Σεμαγλουτίδη: Απρόσμενα αποτελέσματα για την επίδρασή της στα νεφρά

Η φαρμακοβιομηχανία Novo Nordisk ανακοίνωσε ότι θα διακόψει μια σημαντική δοκιμή για την επίδραση της σεμαγλουτίδης (Ozempic) στη διαβητική νεφρική νόσο έναν χρόνο νωρίτερα από το χρονοδιάγραμμα. Η δοκιμή έδειξε ότι το φάρμακο ήταν τόσο αποτελεσματικό, ώστε μια ανεξάρτητη επιτροπή συνέστησε ότι δεν χρειάζεται να συνεχιστούν καν οι δοκιμές.

Αν και θα περάσουν μήνες μέχρι να ολοκληρωθεί επίσημα η δοκιμή και να δημοσιευτούν τα αποτελέσματα, φαίνεται βέβαιο ότι έχουμε τώρα την απάντηση σε ένα από τα κύρια ερωτήματα που απομένουν σχετικά με τα οφέλη της σεμαγλουτίδης για τα άτομα με διαβήτη. Υγειονομικές αρχές, όπως η Αμερικανική Ένωση Διαβήτη (ADA) αναγνώρισαν ήδη το Ozempic ως μία από τις πιο αποτελεσματικές φαρμακευτικές θεραπείες που είναι διαθέσιμες για γλυκαιμικό έλεγχο, απώλεια βάρους και καρδιαγγειακή προστασία, αλλά η επίδρασή του στην υγεία των νεφρών ήταν ασαφής. Τώρα φαίνεται σχεδόν βέβαιο ότι η σεμαγλουτίδη θα γίνει προτιμώμενη επιλογή και για άτομα με χρόνια νεφρική νόσο (ΧΝΝ).

Διαβήτης και Χρόνια Νεφρική Νόσος

Η νεφρική βλάβη (νεφροπάθεια) είναι μια από τις πιο συχνές μακροχρόνιες επιπλοκές του διαβήτη τύπου 1 και τύπου 2. Μπορεί να αναπτυχθεί σε έως και 40% των ατόμων με διαβήτη.

Σύμφωνα με το Εθνικό Ινστιτούτο Διαβήτη και Πεπτικών και Νεφροπαθειών των ΗΠΑ, τα χρονίως υψηλά επίπεδα σακχάρου στο αίμα παρεμβαίνουν στην ικανότητα των νεφρών να φιλτράρουν το αίμα. Αυτό οδηγεί στην ανθυγιεινή συσσώρευση υγρών και αποβλήτων στο σώμα.

Στα πρώτα της στάδια, η νεφρική νόσος γενικά δεν έχει συμπτώματα. Οι γιατροί ψάχνουν για τυχόν νεφρική βλάβη με εξετάσεις ούρων για την παρουσία μιας πρωτεΐνης που ονομάζεται λευκωματίνη. Η θεραπεία μπορεί να επιβραδύνει την εξέλιξη της ΧΝΝ, αλλά εάν η βλάβη δεν μπορεί να σταματήσει, η κατάσταση μπορεί να γίνει πολύ σοβαρή έως και θανατηφόρα. Όταν τα νεφρά καταρρέουν, οι ασθενείς χρειάζονται είτε διαρκείς αιμοκαθάρσεις, είτε μεταμόσχευση νεφρού για να ζήσουν. Η χρόνια νεφρική νόσος μπορεί επίσης να αυξήσει την πιθανότητα άλλων αρνητικών αποτελεσμάτων για την υγεία, όπως καρδιακές παθήσεις και μεταβολική νόσο των οστών.

Σεμαγλουτίδη και υγεία των νεφρών

Σήμερα, η προτιμώμενη αγωγή για την ταυτόχρονη διαχείριση του υψηλού σακχάρου στο αίμα και την μείωση του κινδύνου χρόνιας νεφρικής νόσου είναι μια οικογένεια φαρμάκων που είναι γνωστά ως αναστολείς SGLT2. Αυτά τα φάρμακα μειώνουν τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα εμποδίζοντας την επανεισροή της φιλτραρισμένης γλυκόζης στα νεφρά.

