Σακχαρίνη: Ιδιότητες και επιπτώσεις στην υγεία

Η σακχαρίνη -ή ζαχαρίνη- είναι ένα μη θρεπτικό τεχνητό γλυκαντικό, που δημιουργείται σε εργαστήριο μαζί με οξειδωτικές χημικές ουσίες. Εμφανίζεται ως λευκή κρυσταλλική σκόνη και χρησιμοποιείται συχνά ως υποκατάστατο ζάχαρης επειδή δεν περιέχει θερμίδες ή υδατάνθρακες.

Ένα από τα αξιοσημείωτα χαρακτηριστικά της είναι η έντονη γλυκύτητα, καθώς είναι περίπου 300-400 φορές πιο γλυκιά από την κανονική ζάχαρη, απαιτώντας μόνο μια μικρή ποσότητα για να επιτευχθεί η επιθυμητή γλυκύτητα. Ωστόσο, αξίζει να σημειωθεί ότι η ζαχαρίνη μπορεί να αφήσει πίσω της μια δυσάρεστη, πικρή επίγευση, γι' αυτό και αναμιγνύεται συχνά με άλλα γλυκαντικά χαμηλών ή μηδενικών θερμίδων.

Για παράδειγμα, η σακχαρίνη μερικές φορές συνδυάζεται με ασπαρτάμη, ένα άλλο κοινό γλυκαντικό χαμηλών θερμίδων που βρίσκεται στα ανθρακούχα ποτά “διαίτης”.

Οι κατασκευαστές τροφίμων επιλέγουν τη ζαχαρίνη για τη σταθερότητα και τη μεγάλη διάρκεια ζωής της, καθιστώντας την ένα κοινό συστατικό σε πολλά προϊόντα, ακόμη και μετά από χρόνια αποθήκευσης. Συνήθως χρησιμοποιείται για να γλυκάνει επιδόρπια/γλυκά με λίγες θερμίδες, μαρμελάδες, ζελέ, μπισκότα, αλλά και κάποια φάρμακα. Η σακχαρίνη μπορεί να χρησιμοποιηθεί όπως και η επιτραπέζια ζάχαρη: είτε πασπαλισμένη σε τρόφιμα όπως δημητριακά ή φρούτα είτε ως υποκατάστατο ζάχαρης στον καφέ.

Πόσο ασφαλής είναι η σακχαρίνη

Οι υγειονομικές αρχές, συμπεριλαμβανομένου του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ), της Ευρωπαϊκής Αρχής για την Ασφάλεια των Τροφίμων (EFSA) και του αμερικανικού Οργανισμού Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA), γενικά συμφωνούν ότι η σακχαρίνη είναι ασφαλής για ανθρώπινη κατανάλωση. Ωστόσο, δεν ήταν πάντα αυτή η συναίνεση μεταξύ των επιστημόνων.

Στη δεκαετία του 1970, ορισμένες μελέτες σε αρουραίους έδειξαν μια συσχέτιση μεταξύ της σακχαρίνης και του καρκίνου της ουροδόχου κύστης, οδηγώντας στην ταξινόμησή της ως πιθανώς καρκινογόνου για τον άνθρωπο. Μεταγενέστερη έρευνα αποκάλυψε ότι τα ευρήματα σε αρουραίους δεν ήταν εφαρμόσιμα στους ανθρώπους και οι μελέτες παρατήρησης δεν έδειξαν σαφή σύνδεση μεταξύ της κατανάλωσης σακχαρίνης και του κινδύνου καρκίνου. Ως εκ τούτου, η ταξινόμησή της μετατράπηκε σε “μη ταξινομήσιμο ως καρκινογόνο για τον άνθρωπο”.

Παρόλα αυτά, ορισμένοι ειδικοί παραμένουν προσεκτικοί, συνιστώντας στους ανθρώπους να αποφεύγουν τη σακχαρίνη.

Διατροφικές πηγές σακχαρίνης

Η σακχαρίνη βρίσκεται σε μια ευρεία γκάμα τροφίμων και ποτών και διατίθεται σε κόκκους ή σε υγρή μορφή. Μια μόνο μερίδα μπορεί να προσφέρει γλυκύτητα που ισοδυναμεί με δύο κουταλάκια του γλυκού ζάχαρη. Χρησιμοποιείται συχνά σε αρτοσκευάσματα, μαρμελάδες, ζελέ, τσίχλες, κονσερβοποιημένα φρούτα, καραμέλες, επιδόρπια, σάλτσες (ντρέσινγκ) σαλάτας, ακόμη και σε καλλυντικά προϊόντα, όπως οδοντόκρεμα και στοματικό διάλυμα. Επιπλέον, η σακχαρίνη είναι ένα κοινό συστατικό σε κάποια φάρμακα, βιταμίνες και φαρμακευτικά προϊόντα.

Στην Ευρωπαϊκή Ένωση, η σακχαρίνη που προστίθεται σε τρόφιμα ή ποτά αναγράφεται με τον κωδικό E954 στην ετικέτα του προϊόντος.

