Παθητική-επιθετική προσωπικότητα: Πώς εκδηλώνεται η ψυχική διαταραχή

Τα άτομα που πάσχουν από αυτή τη διαταραχή συμμορφώνονται φαινομενικά με κανόνες και συμπεριφέρονται καταλλήλως, όμως στην πραγματικότητα η στάση τους είναι αρνητική και αντιστέκονται παθητικά.

Οι εκδηλώσεις της διαταραχής μπορεί να είναι ήπιες – για παράδειγμα ένα άτομο βρίσκει δικαιολογίες για να αποφύγει μια κοινωνική ή εργασιακή υποχρέωση – ή πιο έντονες – το άτομο υπονομεύει την επιτυχία και την ευτυχία κάποιου άλλου.

Τα άτομα που πάσχουν από τη διαταραχή διαθέτουν τέσσερα κοινά γνωρίσματα: είναι δύσκολο να συνεργαστεί και να επικοινωνήσει κανείς μαζί τους, προκαλούν δυσφορία στους γύρω τους, σπανίως εκδηλώνουν ανοιχτά την επιθετικότητά τους και επαναλαμβάνουν συστηματικά τα τεχνάσματά τους.

Οι ψυχολόγοι αναγνωρίζουν πέντε βασικά στάδια στην εξέλιξη της παθητικής-επιθετικής διαταραχής.

1. Πρόσκαιρη συμμόρφωση: Όταν το άτομο συμφωνεί λεκτικά, όμως πρακτικά κωλυσιεργεί ως προς την υλοποίηση ενός αιτήματος. (π.χ. Έρχομαι σε λίγο)

2. Σκόπιμη αναβολή: Όταν το άτομο συμμορφώνεται με ένα αίτημα, όμως συμπεριφέρεται ανάρμοστα. (π.χ. Έπλυνα τα πιάτα, αλλά δεν ήξερα πού πρέπει να τα βάλω)

3. Σκόπιμη παραίτηση και επακόλουθη διόγκωση ενός προβλήματος: Όταν το άτομο μένει άπραγο γνωρίζοντας ότι ένα πρόβλημα θα διογκωθεί, καθώς απολαμβάνει τη δυσφορία που προκύπτει σε τρίτους. (π.χ. επιστροφή δανεικού αυτοκινήτου χωρίς βενζίνη, γνωρίζοντας ότι ο ιδιοκτήτης θα καθυστερήσει στη δουλειά του αν σταματήσει να βάλει βενζίνη)

4. Κρυφή αλλά συνειδητή εκδίκηση: Όταν το άτομο παίρνει μια απόφαση και δρα μόνο και μόνο για να προκαλέσει αρνητικά συναισθήματα σε κάποιον τρίτο. (π.χ. κλοπή χρημάτων από υποκειμενικό αίσθημα αδικίας, υπονόμευση έργου συναδέλφου λόγω ζήλιας)

5. Αυτοκαταστροφικές συμπεριφορές: Όταν το άτομο δρα ενάντια στο συμφέρον του μόνο και μόνο για να πάρει εκδίκηση. (π.χ. μια νεαρή κοπέλα που βάφει τα μαλλιά της ροζ πριν από μια συνέντευξη για δουλειά, ένας έφηβος που λιμοκτονεί για να πληγώσει τους γονείς του)