Ο καναπές που άλλαξε διά παντός τον ρουν της Ψυχιατρικής
Πόσο σημαντικός μπορεί να είναι ένας καναπές; Πολύ, αν σκεφτεί κανείς ότι ήταν το «εργαλείο» της δουλειάς του Σίγκμουντ Φρόυντ.
Ο καναπές που χρησιμοποιούσε ο Αυστριακός ιατρός, φυσιολόγος και ψυχίατρος εκτίθεται στο πλαίσιο μιας νέας έκθεσης για το έργο του «πατέρα» της ψυχανάλυσης.
Για πολλούς από εμάς, ο καναπές αποτελεί κεντρικό στοιχείο της εικόνας που φανταζόμαστε να επικρατεί στο γραφείο ενός ψυχιάτρου. Σήμερα δεν θα βρούμε καναπέ στα περισσότερα γραφεία ψυχιάτρων, όμως υπήρξε πράγματι ένας καναπές που διαμόρφωσε το εν λόγω στερεότυπο.
Ο πρώτος καναπές που χρησιμοποιήθηκε για ψυχανάλυση ήταν ένα κρεβάτι από τη Βικτωριανή Εποχή. Λέγεται πως τον έκανε δώρο στο Φρόυντ μια γυναίκα ασθενής μετά την ολοκλήρωση της θεραπείας της, περί τα 1890.
«Η ιδέα ότι η θεραπευμένη ασθενής έδωσε τον καναπέ στον Φρόυντ ήταν σαν να του λέει 'Είμαι καλύτερα, δεν τον χρειάζομαι πια'», δηλώνει ο έφορος του Μουσείου Φρόυντ του Λονδίνου, Ιβάν Γουόρντ.
Ο Φρόυντ χρησιμοποιούσε τον καναπέ-σύμβολο στην ιατρική του πρακτική πολύ πριν εδραιωθεί η μέθοδος της ψυχανάλυσης. Πειραματίστηκε με διάφορες τεχνικές, όπως η ηλεκτροθεραπεία, το μασάζ και τα ιαματικά λουτρά, όμως τελικά τις απέρριψε επειδή δεν φαινόταν να φέρνουν τα επιθυμητά αποτελέσματα στους ασθενείς του.
Όταν πια η ιδέα του «ελεύθερου συνειρμού» (free association) εντάχθηκε πλήρως στις θεωρίες ψυχανάλυσης του Φρόυντ, ο καναπές απέκτησε τη δική του ξεχωριστή υπόσταση.
| Δείτε κι αυτό: Φθόνος του πέους: Τι σημαίνει ο φροϋδικός όρος |
Ο Φρόυντ πίστευε ότι η τεχνική αυτή –κατά την οποία ζητούσε από τον ασθενή να ξαπλώσει χωρίς να διατηρεί βλεμματική επαφή με το θεραπευτή και να λέει ό,τι του έρχεται αυθόρμητα στο μυαλό– μπορεί να ενισχύσει τη διορατικότητα του ψυχαναλυτή.
Ο καναπές εξυπηρετούσε την κλινική πράξη κάνοντας παράλληλα το περιβάλλον ζεστό και άνετο, επιτρέποντας στον ασθενή να εξερευνήσει ελεύθερα τη σκέψη του ώστε να δομήσει μια εικόνα που θα φανεί χρήσιμη στον ψυχαναλυτή.
Ο Φρόυντ πειραματίστηκε αρκετά, τοποθετώντας την καρέκλα του σε διάφορες θέσεις κοντά στον καναπέ, καταλήγοντας ότι το καλύτερο είναι να βρίσκεται ο θεραπευτής πίσω από τον θεραπευόμενο.
Σήμερα, στην κλινική πράξη της ψυχιατρικής δεν τηρείται βέβαια αυτό το πλαίσιο. Συχνά διατηρείται η βλεμματική επαφή με τον ασθενή και χρησιμοποιούνται καρέκλες ή πολυθρόνες αντί για τον καναπέ.
Διαβάστε επίσης:
Duncan MacDougall: Η ιστορία του γιατρού που προσπάθησε να «ζυγίσει» την ψυχή