Αντίθετα, η σεμαγλουτίδη και άλλοι αγωνιστές των υποδοχέων GLP-1 συνιστώνται επί του παρόντος μόνο ως δευτερεύουσες επιλογές για άτομα με διαβητική νεφρική νόσο. Σύμφωνα με τις συστάσεις της ADA, οι αγωνιστές των υποδοχέων GLP-1 ενδείκνυνται για ασθενείς με ΧΝΝ που δεν μπορούν να ανεχθούν έναν αναστολέα SGLT2 ή που χρειάζονται πρόσθετη φαρμακευτική αγωγή για να φτάσουν στα επιθυμητά επίπεδα σακχάρου στο αίμα.

Υπήρχαν ήδη κάποιες ενδείξεις ότι η σεμαγλουτίδη είχε θετικές επιδράσεις στην υγεία των νεφρών. Η δοκιμή SUSTAIN-6 το 2016, για παράδειγμα, διαπίστωσε ότι οι ασθενείς με διαβήτη τύπου 2 που χρησιμοποιούν σεμαγλουτίδη είχαν 36% μικρότερη πιθανότητα να εμφανίσουν νέα ή επιδεινούμενη νεφροπάθεια. Αλλά αυτές οι αναλύσεις ήταν περιορισμένες, σύμφωνα με την ADA, επειδή η δοκιμή δεν σχεδιάστηκε για να επιλέξει και να αξιολογήσει συμμετέχοντες με ΧΝΝ.

Η νέα έρευνα για την σεμαγλουτίδη που σταμάτησε πρόωρα

Η πρόσφατη δοκιμή FLOW σχεδιάστηκε ειδικά για να αποδείξει οριστικά εάν η σεμαγλουτίδη (Ozempic) έχει ή όχι σημαντική επίδραση στην υγεία των νεφρών. Σε αυτό το τεράστιο πείραμα συμμετείχαν περισσότερα από 3.500 άτομα, από 28 χώρες και έξι ηπείρους. Όλοι ήταν ενήλικες με διαβήτη τύπου 2, στοιχεία νεφροπάθειας και “υψηλό ή πολύ υψηλό κίνδυνο εξέλιξης της ΧΝΝ”.

Η δίκη επρόκειτο να ολοκληρωθεί στα τέλη του 2024, αλλά σταματάει πρόωρα. Σύμφωνα με τη Novo Nordisk, η απόφαση για διακοπή της δοκιμής “βασίστηκε σε σύσταση της ανεξάρτητης Επιτροπής Παρακολούθησης Δεδομένων (DMC)”. Αυτές οι επιτροπές διορίζονται για τη διεξαγωγή ανεξάρτητων ενδιάμεσων αναλύσεων κλινικών δοκιμών για τη διασφάλιση της ασφάλειας των συμμετεχόντων. Όταν τα ενδιάμεσα δεδομένα δείχνουν ότι η εν δοκιμή παρέμβαση προκαλεί αναμφισβήτητο όφελος ή βλάβη, η DMC μπορεί να συστήσει τον έγκαιρο τερματισμό της δοκιμής. Για να αποφευχθούν οι συγκρούσεις συμφερόντων, οι υπάλληλοι της Novo Nordisk εξακολουθούν να μην έχουν καμία ενημέρωση για τα αποτελέσματα της δοκιμής.

