Όταν η σεξουαλική επαφή προκαλεί πόνο. Ο λευκός γάμος
Οι διαταραχές πόνου αποτελούν σεξουαλικές δυσλειτουργίες τωνγυναικών, που επιβαρύνουν σημαντικά την ερωτική ζωή του ζευγαριού.
Περιλαμβάνουν συνήθως τον κολεόσπασμο και τη δυσπαρεύνια. Όταν η γυναίκαπονάει κατά την επαφή, η πιθανότητα να αισθανθεί σεξουαλική ευχαρίστηση είναιμικρή (Binik Y Principles and Practice of Sex Therapy ed Leiblum S, 4thed., 2007).
Αν και οι δύο αυτές διαταραχές είναιδιαφορετικές, συχνά είναι δύσκολο να διακριθούν. Ο κολεόσπασμος είναι μιαδυσλειτουργία κατά την οποία ο κόλπος κάνει μια ακούσια σύσπαση και κλείνει τηστιγμή της διείσδυσης. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να μην επιτυγχάνεται διείσδυση,παρά την επιθυμίατης γυναίκας.
Επειδή οι γυναίκες διστάζουν να αναζητήσουν βοήθεια δεν έχουμε επαρκήστατιστικά στοιχεία για τη συχνότητα του προβλήματος. Ωστόσο, εκτιμάται πωςπερίπου το 2% των ζευγαριών σε γάμο γάμων αντιμετωπίζει το πρόβλημα αυτό, μεαποτέλεσμα οι γάμοι να είναι «λευκοί» (Gindin L & Resnicoff D. J SexMarital Ther. 2002;28 Suppl 1:85-99).
Δυσπαρεύνια
Κατά τη δυσπαρευνία η γυναίκα αισθάνεται πόνοόταν επιχειρείται κολπική διείσδυση. Η συχνότητα της δυσπαρευνίαςεκτιμάται στο 10%-15% των σεξουαλικά ενεργών γυναικών. Το ποσοστό αυτόαυξάνεται και φτάνει στο 30% όταν οι γυναίκες βρίσκονται στην εμμηνόπαυση (AvisN et al. Menopause 2009;16:860-9).
Τα αίτια μπορεί να είναι οργανικά, αν καισυνήθως είναι ψυχολογικά. Οργανικοί παράγοντες που σχετίζονται με τιςδιαταραχές πόνου είναι οι φλεγμονές των γεννητκών οργάνων, η ενδομητρίωση, οιδερματικές παθήσεις των γεννητικών οργάνων, υποτροπιάζουσες ουρολοιμώξεις,σύνδρομο πυελικού πόνου, φλεγμονώδεις παθήσεις εντέρου και η ατροφία του κόλπου(σύνηθες σύμπτωμα της εμμηνόπαυσης). Σε αυτές τις περιπτώσεις, η γυναίκα έχεισυνήθως και άλλα συμπτώματα για τα οποία αναζητά θεραπεία, που πολλές φορές δεναρκεί για να λύσει το σεξουαλικό πρόβλημα (Fugl-Meyer KS. Et al. J Sex Med.2013 Jan; 10 (1):83-93).
Ψυχολογικές διαταραχές και σεξουαλικός πόνος
Οι ψυχολογικοί παράγοντες που έχουνσυσχετιστεί με τις διαταραχές σεξουαλικού πόνου περιλαμβάνουν συμπτώματακατάθλιψης, αγχώδεις διαταραχές, χαμηλή αυτοεκτίμηση, συχνό αίσθημα ντροπής,ερωτοφοβία και προβλήματα στη σχέση( van Lankveld J et al. J Sex Med. 2010 Jan;7(1):615-31). Ψυχολογικοί παράγοντες μπορεί να είναι τα μοναδικά αίτια τηςδιαταραχής πόνου ή να επιδεινώνουν τις συνέπειες των οργανικών συμπτωμάτων πουπροαναφέρθηκαν.
