Διαβήτης τύπου 1: Αίτια, συμπτώματα, θεραπεία

Η κατανόηση τουδιαβήτη τύπου 1 είναι το πρώτο βήμα για τη διαχείρισή του. Σας παρέχουμε όλεςτις απαραίτητες πληροφορίες για τα αίτια, τους παράγοντες κινδύνου και τιςενδείξεις της ασθένειας, καθώς και συμβουλές πρόληψης.

Τι είναι ο διαβήτης τύπου 1;

Ο διαβήτης τύπου1 εμφανίζεται όταν το ίδιο το ανοσοποιητικό σύστημα καταστρέφει τα κύτταρα πουπαράγουν την ινσουλίνη στο πάγκρεας (βήτα-κύτταρα).

Υπό φυσιολογικέςσυνθήκες, το ανοσοποιητικό σύστημα καταπολεμά τους εισβολείς, όπως ιούς καιβακτήρια. Για άγνωστους λόγους, στα άτομα με διαβήτη τύπου 1, το ανοσοποιητικόσύστημα επιτίθεται στα κύτταρα του σώματος. Το αποτέλεσμα είναι η παντελήςέλλειψη της ορμόνης ινσουλίνης.

Ορισμένα άτομαεμφανίζουν ένα τύπο διαβήτη που ονομάζεται δευτεροπαθής διαβήτης, ο οποίοςμοιάζει με το διαβήτη τύπου 1, ωστόσο τα βήτα-κύτταρα δεν καταστρέφονται από τοανοσοποιητικό σύστημα αλλά από κάποιο άλλο παράγοντα, όπως η κυστική ίνωση.

Ινσουλίνη και διαβήτης τύπου 1

Συνήθως, ηινσουλίνη εκκρίνεται από το πάγκρεας σε μικρές ποσότητες. Όταν καταναλώνουμεένα γεύμα, η ζάχαρη (γλυκόζη) από τις τροφές κινητοποιεί το πάγκρεας για την απελευθέρωσηινσουλίνης. Η ποσότητα που απελευθερώνεται είναι ανάλογη της ποσότητας πουαπαιτείται από το μέγεθος του συγκεκριμένου γεύματος.

Ο κύριος ρόλοςτης ινσουλίνης είναι η μεταφορά θρεπτικών ουσιών –γλυκόζης κατά κύριο λόγο– στακύτταρα των ιστών του σώματος. Τα κύτταρα χρησιμοποιούν τη γλυκόζη και άλλαθρεπτικά συστατικά από τα γεύματα ως πηγή ενέργειας προκειμένου ναλειτουργήσουν.

Το ποσό της γλυκόζηςστο αίμα μειώνεται όταν εισέλθει στα κύτταρα. Συνήθως, αυτό ειδοποιεί ταβήτα-κύτταρα στο πάγκρεας να μειώσουν την ποσότητα ινσουλίνης που εκκρίνεταιέτσι ώστε να μην προκληθεί υπογλυκαιμία. Ωστόσο, η καταστροφή των βήτα-κυττάρωνπου συμβαίνει στην περίπτωση διαβήτη τύπου 1 αποδιοργανώνει την όλη διαδικασία.

Σε ασθενείς μεδιαβήτη τύπου 1, η γλυκόζη δε μεταβιβάζεται στα κύτταρα, καθώς δεν υπάρχειδιαθέσιμη ινσουλίνη. Όταν η γλυκόζη συσσωρεύεται στο αίμα αντί να μεταβιβάζεταιστα κύτταρα, τα κύτταρα του σώματος δε διαθέτουν τα απαραίτητα θρεπτικάσυστατικά κι έτσι άλλα συστήματα του οργανισμού οφείλουν να παράσχουν ενέργειαπροκειμένου να πραγματοποιηθούν σημαντικές σωματικές λειτουργίες. Κατάσυνέπεια, υπάρχει μεγάλη ποσότητα γλυκόζης στο αίμα, κάτι που μπορεί ναπροκαλέσει:

- Αφυδάτωση. Σε μια προσπάθεια να απαλλαγεί το σώμα από τηνπεριττή γλυκόζη, το αποτέλεσμα είναι η συχνή ενούρηση. Όταν τα νεφρά χάνουνγλυκόζη λόγω της ενούρησης, χάνεται παράλληλα και μεγάλη ποσότητα νερού,οδηγώντας σε αφυδάτωση.

- Απώλεια βάρους. Η απώλεια της γλυκόζης που βρίσκεται στα ούρασημαίνει και απώλεια των θερμίδων που παρέχουν ενέργεια. Έτσι, πολλά άτομα μεδιαβήτη χάνουν βάρους. Η αφυδάτωση επίσης συμβάλλει στην απώλεια βάρους.

