και άρα δεν υπάρχει θορυβώδης συμπτωματολογία, η αφαίρεσή της μπορεί να απαιτήσει χειρουργική επέμβαση. Συνεπώς, σε υποψία παρουσίας εντερικών στενώσεων κρίνεται αναγκαίος ο ακτινολογικός έλεγχος πριν τη χρήση της ενδοσκοπικής κάψουλας. Εναλλακτικά χρησιμοποιείται η κάψουλα ελέγχου της βατότητας του εντέρου.

Στο Γαστρεντερολογικό Τμήμα του ΥΓΕΙΑ, παρέχεται ολοκληρωμένη διάγνωση και ενδοσκοπική θεραπεία των νοσημάτων του πεπτικού συστήματος (οισοφάγος, στόμαχος, έντερο λεπτό και παχύ, ήπαρ, χοληφόρα και πάγκρεας) σε νοσηλευόμενους του Νοσοκομείου και εξωτερικούς ασθενείς.