Μπασκόζος: Οι δράσεις μας στο προσφυγικό έχουν θετικό πρόσημο, αλλά να βρούμε λύσεις για τις δομές

Παράλληλα ο ΓΓ, παραδέχθηκε ότι υπάρχουν δυστυχώς σαφείς ενδείξεις σεξουαλικής εκμετάλλευσης, ενδοοικογενειακής βίας και άλλων μορφών έμφυλης βίας σε εμπόλεμους πληθυσμούς.

Μιλώντας στο σεμινάριο που οργάνωσε η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ σε συνεργασία με τους Γιατρούς του Κόσμου για την «Αναπαραγωγική Υγεία προσφύγω και μεταναστών» ο ΓΓ Δημόσιας Υγείας, υπογράμμισε πως το προσφυγικό πράγματι, δοκίμασε τις αντοχές μας σε υγειονομικό και κοινωνικό επίπεδο, ιδιαίτερα όταν πρόκειται για μία αναπτυγμένη χώρα της ΕΕ η οποία βρίσκεται σε κρίση και υπό επιτροπεία, όπως είναι η Ελλάδα. «Εμείς επιλέξαμε τις πρακτικές της αλληλεγγύης, της φιλοξενίας, του σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της ένταξης. Πιστεύω πως αν δεν επικρατούν αυτές οι πρακτικές το έδαφος γίνεται πολύ έφορο για ανάπτυξη φαινομένων ξενοφοβίας, εθνικισμού και ρατσισμού», επεσήμανε και συνέχισε:

«Η αντίληψη και η πρακτική που διέπει την πολιτική υγειονομικής κάλυψης των προσφύγων-μεταναστών που βρίσκονται στη χώρα μας συμβαδίζει με τις γενικότερες αντιλήψεις της κυβέρνησης και της πολιτικής ηγεσίας του υπουργείου υγείας που βασίζονται στην καθολική κάλυψη, την ολιστική αντίληψη και την υγεία σαν βασικό ανθρώπινο δικαίωμα.

Το πρόσφυγικό δοκίμασε τις αντοχές μας

Η πρόσφατη προσφυγική κρίση έθεσε σε δοκιμασία τις αντοχές και την επιχειρησιακή ικανότητα των δομών υγείας. Είμαστε πλέον σε θέση να πούμε ότι ο απολογισμός των δράσεών μας έχει θετικό πρόσημο. Οι σχεδιασμένες παρεμβάσεις μας για την πρωτοβάθμια περίθαλψη, τον εμβολιασμό καθώς και για την επιδημιολογική επιτήρηση απέδωσαν και αξιολογούνται θετικά από οργανισμούς όπως ο Π.Ο.Υ

Δύο χρόνια μετά την έναρξη αυτής της κρίσης, καλούμαστε να αντιμετωπίσουμε τις νέες ανάγκες που προκύπτουν από τις συνθήκες διαβίωσης και την μακρόχρονη, σχεδόν μόνιμη πιά για ορισμένους, παραμονή των ανθρώπων αυτών στη χώρα μας.
Θύματα βασανιστηρίων, εξαρτήσεις, αυτοκτονίες, έμφυλη βία είναι μερικές από τις νέες προκλήσεις στην υγεία, που πρέπει οργανωμένα, το υπουργείο μας να αντιμετωπίσει.

Ξέρουμε καλά ότι η έμφυλη βία όπως χρησιμοποιείται από τις αντιμαχόμενες πλευρές στη διάρκεια ενός πολέμου, είναι ένα παλιό φαινόμενο. Στις επείγουσες κρίσεις, οι γυναίκες, τα κορίτσια αλλά και αγόρια και άνδρες είναι σε εξαιρετικά υψηλό κίνδυνο. Αντιμετωπίζουν μεγάλες απειλές για τη σεξουαλική και αναπαραγωγική υγεία ενώ ειδικά οι γυναίκες και τα κορίτσια εκτίθενται σε ανεπιθύμητες εγκυμοσύνες, μη ασφαλείς διακοπές κύησης, ΣΜΝ συμπεριλαμβανομένου του HIV, μητρική και νεογνική νοσηρότητα και θνησιμότητα.

Η βία και ο πόλεμος, οδηγούν σε σεξουαλική εκμετάλλευση

Σήμερα,όπως γνωρίζετε, υπάρχουν σαφείς ενδείξεις σεξουαλικής εκμετάλλευσης, ενδοοικογενειακής βίας και άλλων μορφών έμφυλης βίας σε εμπόλεμους πληθυσμούς. Δυστυχώς ασφαλή δεδομένα για τη φύση και τα χαρακτηριστικά του φαινόμενου δεν είναι εν πολλοίς διαθέσιμα, αλλά και οταν υπάρχουν, οι μέθοδοι συλλογής δεν ειναι τυποποιημένες έτσι ώστε να είναι συγκρίσιμα σε διαφορετικά πολιτισμικά περιβάλλοντα. Υπάρχουν ωστόσο σημαντικές κι αξιόπιστες περιγραφές απο επιζήσαντες-επιζήσασες καθώς και αναφορές απο επαγγελματίες υγείας.
Να επισημάνω ότι τα τελευταία 15 χρόνια, στην προσπάθεια να εντοπισθεί το μέγεθος του προβλήματος έχουν ξεκινήσει μελέτες από τον Π.Ο.Υ, το CDC και άλλους φορείς με σκοπό να συστηματικοποιήσουν τη συλλογή και την επεξεργασία των δεδομένων.

