Κατάθλιψη και διατροφή: Ο ρόλος του εντερικού μικροβιώματος

Ως εκ τούτου, οι παράγοντες κινδύνου για την εμφάνισή της έχουν αποτελέσει αντικείμενο πολλών ερευνών.

Νέα μελέτη ασχολείται με τις αλληλεπιδράσεις της κατάθλιψης και της διατροφής, σε συνδυασμό με την άσκηση.

Οι καταθλιπτικές διαταραχές περιλαμβάνουν πολλούς τύπους, όπως την εμμένουσα καταθλιπτική διαταραχή (δυσθυμία), την προεμμηνορροϊκή δυσφορική διαταραχή, καθώς και την κατάθλιψη που προκαλείται από εξαρτησιογόνες ουσίες ή φάρμακα ή από προβλήματα υγείας.

Όλες χαρακτηρίζονται από θλίψη και ευερεθιστότητα, σωματικές και ψυχικές αλλαγές. Το αποτέλεσμα είναι η μειωμένη ποιότητα ζωής και η μειωμένη λειτουργικότητα.

Είναι επιπλέον γνωστό ότι η κατάθλιψη αυξάνει τον κίνδυνο για μια σειρά μεταβολικών ασθενειών, όπως ο διαβήτης, η παχυσαρκία και η ισχαιμική καρδιοπάθεια.

Ομοίως, η διατροφή συνδέεται με την ψυχική υγεία. Για παράδειγμα, η υπερβολική πρόσληψη λίπους οδηγεί σε χρόνια φλεγμονή και παχυσαρκία.

Παχυσαρκία

Η παχυσαρκία συνδέεται με υψηλότερο κίνδυνο καρδιαγγειακής νόσου, αντίστασης στην ινσουλίνη, καρκίνου και νευρικής βλάβης.

Οι παράγοντες κινδύνου για την παχυσαρκία είναι γνωστοί και περιλαμβάνουν το φύλο, την ηλικία, το κάπνισμα, αλλά και την κατανάλωση πολλών λιπαρών και επεξεργασμένων τροφίμων, χαρακτηριστικά της δυτικής διατροφής.

Η παχυσαρκία και η κατάθλιψη επηρεάζουν συχνά το ίδιο άτομο, σε συνδυασμό με τις αγχώδεις διαταραχές. Έχουν κοινό μηχανισμό δράσης, όπως φαίνεται από την αμφίδρομη σχέση τους.

Τα άτομα που έχουν κατάθλιψη επιδίδονται συχνά σε κατανάλωση ανθυγιεινών τροφών, κάτι που μπορεί να αυξήσει το σωματικό βάρος τους, ειδικά αν το άτομο κάνει καθιστική ζωή. Ο κίνδυνος παχυσαρκίας σε άτομα που υφίστανται συναισθηματικό στρες είναι σχεδόν 40% υψηλότερος.

Ομοίως, τα παχύσαρκα άτομα έχουν σχεδόν 20% περισσότερες πιθανότητες να γίνουν αγχώδη ή καταθλιπτικά, λόγω της αρνητικής αυτοεικόνας καθώς και των κοινωνικών προκαταλήψεων ότι είναι τεμπέληδες ή απείθαρχοι για να ρυθμίσουν τη διατροφή και το βάρος τους. Η θεραπεία της κατάθλιψης με αντικαταθλιπτικά είναι αποτελεσματική αλλά μπορεί να προκαλέσει αύξηση του βάρους.

Τόσο η παχυσαρκία όσο και η κατάθλιψη συγκαταλέγονται μεταξύ των πιο διαδεδομένων διαταραχών παγκοσμίως και έχουν υψηλό ποσοστό θνησιμότητας, γεγονός που προκαλεί μεγάλο επιστημονικό ενδιαφέρον για τις μεταξύ τους σχέσεις.

Μικροβίωμα εντέρου

Το μικροβίωμα του εντέρου βοηθά στη σωστή αποθήκευση και τον μεταβολισμό της ενέργειας, αλλά παρουσιάζει έντονη μεταβλητότητα σε παχύσαρκα και αδύνατα άτομα.