- Διαβητική κετοξέωση. Χωρίς την ινσουλίνη καιλόγω της έλλειψης ενέργειας των κυττάρων, το σώμα διασπά τα λιποκύτταρα.Προϊόντα αυτής της διάσπασης του λίπους είναι οι οργανικές ενώσεις που ονομάζονταικετόνες, οι οποίες χρησιμοποιούνται για την παραγωγή ενέργειας. Τα επίπεδααυτών των ουσιών συσσωρεύονται σταδιακά στο αίμα, προκαλώντας αυξημένη οξύτητα.Το συκώτι συνεχίζει να απελευθερώνει τη γλυκόζηπουαποθηκεύει προκειμένου να βοηθήσει τη διαδικασία. Καθώς το σώμα αδυνατεί νααξιοποιήσει τη γλυκόζηχωρίς την παρουσία ινσουλίνης,ακόμη περισσότερη γλυκόζησυσσωρεύεται στο αίμα. Οσυνδυασμός της υψηλής περιεκτικότητας γλυκόζης, τηςαφυδάτωσης και των συσσωρευμένων οξέων ονομάζεται κετοξέωση και μπορεί νααποδειχθεί εξαιρετικά επικίνδυνη για την υγεία αν δεν δοθεί άμεσα θεραπεία.

- Βλάβες στο σώμα. Με την πάροδο του χρόνου,τα υψηλά επίπεδα γλυκόζηστο αίμα μπορεί να προκαλέσουν βλάβες στο νευρικό σύστημα και ταμικροσκοπικά αιμοφόρα αγγεία των ματιών, των νεφρών και της καρδιάς καιπροδιαθέτουν ένα άτομο για αθηροσκλήρωση (σκλήρυνση) των αρτηριών, κάτι πουμπορεί να οδηγήσει σε έμφραγμα ή εγκεφαλικό επεισόδιο.

Ποιους επηρεάζει ο διαβήτης τύπου 1;

Αν και η ασθένειασυνήθως εμφανίζεται σε άτομα κάτω των 20 ετών, ο διαβήτης τύπου 1 μπορεί ναεμφανιστεί σε οποιαδήποτε ηλικία.

Δεν είναιιδιαίτερα κοινή ασθένεια, καθώς τα περιστατικά διαβήτη τύπου 1 αποτελούν μόλις5% των ασθενών με διαβήτη. Εμφανίζεται συχνότερα σε λευκούς σε σύγκριση μεέγχρωμους πληθυσμούς και επηρεάζει εξίσου άνδρες και γυναίκες.

Τι προκαλεί το διαβήτη τύπου 1;

Οι γιατροί δεγνωρίζουν όλους τους παράγοντες που προκαλούν το διαβήτη τύπου 1. Οι πιθανότητεςεμφάνισης της ασθένειας αυξάνονται λόγω κληρονομικότητας.

Οι γιατροίδηλώνουν πως κάποιος περιβαλλοντικός παράγοντας παίζει ρόλο στην εμφάνιση τηςασθένειας. Ο διαβήτης τύπου 1 πιθανώς εμφανίζεται όταν κάτι στο περιβάλλον –μιατοξίνη ή ένας ιός– λανθασμένα ενεργοποιεί το ανοσοποιητικό σύστημα ώστε νααρχίσει να επιτίθεται στο πάγκρεας και να καταστρέφει τα βήτα-κύτταρα, σεσημείο που αυτά δεν μπορούν πλέον να παράγουν αρκετή ινσουλίνη. Σημάδια αυτήςτης καταστροφής είναι τα αυτοαντισώματα, τα οποία υπάρχουν στους περισσότερουςασθενείς με διαβήτη τύπου 1. Στην πραγματικότητα, εντοπίζονται σε ποσοστό 85%έως 90% των ατόμων με αυτόν τον τύπο διαβήτη, όταν τα επίπεδα της γλυκόζης στοαίμα είναι υψηλά.

Καθώς η ασθένειαείναι αυτοάνοση, μπορεί να εμφανίζεται παράλληλα με άλλες αυτοάνοσες παθήσειςόπως ο υπερθυροειδισμός.