Στο επίπεδο των παρεμβάσεων και δράσεων σε παγκόσμιο επίπεδο, αναπτύσσονται στρατηγικές και προγράμματα πρόληψης που αφορούν τους εκτοπισμένους πληθυσμούς και που θεωρούν απαραίτητη την εμπλοκή της κοινότητας. Απαραίτητη προϋπόθεση για την επιτυχία των παρεμβάσεων αυτών είναι η συντονισμένη προσπάθεια απο όλους τους εμπλεκόμενους διεθνείς οργανισμούς, ΜΚΟ και κυβερνήσεις.

Υπάρχει ένα πρώτο κείμενο αναφοράς από την Ύπατη Αρμοστεία: Sexual Violence Against Refugees: Guidelines on Prevention and Response, το 1995. Ηταν η πρώτη προσπάθεια να υιοθετηθούν ειδικές προδιαγραφές και οδηγίες για την πρόληψη και την απόκριση απέναντι στην έμφυλη βία στα κέντρα φιλοξενίας προσφύγων. Ακολούθησαν απόπειρες να ενταχθούν υπηρεσίες σεξουαλικής και αναπαραγωγικής υγείας στα κέντρα προσφύγων σε όλο τον κόσμο.

Με δεδομένη την επείγουσα ανάγκη να απαντήσει στην ανθρωπιστική κρίση χωρίς προηγούμενο που έζησε και ζει η Ελλάδα, οι επαγγελματίες υγείας που ασχολούνται με την οργάνωση της παροχής υπηρεσιών υγείας στον προσφυγικό πληθυσμό έθεσαν ως προτεραιότητα την περιγεννητική φροντίδα και την αντιμετώπιση της έμφυλης βίας.

Ο κρίσιμος ρόλος του ΚΕΕΛΠΝΟ

Συγκεκριμένα, το ΚΕΕΛΠΝΟ σε συνεργασία με την έδρα ιατροδικαστικής του ΕΚΠΑ και το Υπουργείο Μεταναστευτικής πολιτικής, στο πλαίσιο της υλοποίησης του προγράμματος PHILOS, διαμόρφωσε το ιατρικό πρωτόκολλο αντιμετώπισης της έμφυλης βίας, κύριοι στόχοι του οποίου είναι οι παρακάτω:

- Να αντιμετωπίσει και να υποστηρίξει τους επιζήσαντες/τις επιζήσασες σεξουαλικής και έμφυλης βίας,παρέχοντας εξειδικευμένες ιατρικές και ψυχοκοινωνικές υπηρεσίες

- Να ασκήσει ουσιαστική πρόληψη της μετάδοσης των ΣΜΝ και του HIV

- Να διασυνδέσει με ασφαλείς δομές διαμονής κυρίως τις γυναικες και τα κορίτσια με την αναπτυξη πρωτοκόλλου συνεργασίας με τη ΓΓΙσότητας

- Να συλλέξει τα απαραίτητα στοιχεία από την κλινική εξέταση που να πιστοποιούν τη σεξουαλική και έμφυλη κακοποίηση.

Γιά την καλύτερη κι αποτελεσματικότερη υλοποίηση της παρέμβασης, το ΚΕΕΛΠΝΟ σε συνεργασία με τον ΙΟΜ και το UNFPA, οργανώνει σεμινάρια σε όλη τη χώρα, προκειμένου να εκπαιδεύσει στην χρήση του εν λόγω πρωτοκόλλου, όχι μόνο το προσωπικού του PHILOS αλλα και των στελεχών των διεθνών οργανισμών και των ΜΚΟ που δραστηριοποιούνται στο πεδίο.

Να σας ενημερώσω ακόμη ,ότι το υλικό που έχει παραχθεί χρησιμοποιείται σήμερα, σε συνεργασία με την Υπατη αρμοστεία και το UNFPΑ, και για την εκπαίδευση στα κεντρα πρωτης υποδοχής στο κομμάτι της ευαλωτότητας και της σεξουαλικής και αναπαραγωγικής υγείας.

Παράλληλα με τις παραπάνω δράσεις, δόθηκε έμφαση στην φροντίδα των εγκύων, στην περιγεννητική φροντίδα και στην προώθηση του μητρικού θηλασμού. Οι μαίες τυποποίησαν την παρακολούθηση των εγκύων ενώ η προώθηση του μητρικού θηλασμού ακολούθησε τα πολιτισμικά χαρακτηριστικά του φιλοξενουμενου προσφυγικού πληθυσμού».

Καταλήγοντας, ο ΓΓ Δημόσιας Υγείας ανέφερε ακόμη, πως «υπάρχουν πολλά ακόμη που πρέπει να γίνουν τόσο στο χώρο των κέντρων φιλοξενίας και των κέντρων πρώτης υποδοχής, όσο και στο χώρο της πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας και της κοινότητας, για να μπορέσουμε να πούμε ότι ανταποκρινόμαστε ικανοποιητικά στις ανάγκες αυτού που ονομάζουμε σεξουαλική και αναπαραγωγική υγεία αλλα και για την αντιμετώπιση της σεξουαλικής και έμφυλης βίας.

Ωστόσο με το πρόγραμμα αυτό, έχουν ήδη τεθεί οι βάσεις μιας συστηματικής φροντίδας, επιστημονικής καταγραφής και περαιτέρω αντιμετώπισης. Το υπουργείο Υγείας και συγκεκριμένα η Γ.Γ Δημόσιας υγείας από την πρώτη στιγμή της κρίσης, επεξεργάζεται και εφαρμόζει προγράμματα άμεσης παρέμβασης σύμφωνα με τις ανάγκες του προσφυγικού/μεταναστευτικού πληθυσμού».