Αυτό περιλαμβάνει χαμηλότερη ποικιλομορφία και λιγότερα κοινά βακτήρια αλλά περισσότερα παθογόνα στους παχύσαρκους. Η εκτροπή του μεταβολισμού που έχει ως αποτέλεσμα η κατάσταση, μπορεί να συμβάλει στην παχυσαρκία.
Οι επιστήμονες τονίζουν την ανάγκη ισορροπημένης διατροφής, σε συνδυασμό με θεραπείες όπως η ψυχοθεραπεία και η φαρμακευτική αγωγή για τη θεραπεία των ασθενών με κατάθλιψη.

Επιπλέον, μπορεί να απαιτούνται προβιοτικά και πρεβιοτικά, σε συνδυασμό με συμπληρώματα διατροφής, για την αποκατάσταση της δυσβίωσης και των ελλείψεων βιταμινών.

Προβιοτικά και μικροβίωμα εντέρου

Οι ερευνητές προσπάθησαν να κατανοήσουν πώς τα μικρόβια του εντέρου μπορεί να αποδειχθούν χρήσιμα στη θεραπεία τόσο της παχυσαρκίας όσο και της κατάθλιψης, καθώς και τον ρόλο των προβιοτικών και των πρεβιοτικών σε μια τέτοια θεραπεία.

Η ανασκόπηση δείχνει ότι περίπου το 57% της σύνθεσης του εντερικού μικροβιώματος συνδέεται με τη διατροφή που ακολουθεί κάποιος.

Τα προβιοτικά ενισχύουν τον εντερικό φραγμό και ρυθμίζουν το ανοσοποιητικό σύστημα. Η χρήση τους σχετίζεται με τη βελτίωση των καταθλιπτικών συμπτωμάτων, ίσως μέσω της βιταμίνης D και των λιπαρών οξέων βραχείας αλύσου (SCFAs), που καταπολεμούν τη φλεγμονή.

Ορισμένα στελέχη προβιοτικών βακτηρίων επηρεάζουν άμεσα τις νευρικές οδούς. Αναστέλλουν τον άξονα υποθαλάμου-υπόφυσης-επινεφριδίων (άξονας HPA) που προκαλεί κατάθλιψη και προάγουν την έκκριση του αντι-στρες νευροδιαβιβαστή GABA, γνωστού και ως γ-αμινοβουτυρικού οξέος. Άλλα παράγουν εντερικούς νευροδιαβιβαστές που επηρεάζουν επίσης τον εγκέφαλο και τη διάθεση προς το καλύτερο.

Κλινικές δοκιμές σε ανθρώπους έχουν δείξει τη θετική επίδραση των προβιοτικών στις καταθλιπτικές διαταραχές, καθώς και στην παχυσαρκία και τις συναφείς μεταβολικές καταστάσεις, όπως είναι η αντίσταση στην ινσουλίνη, ο διαβήτης τύπου 2 και η μη αλκοολική λιπώδης νόσος του ήπατος (NAFLD).

Απαιτείται ωστόσο περαιτέρω έρευνα για την επιβεβαίωση των ευρημάτων, καθώς τα προβιοτικά λειτουργούν καλά στην υγεία του εντέρου και στον συνολικό έλεγχο των ασθενειών μόνο στο πλαίσιο μιας ολιστικής προσέγγισης, που περιλαμβάνει σωστή διατροφή, άσκηση, ρύθμιση του στρες και επαρκή ύπνο.

Διατροφή και ψυχική υγεία

Ο εγκέφαλος λαμβάνει μια ικανοποιητική ποσότητα των θρεπτικών συστατικών που απορροφά ο οργανισμός και τα χρησιμοποιεί για να διατηρείται υγιής. Για παράδειγμα, η νευροπλαστικότητα και ένα επαρκές απόθεμα αντιοξειδωτικών, εξαρτώνται από την κατάλληλη παροχή θρεπτικών συστατικών στον εγκέφαλο.

