Φθόνος του πέους: Τι σημαίνει ο φροϋδικός όρος

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι οι θεωρίες του Φρόυντ άλλαξαν διά παντός τη ρότα της Ψυχολογίας και ασκούν σημαντική επιρροή ακόμη και σήμερα, παρά τους πολυάριθμους επικριτές τους.

Οι θεωρίες του για την ανθρώπινη σεξουαλικότητα, συγκεκριμένα, συνέβαλαν ώστε να κατοχυρωθεί η Σεξολογία ως ξεχωριστός κλάδος. Ο Φρόυντ μελέτησε εκτενώς τα στάδια της ψυχοσεξουαλικής ανάπτυξης, στάδια κατά τα οποία το νήπιο και το παιδί κάνει τις πρώτες προσπάθειες να ικανοποιήσει την ερωτική του επιθυμία.

Δριμύτατη κριτική έχει ασκηθεί ανά τις δεκαετίες στις απόψεις που εξέφρασε ο Φρόυντ για τις γυναίκες και τη σεξουαλικότητα του γυναικείου φύλου εν γένει.

Σε μία από τις πρώτες θεωρίες του, ο Φρόυντ επέκτεινε τις απόψεις του για τη σεξουαλικότητα των αντρών στις γυναίκες, αντιμετωπίζοντας τη γυναίκα απλώς ως έναν άντρα χωρίς πέος. Σύμφωνα με αυτή τη φροϋδική θεωρία, η γυναικεία σεξουαλικότητα ταυτίζεται με την αντρική μέχρι το παιδί να φτάσει στο φαλλικό στάδιο της ψυχοσεξουαλικής ανάπτυξης.

Επειδή, όμως, οι γυναίκες δεν διαθέτουν πέος, βιώνουν το λεγόμενο φθόνο του πέους. Με απλά λόγια, τα μικρά κοριτσάκια ζηλεύουν τα αγοράκια και κατ' επέκταση δημιουργούνται αρνητικά συναισθήματα προς τη μητέρα τους, την οποία και «κατηγορούν» επειδή δεν έχουν πέος.

Αν και δεν ήταν ο Φρόυντ αυτός που περιέγραψε το Σύνδρομο της Ηλέκτρας –παραλλαγή αυτού που ονομάζουμε Οιδιπόδειο Σύμπλεγμα αλλά στη σχέση κόρης-πατέρα– συμπεραίνουμε από τις θεωρίες του ότι τα μικρά κοριτσάκια διοχετεύουν όλη τους τη στοργή στον πατέρα τους, σε μια προσπάθεια να «αποκτήσουν» το πέος που τους λείπει. Επειδή όμως είναι κορίτσια, δεν μπορούν να ταυτιστούν με τον πατέρα τους. Όταν συνειδητοποιούν ότι τελικά δεν μπορούν να «αποκτήσουν» πέος, επιδιώκουν να κάνουν παιδιά, ελπίζοντας φυσικά πως θα είναι αγόρια.

Ο φθόνος του πέους είναι ένα πρόβλημα που ο Φρόυντ πίστευε ότι δεν μπορεί ποτέ να επιλυθεί πλήρως, καταδικάζοντας έτσι το γυναικείο πληθυσμό στο σύνολό του σε μια ζωή όπου κυριαρχεί το υποανάπτυκτο Εγώ. Ο Φρόυντ λοιπόν υπονοεί ότι όλες οι γυναίκες θα είναι πάντα ηθικά υποδεέστερες των αντρών, οι οποίοι είναι σε θέση να αναπτύξουν πλήρως το Εγώ τους.

Όπως επισημαίνουν οι Cohler και Galatzer-Levy (2008), οι απόψεις του Φρόυντ για τις γυναίκες και τη γυναικεία σεξουαλικότητα ήταν καταφανώς φαλλο-κεντρικές κι έτσι η εξερεύνηση της γυναικείας σεξουαλικότητας από τον ψυχαναλυτή ενέχει σημαντικότατους περιορισμούς.

Η θεωρία που αφορά στο φθόνο του πέους απορρίφθηκε από πολλούς και κατακρίθηκε κυρίως από την ψυχαναλύτρια Κάρεν Χόρνεϊ. Η Χόρνεϊ είχε υποστηρίξει ότι στην πραγματικότητα οι άντρες είναι αυτοί που επηρεάζονται καταλυτικά από την αδυναμία τους να κάνουν παιδιά και ορίζει το φαινόμενο ως φθόνο της μήτρας.

Διαβάστε επίσης:

Το πιο σατανικό ψυχολογικό πείραμα όλων των εποχών
Από ατροφία εγκεφάλου έπασχαν τα παραμελημένα ορφανά του Τσαουσέσκου