Ψυχική Υγεία: Το μεροκάματο του τρόμου
Η πρόσφατη τραγωδία στο Δαφνί με πρωταγωνιστές τρεις ψυχικά ασθενείς που κάηκαν ζωντανοί ανέσυρε με τον πλέον δραματικό τρόπο τα προβλήματα και στο χώρο της Ψυχικής Υγείας.
«Ο εν λόγω ασθενής θα διατελέσει δεύτερο έγκλημα εάν παραμείνει στο Ψυχιατρικό Νοσοκομείο Αττικής (ΨΝΑ). Την ανωτέρω επιστημονική μου άποψη τη στηρίζω σε όλα τα βίαια γεγονότα, τα οποία έχει διαπράξει κατά τη διάρκεια της παραμονής του στο Ψυχιατρικό Νοσοκομείο Αττικής. Είναι θέμα χρόνου το πότε θα τελεστεί η δεύτερη εγκληματική πράξη»...
Η πιο πάνω προφητική αναφορά περιλαμβάνεται σε έγγραφο που είχε στείλει πριν από δύο χρόνια στην Εισαγγελία Πρωτοδικών Αθηνών η αναπληρώτρια διευθύντρια του τμήματος όπου νοσηλευόταν ο ασθενής που έβαλε τη φωτιά. Έμεινε όμως στο συρτάρι, όπως αναφέρει ρεπορτάζ του «Έθνους της Κυριακής».
Ο ασθενής παρέμεινε τελικά στο «Δαφνί», όπου εξακολουθεί να βρίσκεται από τις αρχές της εβδομάδας. Χρειάστηκε μία ολιγοήμερη νοσηλεία του στο «Σωτηρία», εξαιτίας αναπνευστικών προβλημάτων που αντιμετώπισε από την πυρκαγιά.
Ο χειρισμός του παραμένει μία πρόκληση για το νοσηλευτικό προσωπικό. Είναι πολύ επιθετικός και ελάχιστοι νοσηλευτές μπορούν να τον προσεγγίσουν, χάρη στην ειδική σχέση που φροντίζουν να έχουν μαζί του.
Την ίδια πρόκληση αντιμετωπίζουν και με άλλους ασθενείς, όπως προκύπτει από άλλο έγγραφο ψυχιάτρων του ΨΝΑ.
Μεροκάματο τρόμου
Το... μεροκάματο του τρόμου περιγράφουν ο πρόεδρος του συλλόγου εργαζομένων στο ΨΝΑ Νίκος Παναγούλης και νοσηλευτές των τμημάτων:
«Σε κάθε βάρδια, απασχολούνται δύο νοσηλευτές για 40 ή περισσότερους ασθενείς. Στο νοσοκομείο υπάρχουν στη σειρά εννέα τμήματα, τα οποία πρέπει να επισκεφθούν το βράδυ, προκειμένου να δουν εάν οι ασθενείς κοιμούνται. Κάποιοι από αυτούς χρειάζονται ειδική προσοχή, καθώς έχουν και άλλα προβλήματα υγείας, όπως καρδιολογικά. Σκεφθείτε πόση ώρα χρειάζεται ένας νοσηλευτής μέχρι να βγει από το πρώτο τμήμα και να φτάσει στο ένατο».
Στις μονοβάρδιες, τα πράγματα είναι πολύ πιο δύσκολα. Σύμφωνα με τους εργαζόμενους, το 2008 ένας νοσηλευτής πέθανε από έμφραγμα και τον βρήκαν νεκρό οι συνάδελφοί του το επόμενο πρωί στην καρέκλα του.
Ανάλογα προβλήματα υπάρχουν και στο «Δρομοκαΐτειο», το οποίο απέχει λίγα χιλιόμετρα από το «Δαφνί». Τα επεισόδια με επιθετικούς ασθενείς είναι και εκεί συχνά, με το ελάχιστο προσωπικό να μην είναι σε θέση να αντεπεξέλθει: «Πριν από λίγο καιρό, είχαμε έναν ασθενή ο οποίος έβαζε φωτιές στα τμήματα», επισημαίνει στο «Έθνος της Κυριακής» ο Μιχάλης Γιαννάκος, εργαζόμενος στο νοσοκομείο και πρόεδρος της Ομοσπονδίας εργαζομένων στο ΕΣΥ (ΠΟΕΔΗΝ).