Μέχρι πόση σακχαρίνη επιτρέπεται την ημέρα

Ο FDA έχει ορίσει την αποδεκτή ημερήσια πρόσληψη (ADI) σακχαρίνης στα 5 mg ανά κιλό σωματικού βάρους. Για παράδειγμα, ένα άτομο που ζυγίζει 70 κιλά μπορεί να καταναλώνει έως και 350 mg σακχαρίνης την ημέρα. Αυτό ισοδυναμεί με περίπου 3,7 κουτάκια αναψυκτικού “διαίτης”, δηλαδή με σχεδόν 10 μερίδες σακχαρίνης.

Μελέτες σε ευρωπαϊκές χώρες υποδεικνύουν ότι η κατανάλωση σακχαρίνης συνήθως εμπίπτει σε αυτά τα όρια.

Σακχαρίνη: Επιδράσεις στο βάρος και το σάκχαρο του αίματος

Η ζαχαρίνη, όπως και άλλα γλυκαντικά χαμηλών θερμίδων, μπορεί να συμβάλλει στη διαχείριση του βάρους, επιτρέποντας την κατανάλωση λιγότερων θερμίδων ενώ απολαμβάνετε την ίδια γλυκιά γεύση σε φαγητά και ποτά. Ωστόσο, ορισμένες μελέτες δείχνουν ότι τα τεχνητά γλυκαντικά, συμπεριλαμβανομένης της ζαχαρίνης, μπορεί να αυξήσουν την πείνα, την πρόσληψη τροφής και την αύξηση βάρους. Μελέτες παρατήρησης έχουν δείξει μικτά αποτελέσματα επ' αυτού.

Όσον αφορά τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα, η σακχαρίνη συνιστάται συχνά ως υποκατάστατο ζάχαρης για άτομα με διαβήτη, καθώς δεν επηρεάζει τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα. Ωστόσο, λίγες είναι οι μελέτες που έχουν επικεντρωθεί αποκλειστικά στις επιδράσεις της σακχαρίνης. Οι περισσότερες έχουν αναλύσει παρόμοια γλυκαντικά, όπως η σουκραλόζη και η ασπαρτάμη. Τα περισσότερα στοιχεία δείχνουν, ότι τα τεχνητά γλυκαντικά δεν επηρεάζουν σημαντικά τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα, τόσο σε υγιή άτομα όσο και σε άτομα με διαβήτη.

Η χρήση ζαχαρίνης μειώνει τον κίνδυνο τερηδόνας

Σε αντίθεση με τη ζάχαρη, η σακχαρίνη δεν ζυμώνεται σε οξύ από τα βακτήρια του στόματος. Αυτό την καθιστά μια φιλική προς την κοιλότητα επιλογή γλυκαντικού. Χρησιμοποιείται συνήθως ως εναλλακτική λύση ζάχαρης και στα φάρμακα. Ωστόσο, είναι σημαντικό να γνωρίζετε ότι τα τρόφιμα και τα ποτά που περιέχουν τεχνητά γλυκαντικά μπορεί να εξακολουθούν να περιέχουν άλλα συστατικά, όπως τα οξέα σε ανθρακούχα ποτά ή τα φυσικά σάκχαρα σε χυμούς φρούτων, τα οποία μπορούν να συμβάλουν στην τερηδόνα.

Σακχαρίνη: Υγεία του εντέρου και πιθανές αρνητικές επιπτώσεις

Αν και η ζαχαρίνη θεωρείται γενικά ασφαλής, υπάρχουν αναδυόμενες έρευνες σχετικά με τις πιθανές επιπτώσεις της στα βακτήρια (μικροβίωμα) του εντέρου. Πρόσφατες μελέτες δείχνουν ότι η σακχαρίνη, μαζί με άλλα τεχνητά γλυκαντικά όπως η σουκραλόζη και η ασπαρτάμη, μπορεί να διαταράξουν την ισορροπία του μικροβιώματος. Οι αλλαγές στα βακτήρια του εντέρου έχουν συσχετιστεί με αυξημένο κίνδυνο καταστάσεων όπως η παχυσαρκία, ο διαβήτης τύπου 2, η φλεγμονώδης νόσος του εντέρου και ο καρκίνος.

Ορισμένες μελέτες έχουν δείξει ότι η σακχαρίνη μπορεί να ενθαρρύνει την ανάπτυξη συγκεκριμένων βακτηρίων που είναι πιο αποτελεσματικά στην μετατροπή της τροφής σε ενέργεια, οδηγώντας δυνητικά σε αυξημένο κίνδυνο παχυσαρκίας.

Ωστόσο, η έρευνα σε αυτόν τον τομέα βρίσκεται ακόμα στα αρχικά της στάδια και απαιτούνται περαιτέρω μελέτες για να διερευνηθεί η σχέση μεταξύ τεχνητών γλυκαντικών, συμπεριλαμβανομένης της σακχαρίνης, και των αλλαγών στα βακτήρια του εντέρου.

Πηγή: healthline.com