Ξεκινώντας το σχολείο: Οι «εξετάσεις» του πρώτου κουδουνιού

Μαζί με αυτή ξεκίνησε και μια νέα πραγματικότητα για χιλιάδες παιδιά αλλά και γονείς που θα πρέπει για πρώτη φορά να εμπιστευτούν το παιδί τους σε ένα πλαίσιο που είναι εκτός σπιτιού και εκτός οικογένειας. Τα άγχη και η ανησυχία μεγάλα. Άγχος καταρχήν για το αν το παιδί θέλει να πάει σχολείο, αν θα προσαρμοστεί εύκολα, αν θα βρει φίλους, αν οι παιδαγωγοί θα είναι επαρκείς και θα φροντίζουν το παιδί όπως πρέπει, αν εν τέλει θα καταφέρουν όλοι –γονείς και παιδιά– να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις που περιλαμβάνει η νέα αυτή φάση ζωής που ξεκινά.

Πριν ξεκινήσει η σχολική χρονιά είναι πολλές οι σκέψεις, οι φαντασιώσεις και οι συζητήσεις για το πώς θα είναι το σχολείο, οι συμμαθητές, οι δάσκαλοι, οι δραστηριότητες. Όλες με στόχο να προετοιμάσουν το παιδί προεκειμένου να μεταβεί όσο πιο ομαλά γίνεται στο σχολικό πλαίσιο. Και τελικά έρχεται εκείνη η πολυπόθητη μέρα που γονείς και παιδιά πρέπει να αποδείξουν την πολύ καλή δουλειά που έκαναν όλο αυτό το διάστημα για την ένταξη.

Για πολλά παιδιά η πρώτη μέρα στο σχολείο πηγαίνει πολύ καλά και όλοι είναι χαρούμενοι, καθώς νιώθουν ότι η περιβόητη προετοιμασία απέδωσε. Υπάρχουν όμως και αρκετά παιδιά που γι’ αυτά η πρώτη μέρα στο σχολείο συνοδεύτεται από κλάμα, φωνές και έντονο άγχος αποχωρισμού. Για τις περιπτώσεις αυτές ξεκινά ένας νέος κύκλος γεγονότων που περιλαμβάνει έντονο στρες και πιθανές ενοχές. Οι γονείς νιώθουν συχνά ένοχοι που δεν προετοίμασαν καλά το παιδί για το σχολείο, νιώθουν ντροπή που θα πρέπει να έρθουν αντιμέτωποι με τα βλέμματα των άλλων γονιών των οποίων τα παιδιά προσαρμόστηκαν εύκολα στο σχολείο. Νιώθουν επίσης άβολα που θα πρέπει να εξηγήσουν σε φίλους και συγγενείς τον λόγο για τον οποίο το παιδί τους κλαίει όταν πάει σχολείο και δεν είναι χαρούμενο όπως τα άλλα παιδιά.

Τότε ξεκινούν νέες σκέψεις: «Κάναμε κάτι λάθος;», «Μήπως έχει κάποιο πρόβλημα», «Πώς θα του αλλάξουμε γνώμη;», «Πρέπει να πάμε σε κάποιον ειδικό;» και διάφορα άλλα παρόμοια ερωτήματα που μπορεί να αποπροσανατολίσουν τους γονείς από το να δουν το αυτονόητο. Αυτό είναι, αφενός, ότι η προσαρμογή σε μια νέα φάση ζωής χρειάζεται χρόνο, υπομονή και σταθερότητα και αφετέρου ότι το κάθε παιδί έχει τον δικό του ρυθμό προσαρμογής, που μπορεί να διαφοροποιείται από αυτόν των υπολοίπων παιδιών. Βέβαια, σε μια κοινωνία που απαιτεί όλα να γίνουν γρήγορα και άμεσα, είναι δύσκολο να βρεθεί ο χρόνος και η υπομονή προκειμένου το παιδί να ενταχθεί σταδιακά στο νέο περιβάλλον.

Από την άλλη, σε μια κοινωνία που η διαφοροποίηση δεν γίνεται εύκολα κατανοητή ή δεκτή, το ερώτημα είναι πώς μπορεί ο γονιός να δει εξατομικευμένα και να προσεγγίσει ψύχραιμα την περίπτωση του παιδιού του.

Είναι κρίσιμο, όσο δύσκολο κι αν φαντάζει, ο γονιός να μαζέψει τις δυνάμεις του και την υπομονή του κλείνοντας τα αυτιά του σε όλα αυτά που λένε οι γύρω του προκειμένου να δώσει τον απαιτούμενο χρόνο στο παιδί του αλλά και στον εαυτό του για τη μετάβαση. Πάνω απ’ όλα όμως, το σημείο-κλειδί είναι να καλλιεργηθεί η συνεργασία μεταξύ παιδαγωγών και γονιών, έτσι ώστε απο κοινού να ορίσουν ενα πλαίσιο που θα βοηθήσει στην ομαλή ένταξη των παιδιών στο σχολείο.

Παναγιώτα Ιακωβάκη, Ψυχολόγος, Εταιρία Κοινωνικής Ψυχιατρικής και Ψυχικής Υγείας

Λίγα λόγια για την Ε.Κ.Ψ.

Η Εταιρία Κοινωνικής Ψυχιατρικής και Ψυχικής Υγείας (Ε.Κ.Ψ. & Ψ.Υ.) είναι ένα επιστημονικό, μη κερδοσκοπικό σωματείο που ιδρύθηκε στην Ελλάδα το 1981 από τον καθηγητή Ψυχιατρικής Παναγιώτη Σακελλαρόπουλο. Ο φορέας έχει συμβάλει σημαντικά στην ψυχιατρική μεταρρύθμιση της Ελλάδας, βασιζόμενος στις αρχές της Κοινωνικής Ψυχιατρικής. Αναπτύσσει όλο το φάσμα των δράσεων εντός της κοινότητας και σε στενή συνεργασία με αυτή, ενισχύοντας την εξωνοσοκομειακή περίθαλψη και την κοινωνική ένταξη ατόμων με προβλήματα ψυχικής υγείας. Παράλληλα, με τις δωρεάν υπηρεσίες που παρέχει σε μονάδες τις σε Αττική, Φωκίδα, Φθιώτιδα και την ευρύτερη περιοχή Ροδόπης-Έβρου, οργανώνει δράσεις ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης με στόχο την καταπολέμηση του στίγματος.