Καρκίνος: Νέες προοπτικές στη διάγνωση και θεραπεία με τη νανοϊατρική

Κυρίως ο τομέας της ογκολογίας, έχει να επωφεληθεί τα μέγιστα από την ανάπτυξη της νανοϊατρικής, με την εισαγωγή εξατομικευμένων προσεγγίσεων στοχευμένης διάγνωσης και θεραπείας για όλους του τύπους καρκίνου.

Θέματα όπως οι καινοτόμες αντικαρκινικές νανοθεραπείες, οι νανοπλατφόρμες στη μοριακή απεικόνιση, τα «ευφυή» νανοσυστήματα χορήγησης αντικαρκινικών φαρμάκων και τα νανοφάρμακα, οι νομοθετικές και κανονιστικές διατάξεις για τη χρήση νανοτεχνολογικών προϊόντων, σχολιάστηκαν από τους καθηγητές, Ευστάθιο Ευσταθόπουλο, Αν. Καθηγητής στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, Κώστα Δεμέτζο, Καθηγητής Φαρμακευτικής ΕΚΠΑ, Μαρία Γαζούλη, Επικ. Καθηγήτρια Ιατρικής ΕΚΠΑ και Αγάπη Πλουσή, Ερευνήτρια Επιστημονική Συνεργάτης, στην Ιατρική Σχολή ΕΚΠΑ, στους οποίους απευθύνθηκε το Αθηναϊκό-Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων.

Η νανοϊατρική βρίσκει εφαρμογή στη διάγνωση με την ανάπτυξη βιοαισθητήρων υψηλής ευαισθησίας και τεχνικών μοριακής απεικόνισης, στη θεραπεία με τη στοχευμένη χορήγηση και την ελεγχόμενη αποδέσμευση φαρμάκων στα κύτταρα, καθώς και στην Αναγεννητική Ιατρική με την ανάπτυξη τεχνητών δομών και την αναδόμηση ιστών.

Σημαντικές εφαρμογές έχουν ήδη αναπτυχθεί στην καρδιολογία, την ογκολογία, την οφθαλμολογία, την ενδοκρινολογία, την ορθοπεδική, τη νευρολογία, τη δερματολογία και τη χειρουργική, είπε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο κ. Ευσταθόπουλος.

Η νανοϊατρική, τόνισε ο κ. Ευσταθόπουλος, συνδυάζει ποικίλες βασικές επιστήμες όπως είναι η ιατρική, η φυσική, η βιολογία, η φαρμακευτική και η μηχανική. «Στόχος της νανοϊατρικής είναι να επιτρέψει μια πιο έγκαιρη και ακριβή διάγνωση και να παρέχει μια πιο αποτελεσματική θεραπεία χωρίς παρενέργειες».

Νανοϊατρική και ογκολογία

Σύμφωνα με τους καθηγητές σημαντική είναι η συμβολή της ναοϊατρικής στην έγκαιρη διάγνωση του καρκίνου, καθώς επιτρέπει πιο εύκολη και ειδική ανίχνευση των βιοδεικτών που χαρακτηρίζουν τα προ-καρκινικά και καρκινικά κύτταρα και παρέχει μια πιο έγκαιρη διάγνωση στους γιατρούς από ότι οι βιοψίες.

Επιπρόσθετα, πολλές κατηγορίες νανοσωματιδίων έχουν την ικανότητα να μπορούν να προσδεθούν με οργανικά μόρια, όπως DNA και πρωτεΐνες, δημιουργώντας ένα φάσμα βιολογικά συμβατών βιοαισθητήρων υψηλής ακρίβειας. Όπως είπαν, σήμερα έχουν ήδη αναπτυχθεί νανοανιχνευτές για την ανίχνευση κυκλοφορούντων καρκινικών κυττάρων και την έγκαιρη διάγνωση των μεταστάσεων, ενώ μεγάλη πρόοδο έχει επιφέρει η νανοϊατρική και στην μοριακή απεικόνιση του καρκίνου.

