Λοιμώδης μονοπυρήνωση: Η νόσος που μεταδίδεται από τα φιλιά

Η λοιμώδης μονοπυρήνωση είναι μία ιογενής λοίμωξη που οφείλεται στον ιό Epstein – Barr (EBV), ο οποίος έλαβε το όνομα του από τους ερευνητές που τον ανακάλυψαν στα μέσα της δεκαετίας του ’60.

Η ταυτότητα του ιού που προκαλεί τη λοιμώδη μονοπυρήνωση

Ο ιός αυτός ανήκει στην οικογένεια των ερπητοϊών και εκτός της λοιμώδους μονοπυρήνωσης φαίνεται ότι συμμετέχει στην παθογένεια δύο σπάνιων μορφών κακοήθειας, του λεμφώματος Burkitt και του καρκίνου του ρινοφάρυγγα. Ο EBV είναι από τους συχνότερους ιούς και υπολογίζεται ότι στις ΗΠΑ 50% των παιδιών ηλικίας έως 5 ετών και 95% των ενηλίκων έως 40 ετών έχουν προσβληθεί από αυτόν. Ο ιός προσβάλλει όλες τις ηλικίες αλλά συχνότερα νοσούν άτομα ηλικίας 10-35 ετών και ειδικότερα οι έφηβοι. Εμφανίζεται ως μικροεπιδημίες ή ατομικά περιστατικά και πιστεύεται ότι μεταδίδεται με το σίελο. Ο χρόνος επώασης είναι συνήθως 7-14 ημέρες για τις μικρότερες ηλικίες και μπορεί να φτάσει τις 30-50 ημέρες για τους ενήλικες. Εάν η νόσος διαρκέσει περισσότερο από 6 μήνες τότε μιλάμε για χρόνια λοίμωξη από EBV. Λέγεται, χωρίς να έχει αποδειχθεί, ότι ο ιός αυτός μπορεί να είναι το αίτιο του συνδρόμου χρόνιας κόπωσης.

Η νόσος μεταδίδεται με τις εκκρίσεις του στόματος και του φάρυγγα (σίελος) ατόμου που φέρει τον ιό. Έτσι, το φίλημα και πρακτικές όπως η χρησιμοποίηση κοινών ποτηριών, μαχαιροπήρουνων και οδοντόβουρτσας μπορεί να μεταδώσουν τον ιό.

Η εξέλιξη της λοιμώδους μονοπυρήνωσης

Η νόσος εξελίσσεται αργά με συνήθως ήπια συμπτωματολογία ώστε να μην μπορεί κανείς εύκολα να την ξεχωρίσει από ένα κοινό κρυολόγημα ή γρίπη. Με την πρόοδο της νόσου μπορεί να εμφανιστούν: πονόλαιμος (κυνάγχη) που δεν παρέρχεται παρά τη λήψη αντιβίωσης, διόγκωση λεμφαδένων (τραχηλικοί, μασχαλιαίοι, βουβωνικοί), καθημερινός πυρετός που επιμένει, έντονη κόπωση και κακουχία. Αν και στη μεγάλη πλειοψηφία των περιπτώσεων τα συμπτώματα της νόσου δεν είναι βαριά, σε μερικά άτομα μπορεί να υπάρχει: έντονη κυνάγχη με μαζική διόγκωση των αμυγδαλών και των τραχηλικών λεμφαδένων (σε σημείο αδυναμίας λήψης τροφής ή και ακόμα πρόκλησης δύσπνοιας), υψηλός πυρετός (πάνω από 39oC), εξάνθημα κορμού αλλά και σπανιότερα προσβολή κεντρικού νευρικού συστήματος (άλγος οφθαλμών, φωτοφοβία, αυχενική δυσκαμψία και σύγχυση), ήπατος (ηπατίτιδα), σπληνός (διόγκωση του οργάνου) και εμφάνιση αιμολυτικής αναιμίας.

Η υποχώρηση της λοιμώδους μονοπυρήνωσης

Αν και τα συμπτώματα της λοιμώδους μονοπυρήνωσης συνήθως υποχωρούν μετά από λίγες εβδομάδες, ο ιός, όπως και οι περισσότεροι ερπητοϊοί, παραμένει σε “ύπνωση” στα κύτταρα του φάρυγγα, του αίματος αλλά και του ανοσοποιητικού συστήματος για το υπόλοιπο της ζωής του ατόμου. Κατά περιόδους ενεργοποιείται και βρίσκεται στο σίελο των ατόμων αυτών χωρίς να προκαλεί συγκεκριμένη συμπτωματολογία. Η κλινική σημασία της δια βίου παραμονής του ιού αυτού καθώς και των «σιωπηλών» ενεργοποιήσεων του, δεν είναι γνωστή, εκτός ίσως της πιθανής συσχέτισης των φαινομένων αυτών με την αποδεδειγμένη συμμετοχή του EBV στη διαδικασία γένεσης συγκεκριμένων νεοπλασιών.

Η διάγνωση της λοιμώδους μονοπυρήνωσης

Η διάγνωση τίθεται με βάση την κλινική συμπτωματολογία, την ηλικία του ασθενή και τη φυσική εξέταση. Ο εργαστηριακός έλεγχος γίνεται για να επιβεβαιωθούν οι αρχικές υποψίες και συχνά ευρήματα του είναι: αύξηση των λευκών αιμοσφαιρίων με υπεροχή των λεμφοκυττάρων (πολλά «διεγερμένα» λεμφοκύτταρα), θετικό Monotest, διαταραχή της ηπατικής βιοχημείας και η ύπαρξη ειδικών αντισωμάτων έναντι του EBV.

Η θεραπεία της λοιμώδους μονοπυρήνωσης

Ειδική θεραπεία για τη λοιμώδη μονοπυρήνωση δεν υπάρχει. Η νόσος είναι καλοήθης και υποχωρεί από μόνη της. Αντιβίωση δεν συνιστάται μιας και τα αντιβιοτικά δεν δρουν στους ιούς. Στις σπάνιες περιπτώσεις βαρύτατης συμπτωματολογίας ή επιπλοκών, μπορεί να χορηγηθεί κορτιζόνη για μικρό διάστημα. Εάν συνυπάρχει σπληνομεγαλία τότε συνιστάται ο ασθενής να αποφεύγει την έντονη καταπόνηση και άσκηση που θα μπορούσε να οδηγήσει σε ρήξη του οργάνου, έως την πλήρη ανάρρωση του.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1. ''Epstein-Barr Virus (Infectious Mononucleosis)" in Mandell, Douglas, and Bennett's:"Principles and Practice of Infectious Diseases", 6th edition, Elsevier, 2005
2. ''Epsetein-Barr virus infectious mononucleosis". Am Fam Physician, 2004
3. ''Epstein-Barr virus recent advances". Lancet Infect Dis, 200

Νικόλαος Τσόγκας
Παθολόγος-Λοιμωξιολόγος
Επιστημονικός Συνεργάτης Ομίλου ΙΑΣΩ