Θα χρειαστεί χρόνος μέχρι να φανούν οι λεπτομέρειες, αλλά τα νέα δείχνουν ότι η σεμαγλουτίδη είχε ισχυρή προστατευτική επίδραση στην υγεία των νεφρών. Για να πληροί τις προϋποθέσεις για πρόωρο τερματισμό, το φάρμακο έπρεπε να αποδείξει ότι ικανοποιούσε ορισμένα ή όλα τα κύρια καταληκτικά σημεία της δοκιμής, συμπεριλαμβανομένης σημαντικής μείωσης του κινδύνου νεφρικής ανεπάρκειας, αιμοκάθαρσης, μεταμόσχευσης νεφρού ή θανάτου λόγω καρδιονεφρικών παθήσεων.

Το Bloomberg ανέφερε ότι οι τιμές των μετοχών μεγάλων εταιρειών αιμοκάθαρσης μειώθηκαν απότομα αμέσως μετά τη δημοσιοποίηση της είδησης για τα οφέλη της σεμαγλουτίδης στην υγεία των νεφρών.

Είναι μια ακόμη νίκη για τη σεμαγλουτίδη, η οποία έχει χαιρετιστεί ευρέως ως φάρμακο που αλλάζει τα δεδομένα για τους διαβητικούς και όχι μόνο. Η σεμαγλουτίδη όχι μόνο προσφέρει μακροπρόθεσμο έλεγχο του σακχάρου στο αίμα και απώλεια βάρους, αλλά επισημαίνεται και η εκπληκτική της ικανότητα να περιορίζει τις εθιστικές διατροφικές συμπεριφορές. Αν και η σεμαγλουτίδη συνδέεται επίσης με ένα μεγάλο εύρος παρενεργειών, η ζήτηση είναι τόσο μεγάλη ώστε έχει ήδη προκαλέσει ελλείψεις, ωθώντας ορισμένους ασθενείς να αναζητήσουν δυνητικά επικίνδυνες εναλλακτικές λύσεις.

Η θεραπεία της διαβητικής νεφρικής νόσου

Η νεφρική νόσος που σχετίζεται με τον διαβήτη αντιμετωπίζεται τόσο με φαρμακευτική αγωγή όσο και με αλλαγές στον τρόπο ζωής. Ο έλεγχος της γλυκόζης είναι υψίστης σημασίας για την επιβράδυνση της εξέλιξης της ΧΝΝ και οι ασθενείς γενικά ενθαρρύνονται να εντείνουν τις προσπάθειές τους για την παρακολούθηση και τη διαχείριση του σακχάρου στο αίμα τους.

Η υπέρταση είναι ένας δεύτερος σημαντικός παράγοντας κινδύνου για ΧΝΝ. Στους ασθενείς συχνά συνταγογραφούνται φάρμακα για τη θεραπεία της υψηλής αρτηριακής πίεσης. Η υψηλή χοληστερόλη μπορεί επίσης να επιδεινώσει τη ΧΝΝ και μπορεί να απαιτεί θεραπεία με στατίνες.

Τα άτομα με ΧΝΝ συνήθως συμβουλεύονται να ακολουθούν ειδική δίαιτα για νεφρική νόσο. Οι δίαιτες για νεφρικές παθήσεις γενικά ξεκινούν με θεμέλιο μια δίαιτα φιλική προς τον διαβήτη, με έμφαση στα μη επεξεργασμένα τρόφιμα και χαμηλή σε ζάχαρη και επεξεργασμένα άμυλα. Σε μεμονωμένους ασθενείς μπορεί επίσης να δοθούν οδηγίες να προσέχουν την πρόσληψη αλατιού και ορισμένων συστατικών, όπως το κάλιο, τα οποία τα νεφρά τους δυσκολεύονται να επεξεργαστούν. Οι διατροφικές ανάγκες μπορεί να διαφέρουν σημαντικά ανάλογα με το στάδιο της ΧΝΝ. Οι ασθενείς με πρώιμη ΧΝΝ μπορεί να κληθούν να περιορίσουν αυστηρά την πρωτεΐνη, για παράδειγμα, ενώ εκείνοι που υποβάλλονται σε αιμοκάθαρση μπορεί να χρειαστούν επιπλέον πρωτεΐνη.