Όσον αφορά τη θεραπεία, η νανοϊατρική είναι στην πρώτη γραμμή της στοχευμένης χορήγησης φαρμάκων και της εγγενούς θεραπείας, με την ανάπτυξη των θεραγνωστικών νανοσωματιδίων (nanotheranostics), νανοσωματιδίων δηλαδή, που συνδυάζουν τη διάγνωση με τη θεραπεία.

Τα θεραγνωστικά νανοσωματίδια μπορούν να στοχεύσουν ειδικά στους ιστούς που μας ενδιαφέρουν και να δράσουν εξατομικευμένα ως προς τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της πάθησης του ασθενούς. Από τη στιγμή που θα βρεθούν στον μοριακό στόχο, ενεργοποιούνται και καταστρέφουν επιλεκτικά τον καρκινικό ιστό, ενώ ελαχιστοποιούν τις όποιες παρενέργειες, και τις βλάβες στον υγιή ιστό κάτι που συχνά συμβαίνει με τα κλασικά θεραπευτικά.

Επίσης, η σύνδεση των ήδη υπαρχόντων φαρμάκων ή διαφόρων βιολογικών μορίων (γονιδίων, αντισωμάτων) με νανοσωματίδια επιτρέπει την εντοπισμένη χορήγηση των χημειοθεραπευτικών, μειώνοντας σημαντικά την ποσότητα φαρμάκων που διαχέεται στην κυκλοφορία και απορροφώνται από άλλους ιστούς και μειώνοντας και τις παρενέργειες στους υγιείς ιστούς.

«Ευφυή» συστήματα

Ο χρονικός και χωρικός έλεγχος της αποδέσμευσης των φαρμάκων στον οργανισμό, αλλά και η στόχευση και η εξατομίκευση στην θεραπεία οδηγεί στη δημιουργία συστημάτων, που χαρακτηρίζονται ως «ευφυή», καθώς «αποφασίζουν» με βάση το περιβάλλον που βρίσκονται, δηλαδή τον ανθρώπινο οργανισμό την αλληλεπίδραση με τους ιστούς – στόχους.

Τα οφέλη από την παραγωγή συστημάτων μεταφοράς φαρμάκων σε νανοκλίμακα –τα νανοφάρμακα- βασίζονται όχι μόνο στις ιδιότητές τους, εξαιτίας του μεγέθους τους, αλλά και την ικανότητά τους να ελέγχουν τα ακόλουθα: Στόχευση σε ιστούς και όργανα, βιοχημική προστασία του φαρμακομορίου με αυξημένη σταθερότητα και χαμηλότερη τοξικότητα, απουσία ανεπιθύμητων αλληλεπιδράσεων με το βιολογικό περιβάλλον, μεγάλος χρόνος κυκλοφορίας, βιοαποικοδόμηση (Biodegradability), εύκολη και χαμηλού κόστους παραγωγή και μεγάλη διάρκεια αποθήκευσης.

Όπως είπε ο κ. Ευστασθόπουλος, στην Ελλάδα, κυκλοφορούν νανοφάρμακα και συγκεκριμένα λιποσωμιακά φάρμακα για την καταπολέμηση του καρκίνου αλλά και ως αντιμηκυτησιακά, τα οποία έχουν εγκριθεί από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων.

Το νομοθετικό πλαίσιο έγκρισης νανοτεχνολογικών και νανο-βιοτεχνολογικών φαρμάκων είναι συνεχώς μεταβαλλόμενο και εξελισσόμενο. Η ανάπτυξη νανοτεχνολογικών προϊόντων υψηλής τεχνολογίας ακόμα και για απλές καθημερινές εφαρμογές, δημιουργεί την ανάγκη ύπαρξης ενός ευέλικτου νομοθετικού πλαισίου, το οποίο θα ακολουθεί τις εξελίξεις της επιστήμης και της τεχνολογίας.