Οι διαταραχές στην επικοινωνία με τους ηλικιωμένους

Το ανθρώπινο σύστημα επικοινωνίας, το οποίο αφορά την ομιλία, την ακοή και την κατανόηση της ομιλίας των άλλων, την ανάγνωση και τη γραφή, είναι ένα μοναδικό χαρακτηριστικό του ανθρώπου. Παίζει ζωτικό ρόλο σε όλες τις πλευρές της καθημερινής ζωής – στις δουλειές μας, τις οικογένειές μας, και στην δημιουργία. Όταν οι διαδικασίες επικοινωνίας επηρεάζονται από διαταραχές λόγου, ομιλίας ή ακοή, οι επιδράσεις είναι πολύ σοβαρές.

ΑΦΑΣΙΑ

Η αφασία αποτελεί ένα πολύπλοκο πρόβλημα το οποίο μπορεί να καταλήξει σε μια μειωμένη ικανότητα κατανόησης του τι λένε οι άλλοι, σε διάφορους βαθμούς ή μειωμένη ικανότητα του να εκφραστεί κάποιος ή να γίνει κατανοητός. Μερικά άτομα με αυτή τη διαταραχή μπορεί να μην έχουν καθόλου ομιλία, ενώ κάποια άλλα μπορεί να παρουσιάζουν ελαφράς μορφής δυσκολίες στο να θυμούνται ονόματα ή απλές λέξεις. Άλλοι δυσκολεύονται στο να τοποθετούν τις λέξεις στην κατάλληλη σειρά μέσα στην πρόταση.

Η ικανότητα κατανόησης προφορικών οδηγιών, ανάγνωσης, γραφής καθώς και χρήσης αριθμών μπορεί επίσης να έχει διαταραχθεί. Τα εγκεφαλικά επεισόδια είναι το κύριο αίτιο της αφασίας σε ηλικιωμένα άτομα. Έχει υπολογιστεί ότι υπάρχουν πάνω από ένα εκατομμύριο ενήλικες στην Αμερική σήμερα με αφασικές διαταραχές. Πάρα πολλοί από αυτούς έχουν βοηθηθεί στο να επικοινωνούν καταλληλότερα.

ΔΥΣΑΡΘΡΙΑ

Η δυσαρθρία εμφανίζεται όταν υπάρχει απώλεια του κανονικού ελέγχου μηχανισμού της ομιλίας. Η ομιλία μπορεί να παράγεται με σύντμηση συλλαβών ή να είναι δύσκολη η κατανόησή της εξαιτίας έλλειψης της ικανότητας παραγωγής φθόγγων. Επίσης μπορεί να υπάρχει διαταραχή του συνεχούς ελέγχου της αναπνοής και του συντονισμού των κινήσεων των χειλέων της γλώσσας, της υπερώας και του λάρυγγα..

Ασθένειες όπως με πάρκινσον, σκλήρυνση κατά πλάκας, και προμηκική παράλυση, καθώς επίσης εγκεφαλικά επεισόδια και ατυχήματα, μπορεί να προκαλέσουν δυσαρθρία. Πολλά άτομα με δυσαρθρία είναι άνω των 65 ετών. Οι ικανότητες επικοινωνίας τους μπορούν συχνά να βελτιωθούν με την κατάλληλη θεραπεία.

ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΦΩΝΗΣ

Η λαρυγγεκτομή, δηλαδή η χειρουργική αφαίρεση του λάρυγγα (του οργάνου της φωνής) εξ αιτίας καρκίνου, εφαρμόζεται στην Αμερική περίπου σε 8000 άτομα κάθε χρόνο, τα περισσότερα εκ των οποίων είναι ηλικιωμένα. Αυτά τα άτομα μπορούν συνήθως να μάθουν να μιλούν πάλι με οισοφάγειο ομιλία ή χρησιμοποιώντας κάποια ηλεκτρονική συσκευή ή με ένα χειρουργικό εμφύτευμα προσθετικής φωνής. Άλλες μορφές ασθενειών μπορούν να επιφέρουν ολική ή μερική απώλεια της φωνής. Τα περισσότερα από αυτά τα προβλήματα μπορούν όμως να θεραπευτούν.

ΑΛΛΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ

Εγκεφαλικές ασθένειες οι οποίες καταλήγουν σε προοδευτική απώλεια των νοητικών ικανοτήτων, δηλαδή στην απώλεια της μνήμης, του προσανατολισμού στο χρόνο και το χώρο και στην αποδιοργάνωση της σκέψης, επιφέρουν την απομόνωση από το οικογενειακό και κοινωνικό περιβάλλον.

ΑΚΟΥΣΤΙΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ

Έχει υπολογιστεί ότι περίπου από τα 32 εκατομμύρια Αμερικάνοι άνω των 65 ετών, δηλαδή περίπου 10 εκατομμύρια, παρουσιάζει ακουστική απώλεια. Η ακουστική απώλεια που παρατηρείται λόγω ηλικίας ονομάζεται “πρεσβυακουσία”. Πολλοί απ’ όσους αντιμετωπίζουν πρόβλημα, το περιγράφουν σαν να μπορούν να ακούσουν αυτό που τους λένε αλλά δεν καταλαβαίνουν τι τους λένε. Αυτή η κατάσταση μπορεί να οδηγήσει σε απόσυρση από κάθε τύπου κοινωνικής δραστηριότητας.