Ποια είναι τα συμπτώματα του διαβήτη τύπου 1;

Τα συμπτώματα τουδιαβήτη τύπου 1 είναι συχνά ανεπαίσθητα αλλά μπορεί να αποτελέσουν σημαντικόπρόβλημα. Αυτά περιλαμβάνουν:

- Έντονη δίψα

- Αυξημένη όρεξη

- Ξηρότητα στοστόμα

- Ναυτία καιπεριστασιακά εμετό

- Πόνους στηνκοιλιά

- Συχνή ενούρηση

- Ανεξήγητηαπώλεια βάρους

- Κόπωση καιαδυναμία

- Θολή όραση

- Βαριά αναπνοή

- Συχνέςλοιμώξεις του δέρματος, του ουροποιητικού ή των γεννητικών οργάνων

Τα ανησυχητικάσημάδια μια επερχόμενης κρίσης είναι:

- Ρίγος καισύγχυση

- Ταχύπνοια

- Δυσάρεστηαναπνοή

- Κοιλιακός πόνος

- Απώλεια τωναισθήσεων (σπάνια)

Πώς γίνεται η διάγνωση του διαβήτη τύπου 1;

Εάν υπάρχειυποψία για διαβήτη τύπου 1, πρώτα γίνεται έλεγχος για ανωμαλίες στο αίμα (υψηλάεπίπεδα γλυκόζης). Παράλληλα, ελέγχεται εάν υπάρχουν ποσότητες γλυκόζης ήκετονών στα ούρα.

Επί του παρόντος,δεν υπάρχει τρόπος πρόληψης του διαβήτη τύπου 1.

Πώς γίνεται η διαχείριση του διαβήτη τύπου 1;

Πολλοί ασθενείςμε διαβήτη καταφέρνουν να ζήσουν πολλά χρόνια χωρίς ιδιαίτερα προβλήματα. Τοκλειδί για την καλή υγεία είναι η διατήρηση της γλυκόζης σε χαμηλά επίπεδα,κάτι που μπορεί να επιτευχθεί με την κατάλληλη διατροφή, την άσκηση και τηθεραπεία με ινσουλίνη. Όλοι οι ασθενείς με διαβήτη τύπου 1 πρέπει να κάνουν ενέσειςινσουλίνης προκειμένου να ελέγχουν τα επίπεδα της γλυκόζης στο αίμα.

Τα επίπεδα τηςγλυκόζης στο αίμα πρέπει να ελέγχονται συστηματικά προκειμένου να γίνονται οιαπαραίτητες τροποποιήσεις στις δόσεις της ινσουλίνης, στη διατροφή και στιςκαθημερινές δραστηριότητες.

Ποιες είναι οι επιπτώσεις του διαβήτη τύπου 1;

Εάν ο ασθενής δελαμβάνει την απαραίτητη θεραπεία, μπορεί να παρουσιαστούν ποικίλα καιεπικίνδυνα προβλήματα, όπως:

- Αμφιβληστροειδοπάθεια. Αυτή η πάθησητων ματιών εμφανίζεται σε ποσοστό 80% των ενηλίκων που πάσχουν από διαβήτητύπου 1 για περισσότερο από 15 χρόνια. Η αμφιβληστροειδοπάθεια στο διαβήτητύπου 1 είναι εξαιρετικά σπάνια πριν την εφηβεία, ανεξαρτήτως της διάρκειας τηςνόσου. Ο σωστός έλεγχος της γλυκόζης, η διαχείριση της αρτηριακής πίεσης και ηρύθμιση του λίπους στο αίμα (π.χ. χοληστερίνη και τριγλυκερίδια) είναισημαντικοί παράγοντες για την πρόληψη της αμφιβληστροειδοπάθειας. Ευτυχώς, η απώλεια της όρασης μπορεί ναπροληφθεί στους περισσότερους ασθενείς.

- Βλάβες στα νεφρά. Περίπου 20% έως 30%των ασθενών με διαβήτη τύπου 1 εμφανίζουν προβλήματα στα νεφρά (νεφροπάθεια). Οκίνδυνος νεφροπάθειας αυξάνεται με την πάροδο του χρόνου και γίνεταιεντονότερος 15 με 25 χρόνια από την αρχική εμφάνιση της νόσου. Οι επιπτώσειςτης νεφροπάθειας μπορεί να είναι η νεφρική ανεπάρκεια ή η καρδιοπάθεια.

- Κακή κυκλοφορία του αίματος και βλάβες στονευρικό σύστημα. Οι βλάβες στο νευρικό σύστημα και η σκλήρυνση των αρτηριώνοδηγεί σε μειωμένη αίσθηση και κακή κυκλοφορία στα κάτω άκρα. Αυτό αυξάνει τιςπιθανότητες τραυματισμού και μειώνει την ικανότητα του οργανισμού να επουλώνειτις πληγές, το οποίο με τη σειρά του αυξάνει τον κίνδυνο ακρωτηριασμού. Επίσης,οι βλάβες στο νευρικό σύστημα μπορεί να οδηγήσουν σε προβλήματα στο πεπτικόσύστημα, όπως ναυτία, εμετό και διάρροια.