Η πρόσφατη τραγωδία στο «Δαφνί» ξύπνησε δυσάρεστες μνήμες και οι αρμόδιες Αρχές κινητοποιούνται για να αποφύγουν τα χειρότερα. Η εννεαμελής επιτροπή έχει πρόεδρο τον γενικό γραμματέα Σπύρο Κοκκινάκη. Συμμετέχουν διαπρεπείς επιστήμονες, οι οποίοι θα εξετάσουν -μεταξύ άλλων- «...την επάρκεια των μέσων επίτευξης του θεραπευτικού έργου και την παράλληλη εκπλήρωση των προϋποθέσεων για την ολοκλήρωση της ψυχιατρικής μεταρρύθμισης...».
Οι τρεις θάνατοι στο Ψυχιατρικό Νοσοκομείο Αττικής (ΨΝΑ) έχουν κινητοποιήσει και την επιστημονική κοινότητα. Το προεδρείο της Ελληνικής Ψυχιατρικής Εταιρείας κάνει λόγο για τρομακτική αύξηση των ασθενών σε αναγκαστική νοσηλεία στα χρόνια της κρίσης, η οποία φτάνει έως το 60% των εισαγωγών.
Στο πλαίσιο της ψυχιατρικής μεταρρύθμισης, το υπουργείο Υγείας προγραμμάτιζε την αναστολή λειτουργίας των δύο ψυχιατρικών νοσοκομείων της Αθήνας (ΨΝΑ, Δρομοκαΐτειο) και εκείνου της Θεσσαλονίκης.
Η πολιτική ηγεσία, ωστόσο, αναγνωρίζει ότι δεν έχουν υπάρχουν ακόμη εναλλακτικά δίκτυα υπηρεσιών νοσηλείας. Οι υπεύθυνοι της Ψυχιατρικής Εταιρείας κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου, επισημαίνοντας ότι το πρόβλημα της λειτουργίας των τριών μεγάλων μονάδων χωρίς συγκεκριμένο αύριο τα καθιστά υψηλού κινδύνου για «ατυχήματα» σαν το πρόσφατο του ΨΝΑ.
Για το θέμα της καθήλωσης των ανήσυχων ασθενών, υπογραμμίζουν ότι -για να υπακούει στη θεραπευτική λογική- οφείλει να ακολουθεί αυστηρά καθορισμένους κανόνες (πρωτόκολλα περιορισμού). Η διεθνής εμπειρία "σημειώνουν" έχει δείξει ότι η επάρκεια εκπαιδευμένου προσωπικού είναι το ισχυρότερο μέσο πρόληψης των περιοριστικών πρακτικών στην ψυχιατρική πράξη:
«Η απλή φραστική καταδίκη ενός μέτρου στερητικού της ελευθερίας και της θεραπευτικής λογικής, όταν δεν συνοδεύεται από συγκεκριμένες προτάσεις για την αντιμετώπιση των βίαιων ασθενών, κινείται στα όρια της υποκρισίας».
Το προεδρείο του Πανελλήνιου Ιατρικού Συλλόγου (ΠΙΣ) αναφέρει ότι οι τραγικές ελλείψεις των ψυχιατρικών νοσοκομείων σε ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό καθιστούν επισφαλή τη λειτουργία τους. Χαρακτηρίζει άκαιρη τη συζήτηση για κλείσιμο των τριών μεγάλων ψυχιατρείων, καθώς δεν έχει γίνει καμία κίνηση προς την κατεύθυνση της αποασυλοποίησης και της δημιουργίας ψυχιατρικών δομών που θα καλύψουν τις ανάγκες.
Για 50% κενές οργανικές θέσεις στα ψυχιατρεία κάνει λόγο το προεδρείο της Ομοσπονδίας εργαζομένων στα νοσοκομεία (ΠΟΕΔΗΝ). Επισημαίνει, δε, τις ευθύνες των διοικήσεων, τονίζοντας ότι δεν διαθέτουν επαρκή συστήματα πυροπροστασίας. Σύμφωνα με τους εργαζόμενους, στο «Δαφνί» υπάρχει σύστημα πυρανίχνευσης, αλλά όχι αυτόματης πυρόσβεσης.
