Κεφάλαιο Αυτοεκτίμηση: Κάντε την αυτοαξιολόγηση και την αυτοκριτική σας

Είναι απαραίτητο να γνωρίζουμε ποιες είναι οι βασικές κλίμακες αυτοεκτίμησης και πώς η υγιής εικόνα για τον εαυτό μας συμβάλλει στην ευεξία και την ευημερία μας.

Με τον όρο αυτοεκτίμηση περιγράφεται η γνώμη που έχουμε για τον εαυτό μας –ποια είναι τα συναισθήματά μας για τις ικανότητές μας αλλά και για τα όρια των δυνατοτήτων μας.

Τα άτομα που διαθέτουν υγιή αυτοεκτίμηση νιώθουν καλά με τον εαυτό τους και θεωρούν πως αξίζουν το σεβασμό των άλλων. Αντιθέτως, τα άτομα που έχουν χαμηλή αυτοεκτίμηση θεωρούν πως η γνώμη και οι ιδέες τους δεν αξίζουν και ανησυχούν συνεχώς ότι δεν είναι επαρκείς.

Πώς θα καταλάβετε αν η αυτοεκτίμησή σας κυμαίνεται σε υγιή επίπεδα και γιατί είναι σημαντικό να καταλάβετε ποια είναι η πραγματική αξία σας;

Παράγοντες που διαμορφώνουν και επηρεάζουν την αυτοεκτίμηση

Σύμφωνα με τους ειδικούς της Mayo Clinic, η αυτοεκτίμησή μας ξεκινά να διαμορφώνεται από την παιδική ηλικία. Βασικοί παράγοντες που την επηρεάζουν είναι οι εξής:

- Οι δικές μας σκέψεις και αντιλήψεις

- Πώς αντιδρούν προς εμάς οι άνθρωποι γύρω μας

- Εμπειρίες από το σπίτι, το σχολείο, τη δουλειά και τον κοινωνικό περίγυρο

- Ασθένειες, αναπηρίες και τραυματισμοί

- Πολιτιστικό και θρησκευτικό υπόβαθρο

- Ρόλος και θέση στην κοινωνία

- Μηνύματα που λαμβάνουμε από τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης

Οι σχέσεις με τους ανθρώπους –γονείς, αδέρφια, συνομηλίκους, καθηγητές κ.λπ.– παίζουν σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση της αυτοεκτίμησής μας. Αρκετές από τις αντιλήψεις που έχουμε διαμορφώσει για τον εαυτό μας αντικατοπτρίζουν μηνύματα που λάβαμε από αυτούς τους ανθρώπους. Εάν οι δεσμοί μας με αυτούς τους ανθρώπους είναι δυνατοί και έχουμε λάβει σε γενικές γραμμές θετικά σχόλια, είναι πιο πιθανό να έχουμε διαμορφώσει υγιή αυτοεκτίμηση. Αντιθέτως, εάν έχει ασκηθεί προς το πρόσωπό μας αυστηρή κριτική, έχουμε δεχθεί υποτιμητικά σχόλια ή πειράγματα από άλλους, είναι πιθανό να έχει πληγεί η αυτοεκτίμησή μας.

Ωστόσο, τον ισχυρότερο αντίκτυπο στην αυτοεκτίμησή μας έχουν συνήθως οι δικές μας σκέψεις και οι σκέψεις αυτές βρίσκονται υπό τον έλεγχό μας. Οι άνθρωποι που έχουν την τάση να εστιάζουν στις αδυναμίες και τα ψεγάδια τους μπορούν με την κατάλληλη εξάσκηση να διαμορφώσουν μια πιο ισορροπημένη εικόνα για τον εαυτό τους.

Κλίμακες αυτοεκτίμησης

Η αυτοεκτίμηση δεν παραμένει σταθερή, αλλά μπορεί να παρουσιάζει διακυμάνσεις ανάλογα με τις επικρατούσες συνθήκες. Σε κάθε περίπτωση, όμως, η γενική εικόνα του εαυτού μας κινείται εντός συγκεκριμένων ορίων.

- Χαμηλή αυτοεκτίμηση: Τα άτομα με χαμηλή αυτοεκτίμηση θεωρούν πως οι ιδέες και η γνώμη τους δεν έχουν ιδιαίτερη αξία. Εστιάζουν σε (υποκειμενικές) αδυναμίες και ψεγάδια και υποτιμούν τις ικανότητές τους. Πιστεύουν ότι όλοι οι άλλοι είναι πιο πετυχημένοι και πιο ικανοί από τους ίδιους και δυσκολεύονται να αποδεχτούν θετικά σχόλια. Φοβούνται την αποτυχία και αυτό μπορεί να τους αποτρέψει να επιτύχουν στο σχολείο ή στον εργασιακό χώρο.

- Υγιής αυτοεκτίμηση: Τα άτομα με υγιή αυτοεκτίμηση έχουν διαμορφώσει μια ισορροπημένη και ακριβή εικόνα για τον εαυτό τους. Για παράδειγμα, αναγνωρίζουν τις ικανότητες και τις δυνατότητές τους, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι παραβλέπουν τις αδυναμίες τους.

Η αυτοεκτίμηση του ατόμου θεωρείται υγιής όταν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα. Άτομα που υπερηφανεύονται και δείχνουν να νιώθουν ανώτερα από όλους στους άλλους δεν έχουν υπερβολική αυτοεκτίμηση –η συμπεριφορά τους αυτή είναι σημάδι ανασφάλειας και χαμηλής αυτοεκτίμησης. Με λίγα λόγια, δεν γίνεται να έχει κάποιος υπερβολική αυτοεκτίμηση.

Τα οφέλη της αυτοεκτίμησης

Τα άτομα με υγιή αυτοεκτίμηση νιώθουν ασφαλή. Καταφέρνουν να διατηρήσουν θετικές και στέρεες σχέσεις με άλλους ανθρώπους και είναι ανοιχτά στα σχόλια των άλλων με στόχο να βελτιωθούν.

Τα άτομα με υγιή αυτοεκτίμηση εκφράζουν με δυναμισμό τη γνώμη τους και υπερασπίζονται τις ανάγκες τους. Είναι σε θέση να πάρουν αποφάσεις και νιώθουν σιγουριά γι' αυτές, οι φιλικές και ερωτικές σχέσεις τους χαρακτηρίζονται από σταθερότητα και ειλικρίνεια, έχουν ρεαλιστικές επιδιώξεις και δεν ασκούν αυστηρή κριτική στον εαυτό τους ή σε άλλους. Προσαρμόζονται εύκολα και διαχειρίζονται καλύτερα το στρες και κάθε είδους αναποδιά.

Τέλος, τα άτομα με υγιή αυτοεκτίμηση σπανίως νιώθουν τύψεις ή ντροπή και κινδυνεύουν λιγότερο να εκδηλώσουν διατροφικές διαταραχές.

Η αυτοεκτίμηση δεν είναι ούτε έπαρση ούτε αυτοπροβολή. Είναι αγάπη και σεβασμός προς τον ίδιο μας τον εαυτό, με όλα τα χαρίσματα αλλά και τα ελαττώματά του.

Διαβάστε επίσης:

Ψυχολογικό τεστ: Μήπως πάσχετε από το «Σύνδρομο του Απατεώνα»;
Αυτοεκτίμηση: Οι υγιείς ανησυχίες και η γνώμη των άλλων
Κάντε μόνοι σας το τεστ αυτοεκτίμησης!