Τι είναι η στένωση της μιτροειδούς και πότε ξεκινούν τα προβλήματα

Αιτία της στένωσης της μιτροειδούς είναι ο ρευματικός πυρετός από στρεπτοκοκκικήλοίμωξη, ο οποίος προσβάλλει παιδιά ηλικίας 5-15 ετών, με εμφάνιση αρθροπάθειαςστον αγκώνα, στο γόνατο και αλλού. Ήταν πολύ συχνή ηπάθηση του κολλαγόνου στη χώρα μας και ηοποία με ανοσοβιολογικούς μηχανισμούς προκαλεί φλεγμονή σε διάφορα όργανα, μεταξύ των οποίων και στην καρδιά, ιδιαίτεραστις βαλβίδες.

Ευτυχώς μετά την ανακάλυψη της πενικιλίνης και τηναποτελεσματική θεραπεία φαρυγγίτιδος και σχετικών λοιμώξεων από αιμολυτικόστρεπτόκοκκο της ομάδος Α, υποχώρησε πολύ ο ρευματικός πυρετός. Έτσι, μετά το 1970,άρχισαν να αραιώνουν και οι ρευματικές βαλβιδοπάθειες, όπως η στένωσητης μιτροειδούς και φθάσαμε σήμερα να συναντάμε την πάθηση σπανιότερα,συνηθέστερα σε

μετανάστες.

Η προσβολή της μιτροειδούς από οξεία ρευματική αρθροπάθειαείναι σιωπηρή στα παιδιά και εξελίσσεται επί μακρά σειρά 15-20 ετών ήπερισσότερο για να αποτελέσει πρόβλημα στον ασθενή. Κατά τη δεύτερη-τέταρτηδεκαετία της παθήσεως η στένωση της βαλβίδος γίνεται μεγαλύτερη μεπάχυνση των γλωχίνων, πρόσθιας και οπίσθιας, συγκόλληση αυτών και συγκεκριμένα τηςοπίσθιας προς την πρόσθια, καθώς επίσης συγκόλληση και των χορδών τους.

Κατά τη διαστολή της καρδιάς, ενώ θα έπρεπε το στόμιο της μιτροειδούς ναείναι ανοιχτό με φυσιολογική επιφάνεια 4 τετ. εκ. ή περισσότερο και έτσι ναπερνάει εύκολα το αίμα από τον αριστερό κόλπο να γεμίσει την αριστερή κοιλία,τώρα, σε στένωση της μιτροειδούς, το στόμιο γίνεται μικρότερο, 2 ή και κάτωαπό 1 τετ. εκ., οπότε δημιουργείται πρόβλημα μεγάλο. Τότε υπάρχει στάση αίματοςστον αριστερό κόλπο, ο οποίος διογκώνεται πολύ και αυτή η λίμνασημεταφέρεται ολονέν διά των πνευμονικών φλεβών προς τους πνεύμονες, όπου συμβαίνεισυμφόρηση με

επιβράδυνση της κυκλοφορίας και βαθμιαία αύξηση της πίεσηςστην πνευμονική αρτηρία. Στις σοβαρές αυτές καταστάσεις πνευμονικήςυπέρτασης η δεξιά κοιλία εμφανίζει διόγκωση-υπερτροφία. Πάσχει, λοιπόν, και η δεξιάκοιλία, επηρεάζεται προς τα πίσω ο δεξιός κόλπος από αυξημένη πίεση, επειδή δενπροχωράει ελεύθερα το αίμα. Το ίδιο συμβαίνει πιο ψηλά στο λαιμό, στιςσφαγίτιδες φλέβες,

οι οποίες φαίνονται διογκωμένες, το ίδιο και προς τα κάτω,την κάτω κοίλη φλέβα και το ήπαρ, επίσης λιμνάζει εκεί το αίμα και το συκώτιείναι διογκωμένο.

Μάλιστα παρατηρείται και το πολύ εντυπωσιακό εύρημα πουοφείλεται στη δυσκολία που έχει η δεξιά κοιλία: καθώς συστέλλεται, αντί τοαίμα να

προχωρήσει προς τους πνεύμονες, επειδή η πίεση στηνπνευμονική αρτηρία είναι πολύ υψηλή, το αίμα επιστρέφει και πίσω προς τις φλέβες καιπέραν του σφυγμού στην πνευμονική αρτηρία έχουμε σφυγμό και πίσω, στιςσφαγίτιδες, τον οποίο εδώ βλέπουμε με το μάτι, να φουσκώνουν σε κάθεσυστολή της καρδιάς.