Η συμπληρωματική χορήγηση λιπαρών οξέων, όπως το εικοσιπεντανοϊκό οξύ (EPA) και το δοκοσαεξανοϊκό οξύ (DHA), το μαγνήσιο, το φυλλικό οξύ και οι βιταμίνες Ε και D, είναι ευεργετικά για την αντιμετώπιση ή τον μετριασμό της σοβαρής κατάθλιψης και τη μείωση της νευροφλεγμονής.

Συγκεκριμένες δίαιτες, όπως η μεσογειακή δίαιτα (MD), η DASH (Dietary Approaches to Stop Hypertension) που μειώνει την αρτηριακή πίεση ή η χορτοφαγική δίαιτα, έχουν συχνά αξιολογηθεί ως προς τη σχέση τους με τη σωματική και ψυχική υγεία.

Οι συγγραφείς της παρούσας μελέτης διαπίστωσαν μειωμένο κίνδυνο κατάθλιψης και παχυσαρκίας τόσο με τη DASH όσο και με τη μεσογειακή, αλλά αντιφατικά δεδομένα με τη χορτοφαγική και τη vegan δίαιτα. Ωστόσο, οι χορτοφαγικές δίαιτες υψηλής ποιότητας ήταν προστατευτικές έναντι της κατάθλιψης, υπογραμμίζοντας τον καθοριστικό ρόλο της ποιότητας της διατροφής στον τύπο της δίαιτας που επιλέγεται.

Σωματική δραστηριότητα και παχυσαρκία/διαταραχές της διάθεσης

Υπάρχουν πολλά στοιχεία που αποδεικνύουν ότι η διαχείριση του βάρους υποβοηθείται από την αύξηση της συνολικής ενεργειακής δαπάνης και τη βελτίωση της διάθεσης, με μείωση του άγχους και της κατάθλιψης. Η αερόβια άσκηση έχει συστηθεί για την ικανότητά της να ενισχύει τη φυσική κατάσταση και να βοηθά στη μείωση του βάρους.

Η σωματική άσκηση συνδέεται με την επιμήκυνση των τελομερών, ενός βιοδείκτη μεταβολικής υγείας. Συνδέεται επίσης με την καλύτερη υγεία του εγκεφάλου, την ποιότητα του ύπνου και τη μείωση των καταθλιπτικών συμπτωμάτων.

Η σωματική άσκηση συνδέεται επίσης με καλύτερη σύνθεση του μικροβιώματος του εντέρου και περισσότερα αντιφλεγμονώδη βακτήρια.

Η άσκηση μπορεί να συμβάλλει στην ανάπτυξη βακτηρίων που μπορούν να βοηθήσουν τον ξενιστή να προσαρμοστεί στις μεταβαλλόμενες συνθήκες και να προωθήσουν την υγιή ανάπτυξη του εγκεφάλου.

Ο ευρύτερος αντίκτυπος της παχυσαρκίας και της κατάθλιψης

Η κατάθλιψη συνδέεται με αυξημένη θνησιμότητα και νοσηρότητα, σοβαρή μείωση της ποιότητας ζωής και μειωμένη παραγωγικότητα.

Η παχυσαρκία, η οποία σήμερα εκτιμάται ότι έχει επιπολασμό 30% στις ΗΠΑ, έχει επίσης βαθιές επιπτώσεις στην προσωπική και κοινωνική υγεία. Μειώνει τη γυναικεία γονιμότητα, ενισχύει την απώλεια γνωστικών ικανοτήτων, μειώνει τη διάρκεια ζωής και μπορεί να αυξήσει τις δυσκολίες απασχόλησης.

Συμπεράσματα

Η παχυσαρκία και η κατάθλιψη έχουν κοινή βάση και επιδεινώνουν η μία την άλλη. Αυτή η αλληλεπίδραση επηρεάζει σημαντικά την ποιότητα ζωής. Μια πιθανή εξήγηση για τη σύνδεσή τους, μπορεί να είναι η εντερική δυσβίωση.

Αυτό έχει αποτελέσει το έναυσμα για τη διεξαγωγή πολλών μελετών σχετικά με τη δυνητική χρήση προβιοτικών και πρεβιοτικών στην κατάθλιψη και το άγχος, καθώς και στην παχυσαρκία.

Η μελέτη δημοσιεύτηκε στην επιστημονική επιθεώρηση Nutrients.