Οι διαταραχές πόνου πρέπει να διερευνώνταιμέσα από ένα πρίσμα που βλέπει όχι μόνο βιολογικούς, αλλά και ψυχικούςπαράγοντες. Ωστόσο, ενώ η σύγχρονη σεξουαλική ιατρική και σεξολογία διαθέτειαποτελεσματικούς τρόπους αντιμετώπισης των παραπάνω προβλημάτων, η έλλειψηενημέρωσης συχνά αναστέλλει την αναζήτηση θεραπείας.
Το πρώτο βήμα που χρειάζεται να κάνει μιαγυναίκα είναι να ενημερωθεί για τα προβλήματα αυτά από ειδικευμένο σεξολόγο ήαπό τον/την γυναικολόγο της. Η διάγνωση θα γίνει με τη λήψη του ιστορικού και ηκλινική εξέταση των γεννητικών οργάνων θα δώσει πληροφορίες για την ύπαρξη ή μηοργανικών παραγόντων που επιβαρύνουν το πρόβλημα. Ωστόσο, επειδή πολύ συχνά ηγυναίκα δεν είναι έτοιμη να δεκτεί τη κλινική εξέταση (λόγω έντονου φόβου),συχνά προτείνεται να ξεκινήσει θεραπεία σε ειδικευμένο σεξολόγο και να ακολουθήσειο οργανικό έλεγχος αργότερα, όταν η γυναίκα θα είναι έτοιμη.
Η θεραπεία τωνδιαταραχών σεξουαλικού πόνου γίνεται από σεξολόγο και περιλαμβάνει:
Αρχικά,ενημέρωση και εκπαίδευση της γυναίκας (συχνά και του συντρόφου της) για τοπρόβλημα και για τον φαύλο κύκλο αποφυγής που δημιουργεί ο πόνος. Στη συνέχεια,η γυναίκα (συχνά με τη συμμετοχή του συντρόφου) εκπαιδεύεται σε κάποιεςασκήσεις που σταδιακά την βοηθούν να αυξήσει τα όρια ανοχής στο άγγιγμακαι στη συνέχεια στη διείσδυση. Οι ασκήσεις αυτές πάντα προσαρμόζονται στιςανάγκες της κάθε γυναίκας, γίνονται σταδιακά και δεν προκαλούν πόνο. Συνήθως,κατά τη διάρκεια της θεραπέιας συνιστάται στο ζευγάρι η διακοπή των σεξουαλικώνεπαφών που περιλαμβάνουν διείσδυση. Επιπλέον, λόγω του γεγονότος ότι οι διαταραχέςπόνου συνήθως οδηγούν στην αποφυγή της εγγύτητας μεταξύ του ζευγαριού, ηθεραπεία περιλαμβάνει τεχνικές που βοηθούν το ζευγάρι να αυξήση σταδιακά καιομαλά την σωματική του εγγύτητα. Επιπλέον, παράλληλα με τα παραπάνω, η θεραπείαπεριλαμβάνει τον έλεγχο των σκέψεων και των συναισθημάτων που επιδεινώνουν ήσυντρηρούν το πρόβλημα.
Η σύγχρονη σεξουαλική ιατρική και σεξολογίαδιαθέτει τρόπους αντιμετώπισης των παραπάνω προβλημάτων και μάλιστα στιςπερισσότερες περιπτώσεις η αποτελεσματικότητα των θεραπειών είναι ιδιαίτεραυψηλή. Ωστόσο, όταν τα ζευγάρια έχουν κρατήσει το πρόβλημα ως επτασφράγιστομυστικό για μεγάλο χρονικό διάστημα και έχουν προσαρμοστεί στην απουσίασεξουαλικών επαφών, δυσκολεύονται να μιλήσουν γι΄ αυτό που τους συμβαίνει καιδιστάζουν να προσεγγίσουν κάποιον ειδικό. Αυτό είναι ίσως το μεγαλύτερο εμπόδιοστο δρόμο για τη θεραπεία.
Εύη Κυράνα, Ψυχολόγος Υγείας, Σεξολόγος, Επιστημονική ΥπεύθυνηΚΕ.Σ.Α.Υ.