Αλλά και με το χέρι ψηλαφούμε ηπατικό σφυγμό, το συκώτι ναεκπτύσεται-σφύζει σε κάθε συστολή της καρδιάς από την επιστροφή αυτή του αίματος.

Διάγνωση

Για τη διάγνωση συχνά αρκεί η κλινική εξέταση. Με τηνψηλάφηση διαπιστώνεται ότι ο πάσχων έχει φυσιολογικό φλεβοκομβικόρυθμό ή βρίσκεται σε μαρμαρυγή των κόλπων, συνήθης επιπλοκή πάθησης τηςμιτροειδούς

Από τις παρακλινικές εξετάσεις το ηλεκτροκαρδιογράφημαμπορεί να δείξει κολπική μαρμαρυγή και σημεία υπερτροφίας της δεξιάς κοιλίας .

Συμπτώματα

Αυτά απουσιάζουν επί μακρά σειρά ετών. Στην παιδική ηλικία η προσβολή της βαλβίδος είναι συνήθως σιωπηρή και επί 15-20έτη η νόσος

επιδεινούται χωρίς αυτό να γίνεται αντιληπτό. Κατά την 4η -5ηδεκαετία της ζωής η πάθηση μπορεί να έχει γίνει σοβαρή, οπότε λόγω της μεγάληςστενώσεως του μιτροειδικού στομίου εμφανίζεται εύκολη κόπωση. Λόγωπνευμονικής συμφόρησης ο πάσχων εμφανίζει δύσπνοια προσπαθείας, η οποίαμπορεί να συμβαίνει και σε ηρεμία, ως η παροξυσμική νυχτερινή δύσπνοιαή και να εκδηλούται ως οξύ πνευμονικό οίδημα. Στις προχωρημένεςκαταστάσεις με δεξιά καρδιακή ανεπάρκεια παρατηρείται κατακράτηση υγρών, διόγκωσητου ήπατος

και οιδήματα στα κάτω άκρα, τα οποία μπορεί να επεκταθούνυψηλότερα στους μηρούς, ακόμη και ψηλότερα, προς τον κορμό (οίδημα ανάσάρκα).

Συνήθως, σε σοβαρήστένωση μιτροειδούς, έχουμε εγκατάσταση μαρμαρυγής των κόλπων. Η αρρυθμία αυτή με τη λίμναση αίματος στοναριστερό κόλπο αλλά κυρίως το στενωμένο μιτροειδικό στόμιο, οδηγεί σε εμφάνισηθρόμβων, ιδίως στο αριστερό ωτίο, η απόσπαση του οποίου μπορεί να ακολουθήσειτη ροή αίματος προς την αριστερή κοιλία και τις περιφερικές αρτηρίες και ναπροκαλέσει

περιφερική αρτηριακή εμβολή. Σοβαρότερη είναι η εγκεφαλικήεμβολή με το σχετικό εγκεφαλικό επεισόδιο.

Θεραπεία

Εφ’ όσον ο πάσχων από στένωση της μιτροειδούς δεν έχει συμπτώματα και ο ρυθμός της καρδιάς είναι φυσιολογικός,ήγουν φλεβοκομβικός,

τότε δεν συνιστάται καμία θεραπεία. Ο άνθρωπος ζειφυσιολογικά ή μία γυναίκα μπορεί να μείνει έγκυος.

Εάν υπάρχει ταχυαρρυθμία με πολλές έκτακτες συστολές ή μαρμαρυγή των κόλπων, με στόχο την ελάττωση της καρδιακήςσυχνότητος στους

55-65/1’, τότε θα πρέπει ο γιατρός να αποφασίσει ποιαθεραπεία θα ακολουθηθεί.

Η επεμβατική θεραπεία, συχνότατη κατά την περίοδο 1960-1980,σήμερα έχει περιορισθεί πολύ. Εφ’ όσον με την υπερηχοκαρδιογραφικήδιοισοφαγική εξέταση υπάρχει ένδειξη, γίνεται διάνοιξη της στενώσεως τηςμιτροειδούς με μπαλόνι, άλλως ο ασθενής χειρουργείται, γίνεται βαλβιδοτομή ή,συνηθέστερα, αντικατάσταση της πάσχουσας μιτροειδούς και τοποθέτησητεχνητής βαλβίδος.

Κωνσταντίνος Π. Τούτουζας, Επίκουρος Καθηγητής ΚαρδιολογίαςΙατρικής Σχολής

του Πανεπιστημίου Αθηνών – Ιπποκράτειο Νοσοκομείο