Η νίκη ή η ήττα στα σπορ είναι (και) θέμα βιολογικού ρολογιού
Ποιος θα νικήσει σε αυτό τον αγώνα; Η απάντηση μπορεί να είναι διαφορετική, ανάλογα με την ώρα της ημέρας. Αυτό υποστηρίζει μια νέα βρετανική επιστημονική έρευνα, σύμφωνα με την οποία το βιολογικό ρολόι ενός ανθρώπου -και ενός αθλητή- επηρεάζει καθοριστικά την απόδοσή του, αυξομειώνοντάς την σε ποσοστό έως 26% μέσα στην ημέρα.
Μια τέτοια διαφορά είναι ασφαλώς αρκετή για να χαρίσει σε κάποιον τη νίκη ή να τον καταδικάσει σε ήττα. Το ίδιο ισχύει γενικότερα για μια ομάδα: αν ο αγώνας γίνεται σε ώρα που συγχρονίζεται με το βιολογικό ρολόι των παικτών, τότε έχει καλώς, αλλιώς θα πρέπει να παίξουν (και) ενάντια στο εσωτερικό ρολόι τους.
Οι ερευνητές, με επικεφαλής τον Ρόναλντ Μπραντστέτερ του Πανεπιστημίου του Μπέρμιγχαμ, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο διεθνούς κύρους περιοδικό βιολογίας "Current Biology", διαπίστωσαν ότι το πότε φθάνει στο αποκορύφωμα η απόδοση ενός ανθρώπου, εξαρτάται καθοριστικά από το πώς «δουλεύει» το βιολογικό ρολόι του, με άλλα λόγια αν είναι πρωινός τύπος, βραδινός κ.λπ.
Έτσι, οι πρωινοί τύποι που ξυπνάνε νωρίς και είναι φρέσκοι το πρωί, φθάνουν σε ένα αποκορύφωμα ενεργητικότητας γύρω στις 12 το μεσημέρι. Οι ενδιάμεσοι τύποι φθάνουν σε ένα μέγιστο το απόγευμα (γύρω στις 4), ενώ οι βραδινοί τύποι, που ξυπνάνε πιο αργά από όλους, αποδίδουν το μέγιστο των δυνατοτήτων τους περίπου στις 8 το βράδυ.
Το εσωτερικό βιολογικό (κιρκαδιανό) ρολόι ελέγχει ένα μεγάλο εύρος σωματικών λειτουργιών, δημιουργώντας για κάθε άνθρωπο ένα ξεχωριστό «προφίλ» του τρόπου με τον οποίο αυξομειώνεται η ενεργητικότητά του μέσα σε ένα 24ωρο. Το ρολόι αποσυντονίζεται στα μεγάλα αεροπορικά ταξίδια (το φαινόμενο του ″τζετ λαγκ″ έως ότου ο οργανισμός προσαρμοστεί στη νέα ζώνη χρόνου).
Είναι σημαντικό, όπως είπε ο Ρόναλντ Μπραντστέτερ, για έναν αθλητή -και για τον προπονητή του- να ξέρει πώς ″δουλεύει″ το βιολογικό ρολόι στην περίπτωσή του. Τόνισε ότι, μια απόκλιση της τάξης του 1% στην απόδοση ενός αθλητή μπορεί να κάνει τη διαφορά ανάμεσα σε ένα χρυσό Ολυμπιακό μετάλλιο και σε μια τέταρτη θέση χωρίς μετάλλιο καθόλου - μπορεί να φανταστεί κανείς ποια επίπτωση έχει μια απόκλιση 26% στην απόδοση;
Οι ερευνητές εκτίμησαν ότι το πρόβλημα αφορά σαφώς τις ομάδες, για παράδειγμα τις ποδοσφαιρικές, ιδίως όταν καλούνται να παίξουν σε μια μακρινή χώρα, όπου υπάρχει μεγάλη διαφορά ώρας. Στον παράγοντα αυτό μάλιστα, απέδωσαν σε σημαντικό βαθμό την αποτυχία της αγγλικής ομάδας ποδοσφαίρου στο τελευταίο Μουντιάλ της Βραζιλίας (αυτό φυσικά μπορεί να είναι και μια βολική δικαιολογία...)