Η οικογένεια ή οι φίλοι μπορεί να μπερδεύουν την διαταραχή αυτή με το “να ξεχνάει κανείς εύκολα” ή την “γεροντική άνοια”. Τα ακουστικά βαρηκοΐας συχνά βελτιώνουν την επικοινωνία ηλικιωμένων ατόμων με ακουστική απώλεια.

Γιατί οι διαταραχές επικοινωνίας είναι σοβαρά προβλήματα για τα ηλικιωμένα άτομα;

Οι διαταραχές λόγου, ομιλίας και ακοής παρατηρούνται συχνότερα στους ενήλικες προχωρημένης ηλικίας. Αυτά τα άτομα συνήθως θεωρούν τους εαυτούς τους ότι βρίσκονται σε μειονεκτική θέση αναφορικά με κοινωνικό-οικονομικούς αλλά και προσωπικούς παράγοντες. Εξ αιτίας του γεγονότος ότι ο μέσος όρος ηλικίας αυξάνει όλο και περισσότερο αφ΄ενός και αφ΄ετέρου ο αριθμός των επιζώντων από αρρώστιες ή ατυχήματα τα οποία μπορεί να επιφέρουν διαταραχές λόγου, ομιλίας ή ακοής επίσης αυξάνει με την πρόοδό της ιατρικής επιστήμης, υπάρχουν όλο και πιο πολλοί ηλικιωμένοι με προβλήματα επικοινωνίας. Αυτά τα άτομα έχουν ανάγκη από την απόλυτη κατανόηση της οικογένειάς τους καθώς επίσης και από θεραπείες από ειδικούς πάνω στις διαταραχές επικοινωνίας.

Οι διαταραχές επικοινωνίας οι οποίες παρουσιάζονται σε ηλικιωμένα άτομα μπορεί να προκληθούν από ακουστική απώλεια, εγκεφαλικό επεισόδιο, καρκίνο ή άλλες ασθένειες του λάρυγγα, πάρκινσον ή άλλες νευρολογικές διαταραχές. Οι διαταραχές επικοινωνίας ποικίλουν και εμπεριέχουν δυσκολία στην ομιλία και στην κατανόηση των λεκτικών μηνυμάτων. Οι επιπτώσεις αυτών των διαταραχών μπορεί να προκαλούν απογοήτευση και σύγχυση και να οδηγήσουν σε κοινωνική απόσυρση και απομόνωση. Η συμμετοχή σε κάποιες κοινωνικές ή οικονομικές συναλλαγές, μπορεί να είναι δύσκολη ή αδύνατη είτε λόγω της ίδιας της διαταραχής είτε λόγω των συναισθηματικών συνεπειών.

Ποιος μπορεί να βοηθήσει άτομα με διαταραχές επικοινωνίας;

Ο Παθολόγος Λόγου και Ομιλίας είναι ειδικευμένος στο να αξιολογεί και να θεραπεύει τις διαταραχές λόγου και ομιλίας. Ο Παθολόγος Λόγου και Ομιλίας είναι ειδικευμένος με μεταπτυχιακές σπουδές (επιπέδου Μάστερ ή Διδακτορικού) καθώς και με κλινική εμπειρία στην Παθολογία Λόγου και Ομιλίας (Speech Language Pathology) και θα πρέπει να είναι επίσημα αναγνωρισμένο και διπλωματούχο μέλος των διεθνών επιστημονικών εταιρειών (όπως π.χ. American Speech-Language-Hearing Association) www.asha.org

Ο Ωτορινολαρυγγολόγος είναι ειδικευμένος στο να αναγνωρίζει και να αξιολογεί την ακουστική βλάβη, να αποφασίζει την ανάγκη για ακουστική εκπαίδευση και να οργανώνει προγράμματα που θα βοηθούν τα άτομα να χρησιμοποιούν την ακοή τους με τον καλύτερο δυνατό τρόπο. Ο Ωτορινολαρυγγολόγος επίσης αποφασίζει εάν τα ακουστικά βαρηκοΐας θα είναι χρήσιμα και αν ναι, να μπορέσει να επιλέξει την κατάλληλη ακουστική συσκευή.

Που παρέχονται υπηρεσίες για τις διαταραχές του λόγου, ομιλίας και ακοής;

Οι υπηρεσίες για τις διαταραχές λόγου, ομιλίας και ακοής παρέχονται σε:

-Νοσοκομεία, Κλινικές.

-Κέντρα αποκατάστασης, Ιδιωτικά ιατρεία/γραφεία, Κέντρα υγείας.

-Κολλέγια, Πανεπιστήμια.

-Δημόσιες υπηρεσίες.

“Adapted, with permission, from the English version published and copyrighted by the American Speech-Language-Hearing Association, 10801 Rockville Pike, Rockville, MD 20852, U.S.A. (www.asha.org)”.

Μαρινέλλα Τσουκαλά, Μ.Α., CCC-SLP

Παθολόγος Λόγου & Ομιλίας

Ιδρυτής & Επιστημονικός Διευθυντής

Άδεια Ασκήσεως Επαγγέλματος SLP, Η.Π.Α.